Het nieuwe kijken #85

Ebele Wybenga bericht maandelijks over wat hem opvalt op het kruisvlak van cinema en beeldcultuur.

Films zitten vol ongelofelijke en onwaarschijnlijke situaties die je als kijker toch accepteert. Verhalenvertellers noemen dit verschijnsel the willing suspension of disbelief. Als kijker, lezer of luisteraar kies je ervoor lekker meegevoerd te worden in het verhaal en schakel je onbewust tijdelijk je scepsis uit. Dat gaat natuurlijk niet zomaar. Filmmakers stoppen scènes daarom vol signalen die de geloofwaardigheid moeten verhogen. Alleen zo overbrug je het verschil tussen een film waar je “lekker in zit” en een waar je bij denkt: dit is té nep.

Wat moet je uit de kast trekken om kijkers – in ieder geval voor een tijdje – te laten geloven wat ze zien en horen? Het varieert van historisch kloppende kostuums, acteurs die een accent volmaakt beheersen, geweldige computeranimaties die natuurwetten tarten tot sets die zo alledaags zijn dat ze uit je eigen eigen leven geplukt lijken. Eén van de effectiefste methodes is het introduceren van een geloofwaardige professional. Een acteur die overkomt als een echte arts, piloot, rechercheur, generaal of atleet, dankzij het strooien met vakjargon en het zelfverzekerd uitvoeren van procedures waar wij als leek meestal niets van snappen. Denk aan de uitroep “objection, your honour!” die voortdurend klinkt in Amerikaanse rechtbankdrama’s. Ziekenhuis- en detectiveseries drijven eveneens op zulke geslaagde pseudo-professionaliteit.

In een geweldige serie video’s van het Amerikaanse technologiemagazine WIRED wordt dit fenomeen genre voor genre doorgelicht. Het is nerderig genieten. Een chirurg van Columbia University analyseert scènes in de operatiekamer. Een verkeersvlieger maakt grinnikend gehakt van gebeurtenissen in films als Flight (Robert Zemeckis, 2012) en Sully (Clint Eastwood, 2016), die ik allebei als nogal realistisch had ervaren. Soms blijken de meest ongeloofwaardige dingen wel te kunnen. De piloot in Flight keert zijn neerstortende vliegtuig ondersteboven om zo uit een duikvlucht te komen. Kán, zegt piloot Fatima Shafi. Wat dan weer nergens op slaat is dat het toestel hierna weer zonder problemen rechtuit vliegt. En ja, je krijgt als piloot inderdaad korting bij Sunglass Hut.

Het leuke van WIRED is dat ze deskundigen van het hoogste kaliber hebben kunnen aantrekken. Je hoort onder andere een admiraal in ruste en een ex-astronaut. Technique Critique is een verrukkelijk format voor als je een beetje pedant bent. Je hoeft gelukkig niet bang te zijn dat het je filmervaring verpest. Integendeel: het laat vooral zien hoeveel moeite er voor je wordt gedaan om je te laten geloven wat je ziet.