Jim Jarmusch over Paterson

Paterson, over een buschauffeur die ook amateurdichter is, is een ode aan de kleine dingen des levens. Voor regisseur Jim Jarmusch zijn z’n eigen amateurinteresses ook van levensbelang: ‘Ik hou van paddenstoelen identificeren en naar 17de-eeuwse Engelse muziek luisteren.’

Door Boyd van Hoeij

Paterson gaat over Paterson (Adam Driver) die in het slaperige Paterson, New Jersey woont met zijn Iraanse vriendin, gespeeld door Golshifteh Farahani. "De film heeft een vrij eenvoudige maar ook bijna poëtische structuur," steekt Jarmusch van wal tijdens het filmfestival van Toronto. "Het verhaal duurt zeven dagen en de dagen werken als stanza’s. Elke dag gebeuren er kleine dingen die zichzelf herhalen en die als een soort binnenrijm werken; de dag begint met Patersons horloge, eindigt met het dagelijkse biertje in het café om de hoek, elke keer is er weer dat shot met die brievenbus."
De poëzieprobeersels die Paterson dagelijks in zijn schriftje kladdert vinden dus ook hun weerslag in de structuur van de film. "Maar," zegt de regisseur, "ik moet wel eerlijk zeggen dat dit natuurlijk heel mooi klinkt maar dat ik niet, als ik aan het schrijven en draaien ben, constant denk: ‘Goh, Jim, wat een lekkere poëtische structuur’. Maar ik zie nu, na afloop, wel dat die dingen erin zitten, absoluut.""De gedichten in de film zijn geschreven door Ron Padgett, die bij de New York School hoort en die vaak de kleine, dagelijkse dingen centraal stellen en prijzen in plaats van grote, dramatische momenten of gevoelens", aldus Jarmusch. "Dat past natuurlijk ook juist bij het soort film dat ik wilde maken; mijn film is juist niet dramatisch en gaat over de kleine, mooie dingen in het leven. Ik heb niets tegen actiefilms of gewelddadige films maar daar zijn er al zoveel van. Ik hou ook van Ozu en films die over bescheiden dingen gaan in plaats van over conflicten tussen mensen. Ik maak films die ík graag zou willen zien, niet een tienertestgroep ergens in een multiplex".

Dilettant
Op de vraag of hij dus alle Hollywoodregels aan zijn laars lapt komt de zilverharige regisseur met het volgende antwoord: "Ik kan me sowieso niet aan die regels houden. Ten eerste weet ik niet precies wat die regels zijn en ten tweede, mocht ik ze ergens tegenkomen, zou ik ze gelijk verbranden! Mijn belangrijkste regel is heel simpel: ‘Analyseer niet wat je doet maar vertrouw je intuïtie’, en ik doe dan ook alles om mijn intuïtie te beschermen."
Iets wat hij blijkbaar gemeen heeft met zijn hoofdrolspeler: "Adam is ook erg intuïtief en kijkt bijvoorbeeld nooit naar de films waarin hij speelt. Hij gelooft, en ik ben het helemaal met hem eens, dat hij iemand is die goed is als hij op iets concreets reageert, hij moet vooral niet over de betekenis van een scène nadenken want dan gaat ‘ie de mist in."
"Ik schrijf normaliter altijd rollen met een specifieke acteur in gedachten maar hier was dat eens niet het geval. En Golshifteh en Adam spelen natuurlijk niet zichzelf maar er zijn wel kleine dingen die we toegevoegd hebben nadat ze gecast waren. In Golshiftehs knutselwerk, bijvoorbeeld, zit ook Perzische kaligrafie en ze luistert ook naar Iraanse popmuziek. En Paterson zat in de marine, net als Adam zelf, en dat maakt de scène in zijn stamcafé, waarin hij iemand snel tegen de grond werkt, dan ook meteen geloofwaardiger."
Over de verschillende artistieke invloeden op de film zegt Jarmusch: "Ik ben absoluut geen expert in die dingen. Ik vind ze mooi maar dat maakt me geen kenner. Ik ben meer een dilettant, maar dan in positieve zin. Ik heb geen tijd om heel veel te leren over alles wat me interesseert, maar er zijn een heleboel dingen waarin ik me als amateur mee bezig houd, zoals paddenstoelen zoeken en naar 17e eeuwse Engelse muziek luisteren. Het mooie aan mijn beroep is dat je dingen die je interessant vindt ook in je werk kwijt kunt."