David-Jan Bronsgeest over Koolhoven presenteert: Binary

Binary, de derde middellange genrefilm in de VPRO-reeks Koolhoven presenteert, is een visueel overrompelende bodyhorror rond een Pakistaanse trans vrouw. Regisseur David-Jan Bronsgeest: “Ik wilde de rijkheid en gelaagdheid van de trans beleving belichten in horror.”

Martin Koolhoven en David-Jan Bronsgeest kennen elkaar al geruime tijd. Koolhoven begeleidde Bronsgeests afstudeerfilm Broker in 2015. Bronsgeest: “Martin weet dat ik me graag op horror- en thrillerfilms stort. Toen hij me benaderde voor Koolhoven presenteert wist ik al snel dat ik een bodyhorror wilde maken.”

Specifieker wilde Bronsgeest met een trans persoon werken. “Daar verdiepte ik me de laatste tijd uit persoonlijke interesse in. Met deze persoon wilde ik het idee verder gaan ontwikkelen. Het idee was om het thema en de problematiek van trans personen aan te gaan, maar met rock ‘n’ roll. De rijkheid en gelaagdheid van de trans beleving belichten in horror.”

Bronsgeests film Binary gaat over de Pakistaanse vrouw Nisha die ervan overtuigd is dat ze haar beslissende operatie wil. Ze neemt afscheid van een gedeelte van haar gemeenschap om in Nederland een nieuwe start te maken en haar plan om volledig vrouw te worden door te zetten. Ze luistert niet meer naar wat haar eigen cultuur haar vertelt, maar haar innerlijke demonen lijken dat niet te accepteren. Zoals Bronsgeest het verwoordt: “Het gaat over een oude genderidentiteit die je inhaalt en achter je aan komt. Met dat idee zijn we de film gaan ontwikkelen.“

Bronsgeest wilde per se met een echte trans vrouw werken, vertelt hij. “Die rol ga je niet door een random actrice laten spelen. Inaya, die de hoofdrol speelt, had nog nooit geacteerd, maar we hebben veel diepgaande gesprekken gehad. Door haar Pakistaanse achtergrond heeft de film die Pakistaanse vibe gekregen. Haar wereld is zo spannend en vruchtbaar, vooral in contrast tot het ‘goed geregelde’ Nederland. Inaya weet door haar cultuur ook veel over de hijra’s, dat wordt in Zuid-Oost Azië gezien als een derde gender [noch man, nog vrouw; AZ]. Trans zijn is in die traditie een heel krachtig iets, je bent beide genders in één persoon. Volgens het geloof daar sta je ook dichter bij God. Hijra’s worden ook gevaagd om kinderen te zegenen, je bent een soort mytisch persoon. Maar er zweemt ook een duisternis omheen van misbruik, prostitutie en de horror die erbij komt kijken.”

Wat interesseerde je in de transgemeenschap in het algemeen? “Ik ben in mijn leven zelf ook wel door flink wat fases heengegaan waardoor ik steeds veranderde. Niet veranderen als trans persoon, dat heb ik nooit gevoeld, maar – waarschijnlijk door mijn eigen vele fases – ik vind het wel heel knap als iemand op jonge leeftijd het definitieve proces voor een transitie aangaat. In veel gevallen moeten ze ook dwars tegen de wensen van hun omgeving ingaan. Het is heel knap als je ondanks alles toe kunt geven aan zulke essentiële vragen over jezelf: ‘Kan ik dit niet zijn? Hoe zou ik me in een vrouwenlichaam voelen?’ Dat zijn hele eerlijke, goede, rijke gedachten over jezelf.”

Dat klinkt alsof je al met de trans gemeenschap bezig was voordat je het als uitgangspunt voor je film had. “Ja, achteraf gezien wel. Ik ben zelf sexual fluid, maar voor mij staan identiteit en seksualiteit ook wel los van elkaar. Mijn moeder en zus hebben me opgevoed, twee sterkte vrouwen, ik heb nooit een vaderfiguur gehad. Die vaderfiguur zocht ik in andere mannen, op zoek naar een bepaald soort masculiniteit. Als je geen vaderfiguur hebt die laat zien hoe je een hut moet bouwen, maar er is wel een vriendje die jou dat leert, dan wordt dat vriendje ineens heel iconisch voor je.
“Van jongs af aan is mijn eigen perspectief dat van een buitenstaander geweest, altijd benieuwd zijn en neigen naar dingen die ik nog niet weet. Daarom vind ik het zo sterk en krachtig als een trans persoon zichzelf al zo goed kent en door al die fases van pijn, verlies en identiteitscrisis is gegaan en weet in het verkeerde lichaam te zitten. Of het nou een transitie is, of een wereld die je achter je laat, of dingen die je moet doorbreken omdat je in je hele lijf een overtuiging voelt: ‘Ik weet niet waar het antwoord ligt, maar deze omgeving is het niet.’ Ik vind het zo sterk dat iemand die confrontatie met zichzelf aangaat, dat vereist zo veel kracht. Wauw, dat is waar ik ook wil zijn. Dat is het doel.”

Naast je enorme horrorliefde maak je in opdracht commercials voor verschillende modemerken, van Karl Lagerfeld tot Tommy Hilfiger. Zie je daar zelf een overlap in? Lachend: “Nou, het zijn allebei horrorwerelden, dat is één ding. Het extreme van angst en ultieme schoonheid vind ik ook ontzettend mooi. Het heeft allebei een larger than life mindset. Ik hou heel erg van het spel dat je speelt met wat je communiceert. Dus stel, ik heb twee weinig uitgesproken, middelmatige personages die praten over het weer, dan is het veel toffer als dat in een vette setting plaatsvindt en ze allebei twee dikke Dior-stukken dragen, dan wordt zo’n scène al een stuk interessanter.
“In horror vind ik styling ook heel belangrijk. Bij modecommercials regisseer ik modellen graag alsof ze in een horrorfilm zitten. Ik heb bijvoorbeeld een spot gemaakt waarin een tas verkocht moest worden en de aanwijzing die ik aan het model gaf was dat er een pistool in die tas zat, maar dat niemand het mocht weten en ze het aan een ander meisje op haar studentenvereniging moest overhandigen. Als je haar dan vervolgens ziet binnenkomen geeft dat zo veel meer lading als ze stiekem om zich heen kijkt. Zo’n achtergrondverhaal erbij bedenken is bijna een soort persoonlijke hidden agenda. Het is zo lekker om dat te doen want dan zit er wat meer beleving in. Ergens een beleving van maken is volgens mij wel het belangrijkste voor me, ook voor mijn werk in horror.”

Binary is op zaterdag 24 februari om 22.00 uur te zien op NPO3 en vervolgens beschikbaar op NPO Start.