Het nieuwe kijken #5

Ebele Wybenga werpt maandelijks zijn net breed uit in de alomtegenwoordige beeldcultuur.

Stel dat je tv kan zien hoe jij je voelt. Dat het scherm jou in de gaten houdt in plaats van omgekeerd. Dat het apparaat weet of je bang bent, verrast, verveeld of opgewonden. Dat klinkt futuristisch. Een sciencefictionverschijnsel. Maar bizar genoeg is het al mogelijk. Iemand van Microsoft liet het zich laatst ontvallen tijdens een discussie over de toekomst van televisie. “Met onze Kinect-technologie,” zei ze, “kun je de hartslag en de spierspanning van kijkers bijhouden.” Wie weleens met een XBOX speelt zal Kinect kennen als een bewegingssensor om je spelcomputer mee te besturen. Blijkbaar is het apparaat tot meer in staat.

Microsoft zegt deze mogelijkheden nog niet te gebruiken omdat het een privacy-inbreuk zou kunnen zijn als het ding iets meet zonder dat jij het weet. Het apparaat zou bijvoorbeeld kunnen doorgeven hoe je reageert op een reclame die je op de tv ziet. Dat soort data is goud voor adverteerders. Als het systeem weet wat jou raakt gaat het je vaker ’targeten’, zoals ze dat noemen, met promoties voor vergelijkbare producten. Als het systeem jouw ‘engagement’ kent, om een andere marketingterm te gebruiken, dan kan het programma’s aanbevelen die een zelfde soort kick geven, of zelfs automatisch de programmering aan jouw stemming aanpassen.

De stap van kijken naar bekeken worden lijkt een onvermijdelijke in de ontwikkeling die tv nu doormaakt. Televisie wordt namelijk, in navolging van telefoons, ‘smart’, ofwel interactief en altijd verbonden met het web. Toen ik onlangs op de elektronica-afdeling van de Bijenkorf ronddwaalde keek ik plotseling naar mijn evenbeeld, bijna levensgroot op een LED-scherm van Samsung. Ik schrok. Het hele plaatje zag eruit als een beeld van een bewakingscamera, maar dan in extreem hoge resolutie. Het scherm, van eettafelformaat en een prijskaartje van drieduizend euro, was uitgerust met een piepkleine ingebouwde webcam. De tv keek me aan en zond me uit. Ik kreeg er de rillingen van. Tijdens het debat waarbij de Microsoft-vrouw de mogelijkheden van Kinect aanprees, vertelde een televisie­visionair dat hij veel verwacht van uitzendingen ’tussen consumenten’. Een rijke familie die hij kent heeft drie huizen. Elk huis heeft een enorm scherm met een camera en een internetverbinding waardoor de gezinsleden als het ware altijd op ware grootte bij elkaar zijn, bewegend en pratend alsof ze in dezelfde kamer staan.

Skype on steroids dus. Griezelig.