Filmfestival Locarno 2020, blog 1

Gisteren ging het filmfestival van Locarno van start, uiteraard met een gewijzigde opzet. Paneldiscussies, zoals deze over de toekomst van de bioscoopuitbreng, vinden nu online plaats. “Het aanbod moet gevarieerder, lokaler, minder afhankelijk van Hollywood.”

Beperk de afhankelijkheid van tentpole-titels uit Hollywood en versterk de relatie met de lokale filmindustrie. Dat waren de twee belangrijkste conclusies uit een debat georganiseerd door Filmfestival Locarno en vakblad Variety over ‘De toekomst van bioscoopdistributie’.

De openingsvraag aan een internationaal panel van distributeurs, bioscoopeigenaren en producenten ging over Tenet, Christopher Nolans film die vanaf 26 augustus in delen van Europa en Azië te zien zal zijn, voordat de film begin september in thuisland V.S. in release gaat. Tenet is een zogenaamde tentpole-titel, in goed Nederlands een van de vlaggenschepen waar de studio’s elk jaar op varen. Omdat veel bioscopen en filmtheaters vanwege het virus in een kwetsbare situatie zitten, hoopt men dat Tenet de eerste film wordt die een groot publiek naar de bioscoop zal trekken. Vanuit de V.S. zei Elissa Federoff, hoofd distributie bij Neon (dat onder meer Parasite in de V.S. heeft uitgebracht), worden de bezoekcijfers voor Tenet in Europa en Azië heel nauwlettend in de gaten gehouden.

Een kleine waarschuwing is waarschijnlijk terecht: in het panel waren de grote bioscoopketens niet vertegenwoordigd. Toch klonk sterk door dat men veel van Tenet verwacht, zozeer dat eventuele tegenvallende bezoekcijfers de stemming in de sector voor de komende maanden zouden kunnen bepalen. Die hoopvolle verwachting is goed te begrijpen want de hele industrie – van de scenarist die het idee voor een film bedenkt tot de medewerkers van het filmtheater waar de film vertoond wordt – snakt naar herstel en naar de gezamenlijke beleving van een film in het donker. Maar enige realiteitszin is belangrijk. Mensen die tot nu toe geen films gingen zien in bioscoopzalen, zullen die houding waarschijnlijk niet principieel veranderen zodra er een grote titel verschijnt. De sector moet oppassen dat het niet te veel laat afhangen van het succes van Nolans film.

Paradoxaal genoeg bleek de les die vrijwel alle panelleden uit de voorbije maanden getrokken hadden dat distributeurs en vertoners minder afhankelijk zouden moeten worden van de tentpole-titels die Hollywood aflevert. De succesverhalen komen op dit moment van lokale verhalen: Noorse jeugdfilms in Noorwegen, Franse komedies in Frankrijk. Exacte cijfers werden niet genoemd dus hoe groot die successen precies zijn, blijft gissen. Zeker toen CEO Laura Houlgatte van de International Union of Cinemas verklaarde dat Nederlandse bioscoopbezoekers snel terugkeerden toen de bioscopen weer open waren, was duidelijk dat men niet volledig op de hoogte is van de exacte situatie in de verschillende landen. Ze pleitte vanzelfsprekend voor het belang van de vertoners, haar achterban: “Voor bioscopen gaat het nu om overleven. Dit is no time to die.” Overleven kan op dit moment echt alleen met hulp van de verschillende overheden, aldus Federoff.

Desondanks is het terugdringen van de afhankelijkheid van grote Hollywood-titels een reëel punt. Dat betekent niet per se (hoewel die verleiding zeker aanwezig is) dat er meer middelmatige lokale producties moeten worden gedraaid, het soort film waarvan elk land er op dit moment al te veel heeft. De verschillende nationale filmindustrieën kunnen de situatie ook aangrijpen om de kwaliteit van hun producties naar een hoger plan te tillen.

Vincent Quek, directeur van de Singaporese distributeur Anticipate Pictures, die naast veel Europese films onder meer zombiefilm Peninsula uitbrengt (ook wel Train to Busan 2), merkt dat bioscopen nu aankloppen met de vraag om lokale producties. “Men begint zich misschien te realiseren dat het aanbod gevarieerder moet.”

