Het nieuwe kijken #117

Ebele Wybenga over wat hem opvalt op het kruisvlak van cinema en beeldcultuur.

Op Google Maps krijgt Gadani Ship Breaking Yard in Pakistan een rating van 4,5 sterren, op basis van 148 reviews. Iemand raadt het aan als “excellent picnic spot”. De op twee na grootste locatie voor het slopen van zeeschepen, een tien kilometer lang strand niet ver van Karachi, is kennelijk ook een toeristische attractie.

Ik ben gefascineerd door deze plek sinds het zien van de korte film All That Perishes at the Edge of Land van Hira Nabi uit 2019. In de grote zaal van Eye, bij een evenement van het Prins Claus Fonds, keek ik een half uur ademloos naar de onttakeling van Ocean Master, een afgeschreven containerschip van bijna 270 meter lang, ooit gebouwd door een Koreaanse scheepswerf. In Nabi’s film is het schip het hoofdpersonage, je hoort zelfs de filosofische gedachten van Ocean Master terwijl ze uit elkaar getrokken wordt. Dit voegt een element van fictie toe aan de beelden uit de werkelijkheid.

Wat het schip te vertellen had ben ik alweer vergeten; de beelden zijn blijven hangen. De entree van Ocean Master is van een verbijsterende schoonheid. Gadani is zo populair als scheepskerkhof, omdat de vlakke zeebodem onder een lichte hoek overgaat in het strand. Je kunt zo de grootste schepen bijna als een kano het strand op varen, vanzelf geremd door de helling. Ocean Master doemt in de avondzon op met precies de goede, forse snelheid, om tot stilstand te komen vlak voor de werklieden die klaarstaan met hun lasapparaten, tractoren en kettingen.

Je ziet hoe Pakistaanse mannen zonder beschermende kledij de romp geduldig maar gestaag in stukken zagen, brokken staal van meerdere verdiepingen tegelijk het strand op slepen en een theepauze nemen. Voor hen betekent het schip werk, inkomen en gevaar. De film beoogt de helse omstandigheden te belichten waaronder de mannen hun werk doen, maar het effect op mij als kijker is anders. De risico’s zijn evident, maar je ziet niks misgaan. Wat ik voel is voldoening. Hitte, vuil, stank en pijn dringen niet door. Ik zag een gestrande Goliath stukje bij beetje verdwijnen door het werk van tientallen vlijtige Davids. De laatste weken van een werkpaard van de wereldeconomie in een montage van dertig minuten.

Op het strand worden huizenhoge staalstructuren die niet onder doen voor een sculptuur van Richard Serra in handzamere stukken gezaagd voor hergebruik, tot niks meer aan Ocean Master herinnert. Wat een een picknickplek.