Albert Jan van Rees over Telefilm Tot zonsondergang

Spannende kinderfilms voor de doelgroep zes tot twaalf jaar, waarbij het voor (groot)ouders ook leuk is om mee te kijken. Dat is het uitgangspunt van de zes Telefilms van dit jaar. Voor regisseur Albert Jan van Rees was het een mooie aanleiding om met Tot zonsondergang nostalgisch terug te keren naar het simplisme van de films en series die hij in zijn eigen jeugd keek. “Naast al die Marvel-films moet er ook ruimte zijn voor een spannende film met alleen een bos en een raadsel.”

Het is de zomervakantie voordat de jonge vrienden Chrissie, Harvey, Mikela, Pink, Laurens en Tim naar de brugklas gaan. Samen spelen ze in het bos, bedenken ze opdrachten voor elkaar en komen ze Laurens puberende zus en twee van haar pubervrienden tegen, een drietal dat de brugpiepers in spé maar wat graag de stuipen op het lijf jaagt. En dan is er ook nog de verderop wonende Gekke Marie bij wie ze eieren gaan stelen. Maar waar is Tim eigenlijk opeens?

De belevenissen van de jonge tieners in Tot zonsondergang vormen geen eenduidig spannend verhaal, maar zorgen vanuit het kinderperspectief waarin verteld wordt – vol met eerste keren en ontdekkingen – voor herkenning. Dat is ook wat regisseur Albert Jan van Rees en scenarist Reint Schölvinck voor ogen stond: een intuïtieve film die voornamelijk om een gevoel zou draaien.

Van Rees: “Toen ik wist dat de deadline voor deze Telefilms eraan kwam, benaderde ik Reint, met wie ik al langer wou samenwerken. Ik maakte in 2019 de Telefilm Het irritante eiland, ook voor kinderen maar veel groter opgezet, met een setting in de Middeleeuwen en wat al niet meer. Als tegenreactie had ik nu wel behoefte om een film zonder moeilijke locaties te maken, zodat ik me meer kon richten op het kleinere verhaal en het spel van de kinderen.”

Het verhaal waar de twee op uitkwamen is gebaseerd op een voorval in Schölvincks eigen jeugd. “Het ging over een jonge groep vrienden op één zomeravond en een van de vrienden die kwijt was. Er was uiteindelijk niet zo veel aan de hand, maar het had wel een blijvende impact. Precies dat, een lange avond die een onuitwisbare indruk maakt zonder dat er eigenlijk echt veel gebeurd is, dat kinderperspectief wilden we vangen. Toegegeven, daarbij vroegen we ons soms wel af of je je als kijker aan het eind niet zal afvragen of er nou echt iets gebeurd is, maar dat spanningsvlak was juist interessant om aan te werken.”

Sterke herinneringen
Inspiratie voor deze film die zich geheel op een enkele zomeravond afspeelt, in de nog zonovergoten uren voordat het donker wordt, zijn de Scandinavische kinderfilms die Van Rees in zijn jeugd zag. Met name Lasse Hälstrom’s Mitt liv som hund (‘Mijn leven als hond’, 1985), waarin de jonge Ingemar een tijdje bij zijn oom en tante gaat logeren in een kleine gemeenschap, maakte een onuitwisbare indruk.

“Aan dat soort films heb ik zelf hele sterke herinneringen, ik vond die als kind heel leuk om te zien. Dat heel erg probleemloze, bijna naïeve, fascineert me enorm. Het geeft me een heel warm gevoel. Dat probeer ik met deze film ook te bereiken.”

Andere voorbeelden lagen dichter bij huis. Zo koos Van Rees ervoor om een groot deel van de film op te nemen nabij Arnhem, waar hij zelf opgroeide en speelde. Een plek die voor hem een nog altijd spannend filmisch landschap heeft. “Het is wat heuvelachtiger waardoor je toch ook weer denkt, wat zit er achter die heuvels? Of wat zit er achter die boom?”

Naast het persoonlijke landschap bevat Tot zonsondergang ook een mooie knipoog naar jeugdseries waar Van Rees op televisie naar keek, zoals het werk van Karst van der Meulen die in de jaren tachtig onder meer Thomas en Senior en De zevensprong maakte. “Het zijn bijna melancholische series. Als ik nu aan De zevensprong terugdenk, weet ik nog dat ik het heel erg spannend vond, ook al wist ik niet zo goed – en eigenlijk nog steeds niet – waarom het spannend was. Ook in die sfeer wil ik kinderen graag meenemen. Niks ten nadele van Marvel-films en al hun heftigheid, maar je kan ook een interessante en spannende film maken met alleen een bos en een raadsel.”

Tijd nemen
Of zijn film al meteen de eerste keer goed bekeken zal worden, durft Van Rees niet te zeggen. “Met alle concurrentie van streamingsdiensten en hoe kinderen tegenwoordig zappen, heb ik geen idee of ze zullen blijven hangen als ze een film als deze om tien uur ’s ochtends voorbij zien komen. Je moet hier wel echt even voor gaan zitten om erin te komen.”

Maar door zijn eerdere Telefilm-ervaring weet Van Rees dat de film waarschijnlijk op flink wat herhalingen kan rekenen. Zo kan het aantal kijkers in de loop der jaren nog flink toenemen. Qua production design en taalgebruik is de film in ieder geval met opzet tijdloos gemaakt. Mobiele telefoons komen niet in beeld en de kleding is niet trendgevoelig. Van Rees: “Dat is toch ook wat ik hoop dat Tot zonsondergang uitstraalt: dat deze film over gevoelens de komende vijf tot tien jaar nog gewoon bekeken kan worden, zonder dat het gedateerd overkomt.”

Tot zonsondergang wordt zondag 11 december 2022 om 10.00 uur uitgezonden op Zapp (NPO3).