Het nieuwe kijken #9

Ik was zo’n kind dat nauwelijks televisie mocht kijken. Zondagochtend werd ik voor Villa Achterwerk gezet. Ken je van die mensen die als volwassene nog dwepen met de Villa Achterwerk klassiekers Purno de Purno en Rembo en Rembo? Ik snapte er niks van en snap het nog altijd niet. De programma’s waren oversekst en geobsedeerd met poep en pies. Meer iets voor melige tieners dan voor kinderen van zeven. Maar zogenaamd correct, want VPRO. Ook de absurdistische humor van de tussenfilmpjes was niet aan me besteed. Het was niet zo dat mijn ouders op de achtergrond gniffelden om de grapjes die alleen volwassenen zouden kunnen begrijpen, zij waren aan het uitslapen in het vertrouwen dat de VPRO me in de tussentijd geen kwaad zou doen.
Later mocht ik tot mijn grote vreugde ook kijken naar Kindernet, waar niets werd uitgezonden wat kinderen niet zouden kunnen begrijpen. Telekids — ken je van die mensen die als volwassene nog dwepen met Carlo & Irene? — was terra incognita. Herinneringen aan tv-programma’s kunnen een manier zijn om snel een klik te krijgen met een leeftijdgenoot, je deelt de nostalgie. Door de kijkkeuzes die je ouders voor je maakten ontstonden toen al breuklijnen tussen mensen die je snappen en de rest. Disneyfilms kreeg ik alleen in het Engels te zien. Voor geen goud had ik de magistrale stem van Bagheera de panter in The Jungle Book willen missen. Maar de liedjes en de grapjes die andere kinderen onthielden waren anders dan de mijne. Nog altijd kan ik niet meezingen uit de Nederlandse Lion King. Er zijn mensen die met een perfect RTL 4-timbre geregeld in een Hakuna Matata uitbarsten. Toen ik elf was zetten mijn ouders me voor het Duitse familie-epos Heimat, een edelsoap die de hele twintigste eeuw beslaat. Ik vond het prachtig, maar ik ben nog steeds geen Nederlander van mijn eigen leeftijd tegengekomen met wie ik herinneringen hieraan kan delen.
Ik ben benieuwd hoe dit verschijnsel uitpakt voor kinderen van nu, die opgroeien met een iPad in hun box. Zij zullen niet beter weten dan dat series en programma’s on demand starten. Ze kijken straks niet meer met z’n honderdduizend tegelijk naar dezelfde tekenfilm. Zullen nu het massamedia-tijdperk afloopt ook de massa-herinneringen verdwijnen? Ouders zullen hun eigen voorkeuren natuurlijk blijven opdringen, maar het alternatief hiervoor is niet het programmaschema voor de massa, maar eigen ontdekkingen in het on demand keuzemenu.

Ebele Wybenga