IDFA 2019: Queer Day voor alles en iedereen

Op maandag 25 november vindt voor de zevende keer de Queer Day plaats op IDFA. Vier films met een LGBTQI+-onderwerp, randprogrammering die aangenaam alle kanten op kan gaan én een borrel waarop iedereen welkom is. IDFA-programmeur Raul Niño Zambrano bedacht de Queer Day en is verantwoordelijk voor de invulling: “Het moet een beetje van alles hebben: iets artistieks, iets politieks, iets uitdagends.”

Toen Raul Niño Zambrano, inmiddels senior programmeur bij IDFA, tien jaar geleden bij het festival begon, werden er al films vertoond met LGBTQI+-onderwerpen. Maar de Venezolaan, die als twintiger naar Nederland kwam, vond het onderwerp té goed bij Amsterdam passen om er niet extra aandacht aan te geven op een speciale dag. Wat zeven jaar geleden begon als een blok van twee films, is inmiddels uitgegroeid tot een dag met vier films met uiteenlopende randprogrammering en een feestelijke borrel. Zambrano: “Het ontstond vanuit het belang iets speciaals te doen met de LGBTQI+-titels, in plaats van ze alleen verspreid over het programma te tonen.”

Hoe komt u tot de selectie van deze dag? “In de loop der jaren is het programma wel uitgebreid van twee naar vier films, maar ik moet alsnog selecteren. De vraag die ik in mijn achterhoofd houd, is: hoe maak ik een programma dat in balans is? Het moet een beetje van alles hebben: iets artistieks, maar ook iets politieks, iets uitdagends. Ik zie het ook als een viering van gay culture in al zijn elementen. Het kan van een portret gaan tot een heel poëtische film. Daarnaast speelt diversiteit qua stijl, qua thema’s, qua landen een rol. En ik kijk natuurlijk wat voor extra’s ik bij een film kan bieden: kan ik de hoofdpersoon van de film naar Nederland halen? Behandelt het een discussie die dit jaar speelt? XY Chelsea [Tim Travers Hawkins] bijvoorbeeld, over Chelsea Manning [als Bradley Manning ooit opgepakt voor het lekken van Amerikaanse staatsgeheimen – AZ], geeft een mooie aanleiding om te praten over transgenders. Over klokkenluiders kun je van alles zeggen, maar deze film focust vooral op de transitie die Chelsea Manning heeft doorgemaakt van man naar vrouw. Wat speelde zich af in haar hoofd, als tiener al? Een andere film op de dag, Lemebel [Joanna Reposi Garibaldi] over de gelijknamige Chileense kunstenaar, is dan weer een portret dat heel politiek is en scherp inspeelt op wat er gebeurt in Chili. Mensen protesteren daar nu met teksten die Lemebel in zijn tijd ook gebruikte tegen Pinochet.”

U houdt al geruime tijd vinger aan de pols wat betreft LGBTQI+-documentaires. Ziet u daar ook een eigen cinema in die – los van het onderwerp alleen – een eigen signatuur heeft? “Dat heb ik me in al die jaren programmeren zelf ook vaak afgevraagd, maar het antwoord is duidelijk nee. Het loopt heel erg uiteen. Van heel persoonlijke en kleine films tot journalistieke werken. Zelfs binnen IDFA ‘haal’ ik de films voor deze dag ook uit alle verschillende secties. De ene komt uit Best of Fest [een programma met prijswinnaars en publieksfavorieten – AZ], de ander uit Luminous [meer kleinschalige, artistieke films – AZ]. De Queer Day is eigenlijk een afspiegeling van IDFA in zijn geheel, maar dan in een dag en over het LGBTQI+-thema.”

Aan Queer Day is ook Queer Drinks verbonden. Moet ik dat voor me zien als een netwerkborrel voor Queers? (Lacht) “Nee, het is voor iedereen. De Queer Day vindt plaats in Eye 1, een geweldige plek want als je de zaal uitkomt ben je meteen al in de borrelruimte. Tussen de twee laatste films vindt de Drinks plaats en is dat automatisch een ontmoetingsplek voor wie uit de een-na-laatste film komt en wie naar de laatste gaat. We vertonen er bijvoorbeeld beelden uit de installatie Through the Wardrobe [Rob Eagle], tijdens IDFA in het Centraal Station te zien. Een installatie die je een gevoel geeft bij genderfluïditeit of mensen die in transitie zijn; over de zoektocht naar identiteit.
“Een andere projectie speelt in op de situatie in Uganda. Daar zijn recentelijk 170 mannen en vrouwen vanwege hun geaardheid opgepakt. We hebben filmmakers, activisten en fotografen gevraagd een impressie te maken van het nachtleven in Uganda, dat zal dan ook te zien zijn. En tot slot hebben we, heel wat anders, op het eind van de borrel een catwalk, met roze loper, voor zogeheten ballroom-dansers. De laatste film, Fabulous [Audrey Jean-Baptiste], gaat namelijk over de iconische vogue-danseres Leasseindra Ninja. Zij zal zelf ook aanwezig zijn. We vertegenwoordigen dus de politieke kant, we hebben een multimediaproject, er gaan mensen dansen. Wat ik er vooral mee wil uitstralen: alles en iedereen is welkom.”

De Queer Day vindt plaats op maandag 25 november op IDFA.