Freeze Frame #26

Regisseur Shady El-Hamus (De libi; Forever Rich) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze keer: Hamam fi Amsterdam.

Ik was tien jaar oud en ik weet nog goed hoe mijn vader vertelde dat hij benaderd was door de producent van een Egyptische film die in Amsterdam opgenomen zou gaan worden. Als Egyptische Amsterdammer was hij gecast voor een belangrijke rol en zou hij tegelijkertijd gaan helpen met het vinden van locaties en de casting van lokale bijrollen. Zo gingen we in de zomer van 1998 volledig op in de productie van wat een van de grootste klassiekers uit de moderne Egyptische filmgeschiedenis zou worden.

Hamam fi Amsterdam is een charmante feelgoodkomedie waarin dertiger Hamam uit Egypte vertrekt als zijn relatie uitgaat en hij geen werk kan vinden. Hij belandt in het bruisende Amsterdam van de jaren negentig, een wereld waarin hij met vallen en opstaan zijn plek vindt en uiteindelijk zelfs zijn eigen restaurant opent. In de laatste scène vliegt Hamam voor het eerst terug naar Egypte en wordt hij door zijn familie als een held onthaald. Een succesverhaal.

Het is natuurlijk een geweldig idee voor een film, want Hamams droom was, en is nog steeds, de droom van vele mensen. Via dit verhaal brachten de makers, in een tijd zonder internet, het ‘magische Westen’ heel dichtbij en gaven ze het een gezicht. Vanuit dat oogpunt is het interessant te zien hoe Amsterdam wordt weergegeven als een idyllische en zorgeloze stad met een extreem hoog welvaartsniveau. Ook valt op hoe Hamam, ondanks wat horten en stoten, als buitenstaander nooit een slachtoffer wordt maar uiteindelijk vrij snel en makkelijk door Nederland wordt verwelkomd en opgenomen. Het laat zien dat de jaren negentig een totaal andere tijd was – een tijd van grote welvarendheid, een tijd vóór 9/11.

Mijn persoonlijke hoogtepunt is een scène waarin Hamam op Koninginnedag dansend en zingend over de Amsterdamse grachten vaart met een paar Egyptische vrienden die hij in Amsterdam heeft leren kennen, van wie er één door mijn vader gespeeld wordt. Een ontroerende euforie en een uitzinnig gevoel van vrijheid spat van hun gezichten. Onder deze sequentie klinkt het nummer dat hoofdrolspeler Mohamed Hanedy speciaal voor de film inzong en dat volgens mijn neefje vandaag de dag nog steeds in nachtclubs en cafés in Caïro wordt gedraaid. Het is een scène waarin voor mijn gevoel alles dat in mij zit samenkomt. Het Amsterdam waar ik opgroeide aan de ene en de uitzinnig dansende jonge Egyptenaren aan de andere kant.

Zelf heb ik een klein rolletje in de film als de zoon van Hamams oom bij wie hij tijdelijk logeert. Zodoende bevond ik me een aantal draaidagen tussen de volwassenen op de filmset. Ik keek natuurlijk mijn ogen uit en weet nog hoe leuk het was om overal om me heen Egyptisch en Nederlands door elkaar heen te horen. Ik voelde dat wat ik meemaakte heel bijzonder was; wij gingen elk jaar wel een maand naar Egypte, maar Egypte kwam eigenlijk nooit naar ons. Zo was het al een prachtige ervaring op het moment dat de opnames werden afgerond, en het werd alleen nog maar mooier toen we de zomer erop, niet lang nadat de film in Egypte uitgekomen was, zagen dat er in Caïro lange rijen voor de bioscopen stonden.

Nooit hadden we kunnen bedenken dat deze film omarmd zou worden en tot op de dag van vandaag nog zo geliefd zou zijn. Hamam fi Amsterdam (te bekijken op YouTube, zonder ondertitels) is een van de mooiste samenkomsten van de twee werelden die in mij verenigd zijn en om die reden zal ik de film altijd blijven koesteren.