Maar ook lokale content, zoals het in het panel werd genoemd, en zeker lokale content van niveau, tover je niet zomaar tevoorschijn. Plus: ook in Singapore, waar bioscopen door de staat gecompenseerd zijn voor twee maanden huur, geldt social distancing en mogen per zaal maximaal vijftig mensen worden toegelaten. Over verruiming daarvan is nu niks zinnigs te zeggen, aldus Quek. Misschien wel eind augustus, mits een nieuwe golf uitblijft.

Filmtheaters worden extra hard getroffen, bevestigde Allison Gardner, Hoofd Programmering van het Glasgow Film Theatre. “Voor ons staat altijd de gemeenschappelijke ervaring centraal en ik denk dat we dat hardop moeten blijven zeggen. Ook nu moeten we op de een of andere manier een safe space voor filmliefhebbers creëren. We maken allemaal deel uit van dezelfde disfunctionele familie en schade aan onafhankelijke filmvertoners zal gevolgen hebben voor ons allemaal. Als er iets nog duidelijker is geworden door deze crisis, is het dat we echt heel erg van elkaar afhankelijk zijn. Ik denk trouwens ook dat de grote studio’s op dit moment bewust titels op de plank laten liggen. Het lijkt erop alsof geen van die grote spelers als eerste van start wil gaan met een normale uitbreng van films. Een slimme distributeur kijkt dus naar lokale content.”

Is er een bepaald type film waar het publiek nu naartoe trekt, vroeg moderator Manori Ravindran, redacteur bij Variety. Het is te vroeg om dat te zeggen, aldus Mikey Schwartz-Wright, Hollywood-agent bij United Talent Agency. Halverwege volgend jaar, voorziet hij, zul je een toename zien van films die op één of twee locaties kunnen worden opgenomen. “We zullen simpelweg films zien die in dit klimaat van distancing geproduceerd kunnen worden. Misschien dat het aanbod daardoor wat eentoniger wordt. Maar ik verwacht dat we deze herfst een aanbod zien dat even divers is als een jaar eerder.”

Wat is dan die (voorlopige) toekomst van bioscoopuitbreng? Daar is vanzelfsprekend geen eenduidig antwoord op, want dat zijn we allemaal al doende aan het leren. Federoff doet er bij Neon wel alles aan om alternatieven te vinden, vertelde ze. “We organiseren drive-in bioscopen, die gaan echt goed hier in de V.S., bijvoorbeeld voor Spaceship Earth. We organiseren virtuele bioscopen, dus online vertoningen, want onafhankelijke cinema draait heel erg om mensen bij elkaar brengen en praten over film. We doen dus ook virtuele q&a’s. Voor She Dies Tomorrow doen we bijvoorbeeld een window van zeven dagen met een drive-in en dan een reguliere bioscoopuitbreng.” Ravindran voegde toe dat er in Engeland inmiddels zo’n veertig nieuwe drive-in bioscopen zijn opgezet.

“Wij blijven het release-window respecteren”, stelde Quek (waarbij een film eerst een bepaalde tijd in de bioscoop te zien is en dan pas elders). “Sorry We Missed You van Ken Loach hadden we hier een week draaien toen de lockdown kwam. Die hebben we toen wel naar VoD gedaan, maar de opbrengsten daarvan hebben we 50/50 gedeeld met de betreffende bioscopen. Wij zullen geen films op VoD in première laten gaan. We staan voor het grote scherm.”

Hoe staan filmmakers zelf tegenover de veranderingen? Volgens Schwartz-Wright van UTA waren onderhandelingen over waar een film uitgebracht ging worden en hoe VoD daarbij kwam kijken, voor de crisis voortdurend een obstakel. “Inmiddels is de situatie zodanig dat filmmakers hier veel soepeler in zijn geworden. Het grote obstakel voor filmproductie is nu: hoe krijgen we producties verzekerd tegen ongevallen en ziekte?”

Een andere, relatief nieuwe ontwikkeling is de directe samenwerking tussen Neon en VoD-platform Hulu. Hoe verhoudt dat zich tot bioscoopuitbreng van de projecten waar Neon aan werkt? Federoff: “ Hulu heeft alle respect voor het release-window in de bioscopen. Sterker nog, dat release-window geeft het product zelfs meer waarde als het na dat window op het platform te zien is. Palm Springs doet het bijvoorbeeld erg goed nu op Hulu. Ook bij die film doen we drive-ins en virtuele q&a’s, vip-events bij de drive-in, et cetera. We blijven nadenken en we moeten ons blijven aanpassen. Kleine spelers kunnen dat makkelijker. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat onder de distributeurs alleen de kleine en de grote overblijven.”