Freeze Frame #28

Gelukkig bleef Brando weg

The Godfather Part II. Illustratie: Lae Schäfer

Regisseur Shady El-Hamus (De libi, Forever Rich) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze keer: de herinnering aan de keukentafelscène in The Godfather Part II.

Tijdens een draaiperiode sta je als regisseur onder hoogspanning. In de wetenschap dat alles wat je die dag draait in de uiteindelijke film terecht zal komen, moet je constant alert zijn. Er zijn zoveel factoren die je niet onder controle hebt – files, griepjes, weersomstandigheden – maar je moet met elke tegenslag om kunnen gaan. En snel een beetje, want de tijd tikt.

Stressvol, maar tegelijkertijd is het ook wat regisseren zo leuk maakt. Je moet goed voorbereid zijn, goed weten waar een scène over gaat en begrijpen wat je in de montage nodig hebt om het verhaal te vertellen. Hoe beter je dit weet, hoe makkelijker je op de draaidag zelf kunt omgaan met tegenslagen.

Het grootste gevaar is misschien nog wel dat je je laat overvallen door een gevoel van onrecht. Begrijpelijk maar desastreus, omdat die negativiteit je creativiteit blokkeert en je zo alleen maar verder van een oplossing vandaan drijft. De kunst is denk ik om te allen tijde de mogelijkheden te blijven zien. Lukt me niet altijd. Probeer ik wel. Het mooie is dat als het lukt, je aangenaam verrast kunt worden door je eigen improvisaties.

Het voordeel van je jarenlang onderdompelen in making-of’s, dvd-audiocommentaren en de IMDb- triviasectie is dat je leert van de ervaringen van anderen. Op momenten dat het me op een draaidag tegenzit en ik het chagrijn voel groeien, denk ik aan Francis Ford Coppola. Jaren terug las ik iets dat me altijd is bijgebleven over het einde van The Godfather Part II (1974) – de flashbackscène waarin de hele familie, exclusief de jarige papa Vito, aan de keukentafel zit te wachten.

In deze scène vertelt Michael zijn broers en zus dat hij is gestopt met studeren en het leger in zal gaan om voor zijn land te vechten. Zijn broer Sonny valt hem aan, noemt hem zelfs een verrader, maar broer Fredo is zachter en steunt hem. Ondanks de onenigheid is het een zeldzaam moment waarbij de familie samen is. Het gesprek wordt onderbroken door het geluid van een auto die aankomt. Michaels zus Connie staat op, gaat kijken en roept enthousiast: “Papa is thuis!” Iedereen snelt naar buiten om vader begroeten.

Michael niet. Michael blijft zitten. Alleen. Hij slurpt van zijn koffie. De scène ontroert, omdat Michael zich het tafereel herinnert op het moment dat hij aan het einde van deel twee iedereen van zich heeft afgeduwd en alleen op zijn troon zit. Papa Vito is dood, Sonny is dood, de banden met Connie zijn verbroken en Fredo heeft hij laten vermoorden. Achter Michaels ogen zien we de pijn van een gebroken familie.

Als ik de IMDb-triviasectie moet geloven, ging het als volgt. Marlon Brando, die papa Vito speelt, zou eigenlijk een cameo hebben in The Godfather Part II en in deze scène het huis binnenkomen om zijn kinderen te begroeten. Wat Coppola precies in gedachten had zullen we nooit weten, want Brando kwam niet opdagen. Het verhaal gaat dat hij wegens ruzie met de studiobazen op de draaidag zelf besloot niet te komen. Een ramp natuurlijk, met als gevolg dat Coppola een van zijn belangrijkste scènes last-minute heeft moeten herschrijven.

Toch moeten we Marlon Brando dankbaar zijn, want ik kan me niet voorstellen dat het plan voor de scène beter was dan het eindresultaat. Hoe het enthousiaste geluid buiten beeld contrasteert met Michaels eenzame stilte, is zo ontroerend dat het terecht als een van de mooiste eindscènes ooit gezien wordt. Coppola begreep wat de essentie van de scène was, heeft zich niet door negativiteit laten blokkeren en wist daardoor, ondanks de tegenslagen, boven zichzelf uit te stijgen.

Geschreven door Shady El-Hamus