Lichting 2021: ARIV over Science Around Us

In de aanloop naar de Studentencompetitie van het Nederlands Film Festival interviewt de Filmkrant wekelijks vers afgestudeerd filmtalent van verschillende academies. ARIV (Willem de Kooning Academie) brengt met Science Around Us een fictiefilm die bijzonder persoonlijk aanvoelt. “Ik werk onder een pseudoniem om afstand te bewaren. Film moet geen psychologisch onderzoek zijn, anders ben je na twee projecten al leeggezogen.”

Regisseur ARIV studeert cum laude af aan de Willem de Kooning Academie met de naturelle fictiefilm Science Around Us. Hij schreef het script, deed de regie en de montage en speelt zelf de hoofdrol. Zijn eigen appartement fungeert als de locatie: een getrashte Airbnb in Rotterdam. “Science Around Us staat op zich, maar is ook een pilot voor een reeks die ik wil maken, onder de titel Road Home: Rotterdam”, vertelt ARIV. “Het moeten acht losstaande verhalen worden, die zich afspelen in een Airbnb-appartement in Rotterdam. In elk deel zie je het leven van een van de gasten: ver weg van huis, op zoek naar een thuis.”

De film opent met een shot van een gigantische, zwarte dildo. De Indonesische Budi (ARIV) moet als een haas de resten van het seksfeest van de vorige avond wegwerken, om zijn appartement op te kunnen leveren aan een nieuwe gast. Terwijl hij vuile lakens, vibrators, flessen glijmiddel, opblaaspoppen en slingers verzamelt, telefoneert hij met zijn vader (Ibnu Gundhul Widodo), die op Java in het ziekenhuis ligt. Er ontspint zich een botsing tussen oost en west, familie en individu, platteland en stad.

“Het onderwerp dat ik wil aansnijden, is dat je van iemand kunt houden – of dat nu van een familielid, een geliefde of een vriend is – maar dat de manier waarop je die liefde uit, niet per se de manier is waar de ander behoefte aan heeft”, vertelt ARIV. “Budi’s vader was voor zijn werk veel van huis, om zo zijn kinderen meer kansen te bieden. Budi is weggegaan, omdat hij homo is en niet wil dat zijn familie dat van hem weet. Het gedrag van beiden komt voort uit liefde voor de ander, maar het strookt niet met wat ze van elkaar verlangen.”

De film bestaat ogenschijnlijk uit slechts één shot. Waarom heb je daarvoor gekozen? “Ik zie een one taker als een middel om een verhaal te vertellen, net zo goed als een cut dat is. Deze stijlkeuze accentueert de eenheid van tijd en ruimte. Het benadrukt de tijdsdruk. Bovendien kunnen schnitts zo directief zijn. Kijk hier: dit detail, kijk daar: dat is belangrijk. Met de camera stuur je natuurlijk ook, maar het voelt minder gedwongen. Het lijkt op theater, daar heb je ook geen cuts. Ik houd ervan om zelf te kiezen waar ik naar kijk. Dat ene detail rechts bovenin.”

Op een even grappig als ontroerend moment zegt de vader suggestief dat Budi’s kinderkamer aan het verstoffen is. Het raakt een gevoelige snaar bij zijn zoon, die aan de andere kant van de lijn worstelt met een vibrerende buttplug. Tekst en handeling zijn perfect getimed. Hoe bereid je dat voor bij een film in één shot? “Ik kreeg dankzij NPO 3Lab de kans om samen te werken met goede mensen, onder wie cameraman Tobias Smeets. De consequentie was dat we maar twee draaidagen hadden. Ik moest dus alle camerastandpunten van tevoren visueel uitdenken. Samen met mijn regieassistent Robert-Jonathan Koeyers heb ik de hele film al eerder gedraaid op een mobiele telefoon. Zo konden we de hobbels ondervangen, waar de timing niet klopte. Dat moest ook wel, want de film is Javaans gesproken en ik kende als de enige op de set de taal. De cameraman kon dus niet op bepaalde woorden timen.”

Dit was de eerste keer dat je acteerde. Hoe was dat? “Ik heb drie maanden gezocht naar een Javaans sprekende acteur in Nederland, maar ik heb niemand kunnen vinden. Het legt bloot hoe weinig representatie er van de Indonesische gemeenschap is, en van de eerste generatie immigranten in het bijzonder. Ik had twee opties: óf ik moest de achtergrond van het hoofdpersonage veranderen, óf ik moest de rol zelf spelen. We hebben voor dat laatste gekozen. Om mijn spel natuurlijk te laten overkomen, was het zaak dat ik zo min mogelijk hoefde te spelen. Ik heb bijvoorbeeld geoefend met een opname van de andere kant van het gesprek en dat werkte niet. Mijn reactie voelde niet echt. Het telefoongesprek is daarom gelijktijdig met onze draaidagen in Indonesië opgenomen, met acteurs daar ter plaatse. Ik ben het meest trots op de laatste scène, waar ik moet huilen. Wat daar gebeurt, is echt en eerlijk. We hebben die scène wel negen keer gedraaid en elke keer was het weer raak.”

Je bent zelf in 2011 als jongste zoon vanuit Indonesië naar Nederland geëmigreerd. Hoe persoonlijk is dit verhaal? “Ik ben ARIV, niet Budi. Dit is een fictiefilm. Ik las laatst een interview met Cyan Bae waarin ze over haar film Dear Chaemin zei: ‘Mijn verhaal is half een roman, half een dagboek en het hele verhaal bevat een waarheid’. Dat geldt voor mijn film ook.”

Je antwoord is ontwijkend. Ook in Science Around Us ontwijken vader en zoon elkaars vragen. Herken je dat? “Dat herken ik zeker. Je begrijpt iemand door hoe hij kijkt of doet, niet door wat hij zegt. Als iemand ergens niet over wil praten, maakt dat ook veel duidelijk. Je moet alleen leren dat te lezen. Als ik met mijn familie bel, is niet eerlijkheid het hoogste doel, maar beleefdheid. De relatie is belangrijker dan eerlijk zijn.”

Je vervulde verschillende rollen in deze film. Wat voor invloed heeft dat op het verhaal? “Wanneer je een script schrijft, stop je er veel van jezelf in. Maar als je het gaat regisseren, stap je eruit en kijk je er technisch naar: je vertaalt het verhaal naar beeld. Als je vervolgens gaat acteren, dan moet je in het emotionele leven van je personage stappen en je het verhaal opnieuw eigen maken. Wanneer je vervolgens monteert, neem je afstand en bekleed je de rol van het publiek. Dat proces van afwisselend belichamen en ontmantelen, heeft me geholpen delen van mezelf te accepteren. Als je naar een probleem kijkt vanuit verschillende posities, wordt het behapbaar.”

Science Around Us is op 10 en 11 december te zien op de Talentdagen van NFF Studentencompetitie. Daarnaast verschijnt de film begin 2022 online op het kanaal van NPO 3Lab.