Hollandse Nieuwe 2021: Victorine van Alphen over IVF-X: Posthuman Parenting in Hybrid Reality

In de reeks Hollandse Nieuwe beantwoorden makers wier films op de nieuwe editie van het Nederlands Film Festival in première gaan elk dezelfde vijf vragen.

1. Waar gaat je werk over? IVF-X is een multimediale scifi-kliniek waar je digitale cyborgbaby’s kunt laten maken op basis van jouw persoonlijke voorkeuren en waardes. Wat voor keuzes maak je, en hoeveel invloed wil je hebben op je digitale kroost? Wat levert het jou op dat je niet meer vastzit aan biologische beperkingen? IVF-X neemt je mee naar de toekomst van de mens: reproduceren we ons straks nog wel lichamelijk of planten we ons steeds meer via technologie en informatie voort? Het leuke is dat het publiek flinke invloed heeft: je wordt uitgedaagd om via een intuïtieve interface na te denken over je verlangens. Waarom wil je je voortplanten, of waarom niet? En vooral: wat wil je dan eigenlijk doorgeven, en wil je een felgroene genderneutrale cyborg of toch een huidkleurig meisje? In de gender render is alles mogelijk, wat kies je dan? Het eindigt met de ontmoeting met jouw eigen custom-made cyborgbaby. Het is een wonderlijke ervaring om zo’n digitaal wezen in VR te ontmoeten.

2. Waarom wilde je dit werk maken? In deze eeuw van maakbaarheid en individualiteit zie ik veel van mijn generatiegenoten zich afvragen of ze kinderen willen. Er is geen standaardplaatje meer, dus vraagt iedereen zich af: wat wil ik eigenlijk? IVF-X biedt een fantasierijk en futuristisch alternatief, waardoor mensen samen de kans krijgen door keuzes en technologie voortplanting opnieuw uit te vinden. Bovendien ben ik gefascineerd door mensen als levende wezens: ik ben me altijd ontzettend bewust van de aanwezigheid van mensen, en door corona is de samenleving ook bewust geraakt van hoeveel er ontbreekt als er opeens geen mens te bekennen is – als je niemand live, ademend, stinkend in je buurt hebt.
Met IVF-X heb ik met een superteam een ervaring weten te creëren waarin een digitaal wezen zo’n bijzondere aanwezigheid heeft. Dit alien-leven is geen mens, het is echt een ander wezen, maar je voelt wel echt die aanwezigheid. Het is zelfs voor mijn team nog elke keer een gekke ervaring: mijn technisch specialist begon op een gegeven moment onbewust babygeluidjes tegen een proefcyborg te maken. Toen wisten we dat we echt iets tot leven hadden gewekt, als een soort Dr. Frankenstein.

3. Mijn volgende productie wordt nu eens… een super-immersieve pijnmachine, waar je pijn kunt ervaren in een totaal overweldigende audiovisuele ervaring. Toen ik zelf in februari dit jaar in het ziekenhuis belandde en erachter kwam dat ik een ziekte had die veel pijn gaf, realiseerde ik me ook dat pijn een van de meest immersieve en transformatieve ervaringen is die je kunt hebben. Als filosoof bestudeer ik vaak mijn eigen bewustzijn, boeddhisten beschouwen pijn bovendien als een soort vergrootglas van je bewustzijn. Als je bijvoorbeeld een vliegje in je oog hebt, voelt het als een olifant zo groot en trekt het bijna alle aandacht.
Ik ben benieuwd hoe je een soort reis van elektronische (pijn)prikkels in het lichaam zou kunnen combineren met een meeslepende audiovisuele ervaring, waardoor je echt door je lichaam kan reizen en de sensuele ervaring in gezogen wordt. Wat ik leerde van mijn pijn is om soms te stoppen met nadenken en me over te geven aan de ervaring. Mensen uit alle tijden en culturen zijn op zoek naar zo’n trance, vaak met drugs of muziek. Als audiovisueel kunstenaar lijkt het me mooi om bewust en artistiek te kijken wat met subtiele pijnprikkels te bereiken valt.

4. Wat heeft de Nederlandse film nodig? Meer lef en waardering voor experiment, vooral in VR is echt alles mogelijk, maar we zijn nog voorzichtig, makers en producenten houden zich vast aan de realiteit, zwaartekracht, sociale regels, realistische vormen… terwijl het leuke aan alle moderne audiovisuele technieken is dat je echt nieuwe werkelijkheden kunt verzinnen. Ik geloof dat onze verbeelding nog steeds beperkt is, dus moet je soms gewoon spelen met de technologie. Dan komen er de raarste dingen uit. Zo hebben wij bizarre ondenkbare vormen weten te maken door flink te klooien met alle opties die de software en hardware rijk is; zo gaaf om dan iets te ontdekken wat je niet had kunnen verzinnen.

5. Herinner je je een bepalend filmmoment in je leven? Ik speelde ooit als danser bij de choreograaf Anouk van Dijk in STAU. Zij wist eigenlijk het publiek te choreograferen door onverwachte dingen te laten gebeuren in ruimte en tijd, zo werden opeens de tribunes en muren weggehaald en bleek je in een gigantische loods te staan waar plots in een verre uithoek een danser uit de lucht kwam vallen.

IVF-X is van 24 september t/m 1 oktober te zien als onderdeel van NFF Storyspace.