Kaouther Ben Hania over Beauty and the Dogs
'Voor mij is Meriem Ben Mohamed een held'

Portret Abdel Belhadi
In 2012 ging de verkrachting van Meriem Ben Mohamed door de lokale politie als een schokgolf door Tunesië. Voor haar derde speelfilm putte Tunesisch regisseur Kaouther Ben Hania uit Ben Mohamed’s controversiële memoires over haar strijd voor gerechtigheid. ‘Ze leek te spreken voor alle slachtoffers die dat niet konden of niet durfden.’
Door Hugo Emmerzael
Associaties met #MeToo zijn onvermijdelijk bij Beauty and the Dogs van Kaouther Ben Hania. In haar ambitieuze speelfilm, opgeknipt in negen hoofdstukken van elk maar één shot, volgen we Mariam. Het personage is gebaseerd Meriem Ben Mohamed, een jonge vrouw die in 2012 bij haar verkrachters aangifte moest doen voor verkrachting. Haar strijd op het politiebureau om de misdadige agenten aan te geven is een extreme illustratie van de obstakels die vrouwen wereldwijd moeten overwinnen om daders en onderdrukkers te laten vervolgen.
Toen Beauty and the Dogs vorig jaar op het filmfestival van Cannes in première ging, was #MeToo minder aan de orde in de media. Toch voorvoelde Ben Hania dat verandering in de lucht hing. "Het is hoopvol dat deze film nu in Tunesië gemaakt kan worden."
Beauty and the Dogs is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Meriem Ben Mohamed. Wat betekende haar zaak voor Tunesië? "Haar zaak was enorm bekend. Het gebeurde in 2012, maar iedereen kent het verhaal nog. Het explodeerde in de media en mensen gingen de straat op om te protesteren. Ex-president Moncef Marzouki ontving Ben Mohamed en haar partner om zijn excuses aan te bieden namens de gehele republiek."
Wat betekende haar verhaal voor u? "Ik was vooral gefascineerd door haar moed. Ze leek te spreken voor alle slachtoffers die dat niet konden of niet durfden. Wereldwijd doet slechts een paar procent van de vrouwen aangifte voor aanranding of verkrachting of het misbruik dat ze hebben moeten doorstaan. Daar begon mijn interesse. Toen schreef Meriem Ben Mohamed met een Franse journalist haar ervaringen op in de memoires Coupable d’avoir été violé. Ik was geïnteresseerd in wat er die nacht precies gebeurd was, omdat het mij deed denken aan een heldenverhaal."
Hoe bedoelt u? "Wat is de definitie van een held? Het is iemand die waanzinnige obstakels overwint. Die nacht is dat haar overkomen. Voor mij is Meriem Ben Mohamed een held. Ze was kwetsbaar en getraumatiseerd na een persoonlijke tragedie, maar ze moest uiteindelijk sterker zijn dan dat. Het werd een kwestie van overleven. Die nacht onderging ze een transformatie en aan het einde was ze niet meer dezelfde persoon die ze aan het begin was."
U heeft gedurfde formele keuzes gemaakt om het verhaal te verfilmen. "Vanaf het begin had ik het gevoel dat lange shots nodig zouden zijn om fragmenten van het verhaal te kunnen vertellen. Die ene nacht, die is als een tunnel, snap je? En gaandeweg die tunnel zijn er momenten, obstakels en gebeurtenissen om te overwinnen. Elk shot staat voor zo’n moment. Ik had ook mijn esthetische overwegingen. De film speelt zich niet af op aantrekkelijke sets of op wonderbaarlijke locaties. Het zijn kantoren en gangen, niet bepaald sexy voor de camera. Met die lange shots kon ik de onderdrukking van die plekken voelbaar maken. Tijd speelt daarbij ook een rol. Door langer te blijven kijken kom je dichter bij het leven."
U schetst een beladen beeld van Tunesische instanties. Komt u daar zelf mee weg in Tunesië? "Gelukkig wel. Er is veel aan het veranderen. Dat is het goede nieuws. Het feit dat een scriptcommissie dit plan las en dacht: ‘dit is belangrijk, we moeten dit geld geven’ is een teken dat er iets aan het veranderen is. Het is hoopvol dat deze film nu in Tunesië gemaakt kan worden."
Was dat een paar jaar geleden anders geweest? "Onder het dictatorschap van Zine El Abidine Ben Ali was een film als deze niet mogelijk geweest."
Hoe reflecteert uw film op het huidige klimaat in Tunesië? "Beauty and the Dogs gaat over verandering. Onder het vorige regime hadden de politieagenten van dit verhaal zichzelf direct kunnen vrijwaren van schuld. Nu zijn ze bang, want ze weten dat ze uiteindelijk verantwoording moeten afleggen. Ze moeten niet alleen de processen en de wetten, maar ook de mensen die ze dienen leren respecteren. De verandering is er dus al."