Lichting 2021: Freek Donkers over Christoffel Ko Hummus en de grote ontdekkingstocht naar jezelf
Christoffel Ko Hummus en de grote ontdekkingstocht naar jezelf
In de aanloop naar de Studentencompetitie van het Nederlands Film Festival interviewt de Filmkrant wekelijks vers afgestudeerd filmtalent van verschillende academies. Freek Donkers (HKU) neemt de vaderlandse koloniale geschiedenis op de hak in Christoffel Ko Hummus en de grote ontdekkingstocht naar jezelf. “Voor mij niet alleen poep-en-plas-humor. Het moet ook wel ergens over gaan.”
Als tiener wilde hij eigenlijk naar de toneelschool. Dat Freek Donkers dit jaar toch afstudeerde als filmmaker, heeft te maken met zijn laatste jaar van het VWO, toen hij zich steeds meer in het verzinnen van verhalen ging interesseren. “Toen ik jong was wilde ik acteur worden. Ik speelde in theaterstukken en musicals, deed mee aan jongerenprojecten van Het Zuidelijk Toneel in Tilburg. Tot ik dus ontdekte dat ik ook zelf de teksten kon schrijven en die op kon laten voeren. Ik kocht een cameraatje, maakte een eerste filmpje en besloot toelating te doen voor de HKU. Daar leerde ik vervolgens het genre van komedie en satire kennen en waar ik sindsdien aan verslaafd ben.”
Donkers’ afstudeerproject Christoffel Ko Hummus en de grote ontdekkingstocht naar jezelf neemt zowel het Europese koloniale verleden als de huidige backpackindustrie op de hak. In de Monty Python-achtige komedie besluit de zeventiende-eeuwse tiener Korneel (Ronald Kalter) al backpackend op zoek te gaan naar zichzelf in India. Op weg naar het Oosten belandt zijn zeilschip echter niet in India, maar op het dan nog niet ontdekte Vlieland. Al gauw probeert Korneel de lokalen te vernederlandsen door ze warm te laten lopen voor ‘onze tradities’, zoals klompen maken (“Ik laat je wel even zien hoe we dat in het mooie Nederland doen”), gierigheid (“er is zoiets als een tikkie”) en het Sinterklaasfeest (“dat zwart schminken is vanwege het kinderfeest!”).
Dat Donkers stage liep bij het sketchprogramma Sluipschutters is te zien: de film is een absurde aaneenschakeling van sketchachtige momenten uit de vaderlandse geschiedenis. Ook is het niet verassend dat hij door de NTR aan het Rundfunk-team werd gekoppeld als regisseur en scenarist voor mockumentary Karbonkel – The Ugly Truth. Net als de jongens van Rundfunk schuurt Donkers met jeugdige energie langs het randje van de goede smaak en lompheid, zonder het publiek van zich te vervreemden.
Hoe kwam je op het idee voor de film? “Twee jaar geleden kwamen er twee scènes in mijn hoofd waarvan ik meteen de satirische potentie zag. De eerste ging over de kolonisten die in de vijftiende en zestiende eeuw de kusten van Latijns-Amerika aandeden op zoek naar goud en specerijen. Typische gelukszoekers natuurlijk, maar als er nu mensen die het moeilijk hebben naar ons land toekomen is dat verkeerd. Ik vond dat een opvallende parallel. De tweede scène hing ermee samen: namelijk dat die kolonisten vervolgens het land daar gingen inpikken en bebouwen. Zo’n absurde situatie eigenlijk, zeker als je hem letterlijk laat uitspelen. Met die scènes als uitgangspunt ben ik gaan nadenken en schrijven.”
Het werd uiteindelijk een verhaal over backpacker avant la lettre Korneel, die met een Columbus-achtig figuur naar India trekt om zichzelf te ontdekken. “Ja, Christoffel Ko Hummus was het eerste personage dat ik uitdacht. Ik stelde me hem voor als een soort zestiende-eeuwse Michael uit The Office. Een beetje bazig, altijd bezig zich beter voor te doen. Wie zien hem vervolgens door de ogen van Korneel, die een tussenjaar neemt. Het leek me grappig om een parallel te trekken tussen al die jongeren van nu die zichzelf willen ontdekken en de kolonisten en ontdekkingsreizigers van toen.”
Waarom moest het een komedie worden? “Ik houd van komedie omdat je zware onderwerpen behapbaar kan maken. Je kan iemand ontwapenen door hem te laten lachen, waardoor je vervolgens makkelijker een serieus punt kan maken. Kijk maar bijvoorbeeld naar South Park: totaal over de top, vreemde humor, maar het gaat wel echt ergens over. En hun boodschap komt vaak ook veel beter aan dan wanneer je die thema’s serieus zou behandelen. Of laat ik het zo zeggen: voor mij niet alleen poep-en-plas-humor, het moet ook wel ergens over gaan.”
Heeft Christoffel Ko Hummus ook zo’n moraal? “Voor mij is dat de feilbaarheid van het superieure Westen. Er is een scène waarin Korneel de lokale bevolking van Vlieland tot de Nederlandse cultuur wil bekeren. Als je dat opdringen van onze cultuur zo in een komische setting ziet, heeft dat toch iets heel aparts eigenlijk. Iets vreemds misplaatst. Dat was ook iets waar ik tijdens het schrijven en de research over nadacht.”
Hoe ging dat schrijven in zijn werk? “Ik hou ervan als een verhaal in mijn hoofd kan rijpen. Ik hou ook van samenwerken en dingen bespreken. Cameraman Cas Esders en ik delen een gevoel voor humor en werken al bijna de hele opleiding samen, daar heb ik een hele fijne sparringpartner aan. En ook op de set vind ik een fijne, collaboratieve sfeer belangrijk. Bijvoorbeeld: Max Oostveen deed het geluid en heeft een heel aanstekelijke lach. Nou, dan heb je bij een komedie een heel fijne tijd!”
De meeste afstudeerfilms duren zo’n twintig minuten; die van jou duurt drie kwartier en wordt door NPO 3Lab zelfs als vierdelige serie uitgezonden. “Vanaf het begin was het al wel duidelijk dat het langer zou worden dan gewoonlijk. Het was gewoon moeilijk er iets uit te snijden, haha. Het is ook een film die telkens humoristische uitstapjes neemt en het van de komische terzijdes moet hebben. De regieassistent grapte ook weleens dat wanneer we alles wat niet essentieel voor het verhaal zou zijn eruit zouden snijden, we geen film meer overhielden. Maar in die komische uitstapjes zit juist de charme.”
Wat wil je in de toekomst maken? “Ik ben vorige week begonnen als sketchregisseur bij Het klokhuis. Dat wil ik blijven doen en er ook animatie bij betrekken. Daarnaast is het mijn droom om ooit een eigen komedieserie te bedenken en regisseren. Of dat dan een sketchserie à la Sluipschutters gaat worden, of meer een doorlopende zoals Rundfunk, dat weet ik nog niet. Dat ligt eigenlijk aan hoe de ideeën in mijn hoofd zich gaan ontwikkelen.”
Christoffel Ko Hummus en de grote ontdekkingstocht naar jezelf wordt op 20 november vertoond tijdens het Blikvangers festival in De Melkweg, Amsterdam, is online te zien via NPO 3Lab, en draait op 10-11 december tijdens de NFF Studentencompetitie.