Emma van den Berg over Doei, stomme trut

'Als ik niet weet hoe ik met iets moet omgaan ga ik er een film over maken'

Doei, Stomme Trut

In de reeks Lichting 2018 interviewt de Filmkrant de hele zomer vers afgestudeerd filmtalent van verschillende academies. Deze week Emma van den Berg (Rietveld Academie). In haar hilarische en oprechte documentaire Doei, Stomme Trut filmt zij dochter Mical en moeder Stephanie in de aanloop naar Mical’s emigratie. De twee kunnen niet altijd met elkaar, maar ook niet zonder. “Ik hou het graag persoonlijk.”

Waarom wilde je over hen een documentaire maken? “Het begon eigenlijk vanuit een persoonlijke interesse. Ik wilde graag een film maken over alleenstaande ouders en de relatie die zij met hun kinderen hebben. Want ik ben zelf zo opgegroeid. Dus ik weet vanuit mijn eigen ervaring hoe ingewikkeld het kan zijn om altijd maar met je moeder te zijn. Je lijkt al op je moeder, je bent altijd met haar — hoe leer je dan toch je eigen keuzes te maken? Als enig kind voel je toch veel verantwoordelijkheid naar je ouder. Niet dat mijn moeder of Stephanie dat vinden, maar zo voel je dat toch. Als jij weggaat dan is zij alleen. In sommige opzichten was deze film daarin een zoektocht naar een voorbeeld voor mezelf: hoe je zoiets [een emigratie, red.] kan laten gebeuren en dan toch een sterke band kan houden.”

Emma van den Berg

Maak jij werk altijd vanuit een persoonlijke ervaring? “Ja, het moet wel een onderwerp zijn dat dicht bij mij ligt. Ik hou het graag persoonlijk. Vaak gaat mijn werk over persoonlijke ruimte, daar heb ik mijn scriptie ook over geschreven. Altijd kom ik weer terug op dit onderwerp, over waar grenzen tussen mensen liggen.
“Ooit was het uitgangspunt dat deze film ook over mij zou gaan. Later zijn dat twee aparte werken geworden: de film en een installatie. Dat is een op de film aanvullend werk, over en door mij samen met mijn moeder. Dit is een veel abstracter werk, maar heeft dezelfde thematiek als de film. De performance die we hiervoor gefilmd hebben gaat over de ervaring van hoe mijn moeder mijn haar kamt. Door ons elkaars haren te laten kammen, wilde ik in beeld iets laten zien over onze band. Soms waren we één, dan weer apart. Dit is voortgekomen uit de film, omdat het gaat over de symbiotische relatie die soms heel mooi, en soms heel ingewikkeld is. Daar slaat de titel ook op, dat dubbele: natuurlijk denk Stephanie ‘stomme trut waarom ga je nou weg?’, maar tegelijkertijd zit er ook liefkozing in.”

Kon je door deze film iets persoonlijks verwerken? Het is meer onderzoeken dan verwerken. Misschien zit het verwerken wel in de installatie. Als ik niet weet hoe ik met iets moet omgaan ga ik er een film over maken. In mijn persoonlijke leven kan ik dingen moeilijk vinden om aan te gaan, terwijl het tijdens het maken van een film gerechtvaardigd voelt om die te onderzoeken.”

Je aanwezigheid is heel voelbaar in de film. “Ik ken Mical en Stepanie ook heel goed, dus het is niet zo raar dat je mijn aanwezigheid heel erg voelt. Ik zit heel vaak zo bij hen thuis, dus zo anders was het niet — ik had deze keer gewoon een camera bij me. Hoewel ik hen op een intieme manier laat zien, is dit ook wel hoe ze in het dagelijkse leven zijn — what you see is what you get. Zo recht voor zijn raap als zij zijn, zo wilde ik de film ook maken. Het proces moest voor hen natuurlijk voelen.
“Ook heb ik veel zelf gedaan: regie, camera en editing. Ik denk dat dat goed was voor de film. Omdat het zo’n persoonlijk onderwerp is, omdat het goed voelde om zelf tegen allemaal problemen aan te lopen. Daardoor is de film geworden zoals die is geworden. Ik ben de enige de hen zo goed kent. Iemand die verder van hen af staat had misschien andere keuzes gemaakt, dus ik ben blij dat ik het zelf heb gedaan.”

Diverse afstudeerfilms zullen te zien zijn op het Nederlands Film Festival dat van 27 september tot en met 5 oktober plaatsvindt in Utrecht.