IFFR 2012: ‘Zuidwest bestaat alleen in de verbeelding’
In de Braziliaanse Tigerkandidaat Sudoeste van Eduardo Nunes leeft een vrouw haar leven in één dag, in extreem brede en mooie zwartwitbeelden vastgelegd.
U maakt meer gebruik van het beeld dan van het woord, zijn beelden geschikter om iets te zeggen over het raadsel van ons bestaan, in de film samengebald tot één dag? Ik denk dat deze film beter kan worden begrepen via het gevoel dan via het verstand. We zien de wereld door de ogen van Clarice, waarbij we inderdaad meer gebruik maken van beeld en geluid dan van woorden. Slechts 30% van de film heeft dialogen. Normaal gesproken hebben dialogen in films een uitlegfunctie, en zijn ze noodzakelijk om het verhaal ergens te kunnen plaatsen, maar dat hadden we helemaal niet nodig in deze film.
De montage van de film geeft de kijker alle tijd om de beelden te bekijken. De toeschouwer ervaart zo dezelfde sensaties als de hoofdpersoon. Wanneer we een boom zien wiegen in de wind zien en de geluiden van de bladeren horen, heeft dat niet per se een functie voor het verhaal. Op die manier kan het misschien gebeuren dat iets wat normaal voor ons is, plotseling een speciale waarde krijgt, omdat je het opeens als iets unieks ziet.
Waarom koos u voor een zeer breed aspect ratio van 1:3,66? Is dat omdat we dan het beeld én Clarice’s leven niet in één oogopslag kunnen overzien? De cameraman en ik wilden een unieke vorm aan de film geven. De situaties waarin Clarice terechtkomt zijn niet erg bijzonder, maar de manier waarop ze deze waarneemt maken ze pas speciaal. We moesten een nieuwe draai geven aan de blik van Clarice (die zou worden gedeeld met de kijker), alsof alles in de wereld vanuit een andere invalshoek wordt bekeken. Het is niet dat de ene blik beter of slechter is, ze zijn gewoon allemaal anders.
Het brede aspect ratio is ook een gevolg van de keuze om alles zeer horizontaal te filmen. Er zijn geen hoge gebouwen in de film. We waren altijd op zoek naar lege ruimtes aan de boven- en onderkant van het kader. Hierdoor bekijken we het beeld op een meer gefragmenteerde manier, want we kunnen de afzonderlijke elementen niet in één oogopslag zien. Gezichten van personages nemen slechts 1/5 van het beeld in beslag. De rest wordt ingenomen door de natuur, die in deze film net zo belangrijk is als de personages.
U schoot de film in het zuidoosten van Brazilië terwijl de film Zuidwest heet. Komt dat omdat er niet echt een Braziliaans zuidwesten is? Speelt uw film zich overal en nergens af? In feite is er geen zuidwestelijke regio in Brazilië. De film speelt zich dan ook af op een denkbeeldige plaats, een non-plek. De film is een fabel, kent geen tijd of bepaalde plaats. Daardoor is het ook universeel. De art direction en kostuums zijn zo ontworpen dat een specifieke tijd of plaats is vermeden. Het is een wereld op zichzelf.
Het idee voor de titel kwam eerst door de naam van de zuidwestelijke wind, die langs de kust van Brazilië regen vanaf de zee brengt. Vervolgens ontdekten we een klein dorpje aan de kust bij Rio de Janeiro met deze naam. Maar ik denk dat de mooiste manier om de titel te begrijpen is dat het zuidwesten een unieke plek is in de verbeelding: met zijn eigen verhalen en personages.
Mariska Graveland