Coco Schrijber over How to Meet a Mermaid

In How to Meet a Mermaid verbindt Coco Schrijber meer dan ooit het persoonlijke met het universele. ‘Ik wil geen egodocument maken, het moet naar iets hogers zodat iedereen die ernaar kijkt zichzelf ziet.’

Het is verleidelijk om bij een beschrijving van How to Meet a Mermaid te beginnen bij de broer van regisseur Coco Schrijber. Zestien jaar geleden pleegde hij zelfmoord door de zee in te lopen, en Schrijbers nieuwe film draait om die thema’s: de zelfverkozen dood, de zee.
Maar naast het verhaal van haar broer Lex en Schrijbers zoektocht naar wat er met hem gebeurde, vertelt de film — die op International Documentary Filmfestival Amsterdam is geselecteerd voor de hoofdcompetitie en de competitie voor Nederlandse documentaires — ook twee andere verhalen. Er is de Mexicaanse surfer Miguel, die zich voorbereidt om met zijn surfplank over zee naar de Verenigde Staten te gaan, en de tragedie rondom de 24-jarige Rebecca, een medewerker op een Disney-cruiseschip die onder raadselachtige omstandigheden verdween.
De twee verhalen zijn net zo belangrijk als dat van Lex. Sterker nog: het verhaal van haar broer was niet het uitgangspunt voor Schrijbers derde lange documentaire, na First Kill (2001) en Bloody Mondays and Strawberry Pies (2008). "Ik wilde een film maken over de perceptie van de werkelijkheid. Vervolgens vond ik bij toeval allerlei verhalen die om de een of andere reden de zee in zich hadden. Toen zei iemand: jij had toch een broer die de zee in is gelopen? Eerst dacht ik: wat heeft dát er nou weer mee te maken, daar hoeven we het echt niet over te hebben. Het sloop er toch in en achteraf is het compleet vanzelfsprekend. Maar ik wil geen egodocument maken, dat vind ik totaal niet interessant. Het moet naar iets hogers, iets groters, zodat iedereen die ernaar kijkt zichzelf ziet. Dat moet je ergens zien te raken: dat iemand naar mijn broer, of naar Rebecca, of Miguel kijkt, maar zijn eigen gevecht of verdriet of angsten ziet."

De praktische details van de drie verhalen verdwijnen al snel naar de achtergrond. "Dat verhaal van Rebecca vertel ik niet als een whodunit, die zou draaien om de vraag of ze is gesprongen is of geduwd, wie het dan gedaan heeft en waarom. Het gaat erom dat niemand door had dat ze zo verdrietig was. Dat wil ik laten zien: hoe we niet kijken, niet opletten, en zelfs onze dierbaren door onze vingers wegglippen. Empathie staat op zo’n laag pitje. Al die vluchtelingen die hier naartoe komen, waarom worden die niet ontvangen? Het doet ons niets. Daarom is het dus niet verbazingwekkend dat mensen die ons zo na staan, er zomaar tussenuit kunnen knijpen."
Dat wordt nog sterker aangezet doordat How to Meet a Mermaid verhalen vertelt die zich aanvankelijk in idyllische situaties lijken af te spelen. "Het zijn drie paradijzen. Als je, zoals Lex, boekhouder bent in Zoetermeer, dan is zo’n eco-resort waar hij ging duiken een enorm avontuur, maar ergens was het toch niet genoeg. Ook Miguel woont in een waanzinnig mooie omgeving, maar ook daar zegt een vriend van hem: niet iedereen is hier gelukkig. It looks like paradise, maar ja. En Miguel zelf wil naar Amerika, waar geld is. Ondertussen willen de Amerikanen juist ontsnappen aan die stress door naar een cruiseschip te gaan; dat is hun artificiële paradijs. Als het gaat om ellende of martelingen of gaskamers is de menselijke fantasie eindeloos. Maar het lukt ons niet om een paradijs te bedenken. We komen niet verder dan Center Parcs. De hersenen kunnen niets beters bedenken dan wit zand met zee."

Joost Broeren

How to Meet a Mermaid is te zien tijdens het IDFA en vanaf 5 januari. In het volgende nummer van de Filmkrant een recensie en het volledige interview met Coco Schrijber.