TIFF Blog 2

Dankzij de groei van streaming heeft het celebrity documentaire format de laatste jaren een boost gekregen. Op het Toronto International Film Festival 2021 waren films over Dionne Warwick, Alanis Morissette en Kenny G te zien.

Fans waren altijd al overdreven – en ietwat bevreemdend – nieuwsgierig naar de levens en geheimen van hun favoriete entertainers. De populariteit van sociale media heeft de afstand tussen beroemdheden en fans schijnbaar weggevaagd, zodat het voor de sterren – die hun eigen verhaal de wereld in willen helpen – veel makkelijker is geworden om hun publiek te bereiken zonder tussenkomst van managers, paparazzi en riooljournalistiek. Als zo’n documentaire portret goed gemaakt is, kan het een nieuw publiek vinden voorbij de traditionele fanbase en ondertussen misvattingen over de celebrity rechtzetten.

De Amerikaanse zangeres Dionne Warwick, die in de jaren zestig en zeventig groot succes had met liedjes geschreven en gecomponeerd door het duo Hal David en Burt Bacharach, krijgt de sterrenbehandeling met Dionne Warwick: Don’t Make Me Over. Voor deze geautoriseerde inkijk in een legendarisch leven en dito carrière, geregisseerd door het duo Dave Wooley en David Heilbroner, krijgt Warwick de kans om haar levensverhaal te doen in meer dan de 140 tekens op Twitter waar Warwicks roem recent een opleving kende dankzij haar komische tweets.

Vernoemd naar haar eerste grote hit, serveert Don’t Make Me Over een aardig gecureerde kroniek van feiten, waaronder de inizchten van een aantal van Warwicks beroemde vrienden en tijdgenoten. De film zet Warwicks status in context maar laat ook haar worsteling zien als een vrouwelijke artiest van kleur in de tumultueuze jaren zestig. De film toont haar bijdrage aan de discussie over gelijke burgerrechten en haar inzet voor de strijd tegen AIDS/HIV, met als hoogtepunt dat ze alle winsten van haar grootste hit That’s What Friends Are For doneerde aan het AIDS/HIV onderzoek.

Omdat Don’t Make Me Over veel tijd besteedt aan het introduceren van de zangeres bij een nieuwe generatie en de achtergronden schetst van haar carrière, zie je makkelijk de omissies in de documentaire over het hoofd, misschien niet toevallig de meest controversiële hoofdstukken – haar scheiding, haar ruzie met Bacharac, haar failliesement – die de documentaire een meer afgeronde vorm hadden gegeven. Aan de andere kant, met een leven zo rijk en vol als dat van Warwick, zal één film van 95 minuten altijd slechts een deel van het verhaal vertellen.

Een andere TIFF documentaire over een invloedrijke muzikant vermijdt de valkuilen van een celebrity documentaire die Don’t Make Me Over toch wel enigszins dwarszitten, en richt zich puur op een belangrijke periode uit het leven van de artiest.
Jagged, die in november via HBO zal worden uitgezonden als deel van Bill Simmons’ Music Box serie, is geregisseerd door Alison Klayman (Ai Weiwei: Never Sorry.) De documentaire volgt de opkomst van superster Alanis Morissette, nadat ze vanuit een bescheiden achtergrond in Ottowa uitgroeit tot een van de best-verkopende artiesten van de jaren negentig, dankzij haar megasuccesvolle album Jagged Little Pill. Sinds de release in 1995 zijn er meer dan 33 miljoen exemplaren verkocht en staat nog steeds stevig overeind als muzikale tour-de-force. Het album leverde zelfs een Broadway-musical op.

Meer edgy dan de conventionele biopic, onderzoekt Jagged – gemaakt met volledige medewerking van Morissette – de culturele impact van het album en de reeks feministische hymnes die vervolgens de hitlijsten aanvoerden, waaronder Ironic en You Oughta Know. Klayman schuwt niet de meer complexe vragen, zoals wat betekent het om als tiener in de muziekindustrie terecht te komen en ze krijgt Morissette zover dat ze vertelt over het seksueel misbruik en de eetstoornissen waar ze mee te maken kreeg.

Nog een extra laag complexiteit wordt geïntroduceerd als Morissette vertelt over de contradicties van het zingen van empowering feministische nummers en vervolgens hulpeloos moeten toezien hoe haar mannelijke bandleden tijdens tournees allerlei onacceptabel gedrag vertonen.

Jagged is een snapshot van een specifiek moment uit de muziekgeschiedenis en uit de uitzonderlijke reis van een zeer getalenteerd artiest. In haar interviews lijkt de nu 47-jarige Morissette open en gedreven om haar gedachten te delen. Het kwam daarom een beetje als een verrassing dat ze voorafgaand aan de festivalpremière de documentaire afdeed als ‘aandachtsgeil’ en weigerde om zich in te zetten voor de promotie van de film. “Net als veel andere ‘verhalen’ en ongeautoriseerde biografieën die in de loop van de tijd gemaakt zijn, bevat deze implicaties en feiten die simpelweg niet waar zijn”, verklaarde Morissette’s publicist in een statement.

Het intens vermakelijke Listening to Kenny G, tevens een onderzoek naar de aard van muzieksmaken, rekte het format van de celebrity documentaire nog verder op. Geregisseerd door Penny Lane en ook deel van HBO’s Music Box serie, buigt de film zich over het schisma tussen populaire kunst en kunst die gelauwerd wordt door kunstcritici.

In de jaren negentig groeide solo-instrumentalist Kenny G uit tot een van ‘s werelds best verkopende muzieksterren, met onvermijdelijke nummers als Songbird en Silhouette. Kenny G was zo populair dat een van z’n liedjes, Going Home, de officieuze dagafsluiter werd in China’s fabrieken.

In een ietwat komische twist is de afkeer van critici voor Kenny G ongeveer even groot als zijn populariteit onder z’n fans. Door puristen wordt hij bekritiseerd om zijn stijl, die van alles leent van de jazz, maar die vervolgens in een tandeloze vorm vouwt die weliswaar een commercieel succes blijkt, maar verder volledig risicoloos is. Hij kreeg al snel het dodelijke predikaat Easy listening opgeplakt. Lane interviewt een dwarsdoorsnede van muzikanten, critici en wetenschappers om het artistieke vraagstuk te ontrafelen dat Kenny G. is.

De über-beroemde saxofoonspeler heeft geen moeite met de grap van de film want hij heeft inmiddels een olifantenhuid ontwikkeld waar de kritiek niet doorheen komt. Hij hoort de kritiek aan dat hij als in een supermarkt overal zijn muzikale invloeden bij elkaar shopt en dat hij artistiek lui is en doet vervolgens een halfslachtige poging om de kritiek te pareren. Wat overblijft is een man die geluk heeft gehad en dankbaar is voor dat geluk. Hij is een groot fan van oefenen, oefenen, oefenen en probeert zijn techniek constant te verbeteren. Met zijn meest winstgevende jaren achter hem, lijkt het er op dat hij klaar is voor meer complexe muziek. Maar voor wie doet hij het? Zijn fans houden al van hem, gewoon zoals hij is.

English version here