IFFR-blog 12: Beth B en Lydia Lunch

De spraakmakende New Yorkse underground-regisseur Beth B stelde voor het IFFR een Deep Focus-programma samen rond haar nieuwste documentaire Lydia Lunch: The War Is Never Over, over punkicoon Lydia Lunch. De twee overvielen het Hilton met een onvergetelijk interview.

“Ik heb grote ballen, maar ik ben zelden een grote lul”, zegt Lydia Lunch tijdens de talk met haar en regisseur Beth B in het Rotterdamse Hilton hotel. Ook als zestigjarige heeft deze Queen of Punk nog steeds overal schijt aan. Ze draait met haar ogen naar de gespreksleider als een puber die moet nablijven; als ze zich verveelt gromt ze zoel in de microfoon; ze grinnikt om haar eigen grappen en brengt oneliner na oneliner na oneliner.

Het IFFR organiseert het gesprek naar aanleiding van de nieuwe documentaire die de New Yorkse underground-veteraan Beth B over haar maakte: Lydia Lunch: The War Is Never Over. Lunch is er, B is er, twee belangrijke feministische stemmen. Zij spreken in bloemrijke taal en nemen ons mee in verbazingwekkende gedachtestromen. Het is duidelijk dat ze elkaar al jaren kennen. Ze zijn op elkaar ingespeeld als een komisch duo, zitten elkaar te plagen en complimenteren elkaar gul. Ze zijn elk op hun eigen wijze onweerstaanbaar: Lunch door haar onaangepastheid, B door haar vriendelijkheid.

Interviewer Ralph McKay, een grijsbebaarde kenner van de Amerikaanse No Wave-cinema, vraagt Lunch hoe zij binnen die stroming past. Ze kijkt vies. Ben je gek? Zij wás No Wave. Zij bedacht de term en hij is nog steeds briljant, stelt ze, omdat hij rebelleert tegen het concept stroming zelf. Geen No Wave-kunstwerk was hetzelfde. Het was een rebellie tegen alles wat er was. De jaren zestig, met zijn Manson-moorden, de moord op Kennedy en de Vietnam-oorlog, hadden haar generatie teleurgesteld en toen moest alles kapot.

B’s documentaire doet de veelzijdigheid van Lunch eer aan. De film had makkelijk doel kunnen missen: het misbruik van Lunch door haar vader had de boventoon kunnen voeren, of haar fuck you-houding had je te erg buiten kunnen sluiten. Maar de film is perfect gedoseerd en gecomponeerd. B en Lunch ontmoetten elkaar veertig jaar geleden tijdens een concert van Lunch in New York. Dat was eind jaren tachtig een verzamelplek voor verloren zielen, vertelt B. Ik denk aan haar film Exposed (2013), een portret van activistische burlesque-dansers dat ik ook tijdens dit festival zag. Eén van hen, de korte mannelijke performer ‘Tigger’, zegt daarin: “Kom je van het eiland van speeltjes die nergens bij horen? Dan pas je heel goed bij ons.”

B is op haar eigen manier subversief. Zij stelde voor deze IFFR-editie een filmprogramma samen van eigen werk en films van anderen, dat context biedt bij Lydia Lunch: The War Is Never Over. Het is een boeket van korte en lange films, niet beperkt door één tijdsperk. Wel zijn ze allemaal gemaakt door vrouwelijke filmmakers. B is zelf het meest verrast door de ontdekking van de korte film Bread uit 1918, vertelt ze, die één op één samenvalt met het machtsmisbruik van Harvey Weinstein en consorten.

“Hoe denken jullie eigenlijk over #MeToo?”, vraagt McKay. “You’re next”, grapt Lunch direct. “Nee hoor, geintje, je bent mijn type niet.” Dan wordt ze plotseling serieus. Iedereen mag alles zeggen, vindt zegt, maar zij denkt dat we er niet komen met bekentenissen. “Mannen moeten zachtaardiger worden, vrouwen moeten harder worden. Maar ja, dat heb ik door misbruik moeten leren.”

Zo weet Lunch in een paar zinnen de kern van B’s programma te vatten: War Is Never Over, de oorlog is nooit voorbij. De vrouwenstrijd is nooit gestreden, net zoals het leed dat haar persoonlijk is aangedaan nooit overgaat. Ze waaiert uit naar de vaders die de trauma’s uit Vietnam meenamen naar huis en het weer doorgaven aan hun kinderen. Dat had zij ook kunnen doen met dat van haar, maar het trauma stopte bij haar, zij nam geen kind. Dat was ‘tiny terror’ geweest.

Lydia Lunch: The War Is Never Over is nog diverse keren te zien. Ook zijn er nog verschillende vertoningen die deel zijn van B’s focusprogramma.