Het nieuwe kijken #33
Het zwartste zwart
Hoe zwart kan zwart zijn? De beroemde Britse kunstenaar Anish Kapoor heeft rondom deze vraag een verrukkelijk relletje gecreëerd. Hij liet begin dit jaar via internationale media weten dat hij het exclusieve recht heeft verworven voor het gebruik van het ‘zwartste zwart ter wereld’. Met deze stunt weet hij al de wereldwijde aandacht te pakken zonder daadwerkelijk een kunstwerk te maken. Andere kunstenaars reageerden verontwaardigd. Kan één kunstenaar een kleur exclusief voor zichzelf claimen? Wat een verwerpelijke inperking van de artistieke vrijheid!
Als je toch een werk creëert met diepzwart, kun je dan een schadeclaim verwachten van Kapoors advocaten? Het valt mee. Kapoor heeft namelijk strikt genomen niet het recht gekocht op een kleur, maar op een innovatief materiaal genaamd Vantablack. Zijn gebruiksrecht is bovendien beperkt tot kunst, voor andere toepassingen van het materiaal, in wetenschap of industrie bijvoorbeeld, kun je gewoon aankloppen bij fabrikant Surrey Nanosystems. Vantablack is geen verf die je in een groot Historblik van het schap kunt trekken in de bouwmarkt. Het materiaal bestaat uit een ‘woud’ van kwetsbare nanobuisjes, die zo klein zijn dat het licht ertussen in gevangen blijft. Die buisjes zijn 3500 keer smaller dan de diameter van een menselijke haar, zegt de fabrikant. Dit oppervlak reflecteert maar 0,036 % van het licht dat erop valt, waardoor het oog het waarneemt als diep zwart. Zo zwart, dat je ook geen diepte meer ziet in het oppervlak. Dit moet in het echt een sensationele optische ervaring zijn. In feite verandert Vantablack 3D in 2D. Geen wonder dat het interessant wordt gevonden voor militaire toepassingen en de Engelse regering goed in de gaten wil houden naar wie Vantablack wordt geëxporteerd.
Op de foto die de stunt van Kapoor begeleidde zie je hoe een kreukelig stukje aluminiumfolie, bedekt met Vantablack, verandert in een plat, volledig zwart vlak. Met smart wacht ik op Kapoors eerste kunstwerk met dit materiaal. Of de kunstenaar die komt met een nét nog iets zwarter zwart ontwikkeld door een ander bedrijf. Want ik moet en zal dit wondermateriaal met eigen ogen zien. Helaas stuurt Surrey Nanosystems geen samples op naar particulieren.
Ebele Wybenga