Elisabetta Agyeiwaa over Ik leef maar ik besta niet

De hele zomer interviewt de Filmkrant vers afgestudeerd filmtalent van verschillende academies. Deze week vertelt Elisabetta Agyeiwaa (HKU) over haar afstudeerfilm Ik leef maar ik besta niet, een korte film over de identiteitsfraude waar zij al haar hele leven onder gebukt gaat. “Ik kan niet anders meer dan dit voor mezelf doen.”

Met veel zorg formuleert Elisabetta Agyeiwaa haar antwoorden. Want zo op het eerste gezicht simpel als haar film Ik leef maar ik besta niet is – een meisje, een wachtkamer – zo ingewikkeld is haar eigen verhaal waar deze film op gebaseerd is.

Waarom besloot jij deze film te maken? “Mijn identiteit is verhandeld door mijn moeder. Dat betekent dat mijn identiteit nu eigendom is van iemand anders. Er is dus een andere dame die mijn identiteit claimt, die zegt dat ze Elisabetta Agyeiwaa is. Zij heeft ook al mijn papierwerk, het papierwerk om mij te zijn. Door deze misdaad ben ik als persoon komen te vervallen. Maar het systeem – justitie en politie – geeft hier geen gehoor aan. Mijn aangifte is niet serieus genomen door de politie, niet eens in behandeling genomen. Vandaar dat ik daar films over maak, omdat dit voor mij de weg naar gerechtigheid is.”

Maar waarom kies je bij zo’n autobiografisch verhaal voor deze best abstracte vorm? “Voor mij is het soms ongelofelijk ingewikkeld om uit te leggen aan mensen hoe het zit, omdat mijn situatie zo complex is. Daarom heb ik er in deze korte film voor gekozen om veel meer op het gevoel te gaan zitten. Zodat mensen kunnen begrijpen hoe het voelt om je hele leven in een wachtruimte te verblijven. Ik wilde de kijker het gevoel geven van tijd en wachten en wat wachten met je doet.”

“In de film zie je ook het portret aan de muur van de wachtruimte veranderen: ik ben opgegroeid met Beatrix, maar mijn situatie duurt al zo lang dat we ondertussen Willem hebben. Bovendien staan die mensen voor mij voor gerechtigheid. Deze ruimte staat voor mij voor gerechtigheid, waar mijn gerechtigheid zou moeten plaatsvinden.”

Wat bedoel je in dit geval met gerechtigheid? “Door wat mijn moeder heeft gedaan ben ik heel erg beperkt. Ik kan niet trouwen met mijn vriend, geen pensioen opbouwen, geen huis kopen. Je staat er niet bij stil, maar voor veel dingen heb je je geboortepapieren nodig. Al mijn hele leven loop ik aan tegen een muur van bureaucratie. Waar kan ik naartoe als burger? Het lijkt zo makkelijk om te zeggen ‘koppel mij even los van deze persoon die ik niet ben’, maar dat kan alleen maar als ik de papieren kan tonen die bewijzen wie ik ben. En die heb ik niet.
“Voor mij is Ik leef maar ik besta niet daarom een vooraankondiging van een lange documentaire die ik over dit onderwerp wil maken. Het is namelijk zo’n complex verhaal, hoe deze misdaad ontstaat en welke uitwerking deze heeft. Uiteindelijk wil ik een film maken, waarin deze internationale misdaad die gepleegd is door mijn moeder, aan het licht komt. Ook is mijn verhaal onderdeel van mijn gemeenschap. Dit soort paspoortfraude komt veel voor in de Afrikaanse gemeenschap, maar het wordt normaal gevonden. Ik, die in Nederland ben opgegroeid, accepteer dat niet. Ik laat mijn stem horen voor de mensen die het niet kunnen of mogen van bijvoorbeeld hun familie. Het is een taboe om erover te spreken, maar ik ben een slachtoffer en ik sta op. Ik accepteer het zwijgen niet meer.
“Bovendien: wat heb ik nog te verliezen? Ik leef al beperkt, ik kan heel veel dingen al niet omdat ik mijn documenten niet heb. Dat is de harde waarheid. Voor eventuele gevolgen ben ik niet bang. Eerlijker dan zo voor jezelf opkomen kan niet. Ik kan niet anders meer dan dit voor mezelf doen.”

Diverse afstudeerfilms zullen te zien zijn op het Nederlands Film Festival dat van 27 september t/m 5 oktober plaatsvindt in Utrecht.