Lichting 2014: Guido Hendrikx over Onder ons

‘Een andere blik is bijvangst’

Deze zomer neemt de Filmkrant het jonge regietalent onder de loep. Wekelijks verschijnt een interview met een afgestudeerde regisseur uit de lichting van 2014. Er wordt een selectie gemaakt uit het werk van de Nederlandse Filmacademie, de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en de Willem de Kooning Academie. Regisseur Guido Hendrikx (NFA) maakte een documentaire over pedofilie: "Een aangeboren talent zoals intelligentie is geen verdienste. Weerstand bieden aan een aangeboren drift als pedofilie dwingt meer respect af."

In je documentaire Onder ons spreken drie pedofielen over de ontdekking en verkenning van hun geaardheid. Waarom gaat je interesse uit naar zo’n precair onderwerp? Ik ben gefascineerd door het spanningsveld tussen je individuele instinct en de moraal die van buitenaf wordt opgelegd. Wanneer geeft het collectief de doorslag? En wanneer de verlangens van het individu? Mijn personages besluiten hun seksuele driften te verwerpen, omdat ze zich bewust zijn van hoe de maatschappij ze ziet en wat er mis mee is. Ik koos voor drie hoogopgeleide mannen, omdat ik vermoedde dat ze rationeler naar hun geaardheid zouden kunnen kijken en dus minder impulsief zouden handelen. Ik kon me voorstellen dat pedofilie sneller naar pedoseksualiteit omslaat als je qua carrière weinig te verliezen hebt. De jongste studeert aan de Universiteit van Amsterdam. Als hij seksueel contact heeft met een kind, valt zijn toekomst in duigen. Het risico op een misstap wordt kleiner als er veel op het spel staat.

Je kiest ervoor de menselijke en niet de politieke kant van dit onderwerp te benadrukken. Waarom? Politiek beladen thema’s lokken discussies uit en zijn een interessant startpunt, maar uiteindelijk boeien de menselijke drijfveren me meer. Pedofilie is geen keuze; het is een geaardheid. Of je besluit om naar je neigingen te handelen, heb je wél zelf in de hand. De meeste pedofielen zijn zoals mijn hoofdpersonen en daar hoor je zelden iets over. In het nieuws wordt alleen aandacht besteed aan excessen als Robert M. Toch is het niet mijn belangrijkste beweegreden om het publiek anders naar dit onderwerp te laten kijken. Dat is bijvangst. Mijn fascinatie ligt bij die strijd tussen instinct en de maatschappelijke moraal.

Zal je volgende film daar ook over gaan? Heb je al plannen voor de toekomst? Ik ben nu bezig met een film over de toestroom van West-Afrikaanse asielzoekers naar Europa. Meestal wordt van de vluchtelingen een meelijwekkend en sentimenteel beeld geschetst. Dat doet mij niks meer. Ik ben immuun geworden voor al die Mauro-verhalen. Het moet een documentaire worden zoals The Ambassador en Enjoy poverty, waarin de regisseurs de Westerse uitbuiting van Afrika aan het licht brengen en ondertussen spelen met hun rol als filmmaker. Ik worstel nog met de precieze invulling, maar ik wil proberen om het Nederlandse immigratiebeleid te vatten in een personage. Samen met die personificatie wil ik immigranten, nog voor ze in Nederland aankomen, bewust maken van het beeld dat er hier van ze is en hun beperkte slagingskans. Ik heb al een aantal gesprekken gehad en daaruit bleek dat veel van hen de verwachting koesteren dat ze het zullen gaan maken in West-Europa. Aangezien de hindernisbaan naar Nederland zo moeilijk is, krijgen ze de indruk dat het hier wel het paradijs moet zijn. Ik wil dit gat tussen hun illusie en de werkelijkheid dichten en de toeschouwer tegelijkertijd confronteren met de absurditeit van die loodzware, mensonterende reis.

Hier zie ik niet direct de botsing tussen instinct en moraal. Heb je daar nog een nieuw plan over? Eerder maakte ik de film Escort, over de opleiding die de marechaussee krijgt om asielzoekers uit te zetten. Om die te kunnen volbrengen, moeten ze hun eigen ideeën over rechtvaardigheid aan de kant zetten ten behoeve van de regelgeving. Daar zit frictie. Ik heb een ander idee in het verlengde daarvan. In Israël heb je verplichte dienstplicht en voor mijn gevoel zit daar ook een van de kiemen van het conflict op de Gazastrook. Zo kan ik me voorstellen dat je op vroege leeftijd al leert om de Palestijnen te haten. Die scholing moet je identiteit wel vormen. Ik denk dat het probleem nooit opgelost zal worden zolang jongeren worden blootgesteld aan verplichte dienstplicht.

Laura van Zuylen