Kees Brienen over Dead Body Welcome

'Ik ben het monument'

  • Datum 24-01-2013
  • Auteur
  • Deel dit artikel

Kees Brienen

Kees Brienen vervormde het verlies van zijn vriend, kunstenaar Jeroen de Rijke, tot zijn experimentele, ultra-lowbudget speelfilmdebuut Dead Body Welcome. "Ik wilde een optimistische film maken over de dood."

In het openingsshot van zijn speelfilmdebuut Dead Body Welcome legt filmmaker Kees Brienen direct zijn kaarten op tafel. In een smoezelige hotelkamer, ergens in een derdewereldland, richt Brienen zich tot de camera, maar eigenlijk tot zijn vriend, kunstenaar Jeroen de Rijke. Samen zouden ze in Ghana een zonsverduistering gaan bekijken, maar toen Brienen er aankwam bleek de pas 35 jaar oude De Rijke overleden. Brienen was ineens verantwoordelijk voor het vervoer terug naar Nederland, en de reis die een vrolijke viering van hun vriendschap had moeten worden, werd een eenzame tocht met de dood. In zijn speelfilmdebuut Dead Body Welcome, waarin hij zelf de hoofdrol speelt, maakt hij dezelfde reis opnieuw in fictievorm.
"Ik had zo’n behoefte om dit verhaal te vertellen", aldus Brienen. "Toen ik terugkwam uit Ghana moest ik aan mensen uitleggen wat ik had meegemaakt, en dat ging wel, maar slechts voor een gedeelte, snap je? Dat fragment is eigenlijk maar een stukje van een film, echt een tv-film, allemaal beelden van mij in hotelkamers met de gordijnen dicht. Dit moest compleet anders worden. Het is een heel depressief verhaal over de dood, maar ik wilde er toch iets positiefs van maken. Ik heb het heel erg geromantiseerd; de film gaat meer over vriendschap dan over de dood. De reis en de ontwikkeling waar ik in zat in die acht dagen in Ghana heb ik opnieuw verteld, alleen nu is het allemaal perfect. De perfecte dood — zo wil ik ook wel doodgaan."

Schijthekel
De film speelt zich niet in Ghana af, maar in India. "Daar was een zonsverduistering; na die in Ghana was dat de eerste", legt Brienen uit. "Of nee: er was er een op de Paaseilanden, maar daar kon ik met mijn verhaal niets mee. We kregen geld voor scenario-ontwikkeling, en van dat geld zijn we naar India gegaan om de zonsverduistering te filmen. Niemand kreeg betaald, alles ging op aan de productie. We hebben heel lang overwogen om het in China te doen, want ik had echt een schijthekel aan India; ik was er in 1991 een halfjaar geweest. Maar ik wist nog dat ik toen dacht: India is verschrikkelijk, maar ik mis het meteen. Dat had ik nu weer."
Bij die eerste trip was het idee nog dat iemand anders de hoofdrol zou spelen. "We hebben toen opnamen met een acteur gemaakt. Maar toen we de tweede keer naar India gingen voor de rest van de opnamen viel hij af — hij had andere verplichtingen, en ik had geen geld om hem uit te kopen. Dat vind ik nog steeds jammer, ik was heel erg enthousiast over hem. En ik wilde ook graag regisseur zijn, niet zelf in beeld. Maar goed, toen er geen budget was en het allemaal instortte, was het eigenlijk: óf ik doe het zelf, óf we kunnen geen film maken. Ik was bang dat ik het niet zou kunnen monteren als ik zelf de hele tijd in beeld was. En dat kan ik ook niet, dat is wel gebleken, maar dat had ik ook niet gekund als ik er niet zelf in had geacteerd! Ik heb de grove omlijsting uitgehakt, maar Menno Boerema heeft het verfijnd. Voordat ik met hem ging zitten was het een opeenstapeling van scènes die wel ergens naar toe gingen, maar vaag. Hij heeft er echt een monumentaal ding van gemaakt; ik ben het monument, zeg maar."

Herstel
De reis die in de film wordt afgelegd, bestaat uit twee delen: eerst de reis naar het lijk, dat hoog in de bergen ligt te wachten, en vervolgens de reis terug naar de beschaving. Het keerpunt komt met een minutenlang beeld waarin dragers het ingepakte lijk omzichtig de berg af sjouwen. "Dat is in het scenario misschien twee, drie regels tekst. Terwijl: dat is een shot van vier minuten, en een centraal shot in de film — het is het begin van het herstel. Je kan zo’n mooi scenario schrijven als je wil, maar wat ik wilde doen moet je voor je zien. Toch moet je het op papier zetten, om andere mensen te overtuigen. Wat dat betreft is het eigenlijk zo’n raar concept, een scenario. Iemand als Wong Kar-wai werkt nooit met een script, en dat zie je in zijn films, die zitten echt op gevoel in elkaar. Het script is eigenlijk een boodschappenlijstje: dit en dit en dit heb ik nodig, en later in de montage maak je daar je prakje van. Maar meestal kom je in de supermarkt wel wat beters tegen."

Joost Broeren

Dead Body Welcome gaat in première op het IFFR. Er is nog geen releasedatum bekend.