Freeze Frame #20

Hij heeft zijn lot in handen

Willow and Wind – illustratie Lae Schäfer

Regisseur Shady El-Hamus (De libi, Forever Rich) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze maand: een jongen achter glas in Willow and Wind.

Ik had nog niet eerder van Mohammad Ali-Talebi gehoord toen ik tijdens mijn studie in Engeland hoorde dat hij langs zou komen voor een masterclass. In die tijd waren masterclasses van David Fincher en Wim Wenders niet uitzonderlijk en dus sprong ik nog niet meteen een gat in de lucht toen ik het hoorde. Onterecht, want de Iraanse Ali-Talebi bleek meerdere succesvolle speelfilms op zijn naam te hebben staan en een generatiegenoot en goede vriend te zijn van bekendere Iraanse filmmakers als Asghar Farhadi en Abbas Kiarostami. Ter introductie kregen we als studenten een aantal linkjes om onszelf bekend te maken met zijn werk en zo kwam het dat ik op een doordeweekse regenachtige avond in Beaconsfield, een van de saaiste dorpen van het Verenigd Koninkrijk, ademloos naar Willow and Wind zat te kijken.

De opzet van de film is simpel. Kuchakpourso, een jongetje van een jaar of elf, heeft per ongeluk met een bal een ruit van zijn schoolgebouw kapotgeschoten en tot hij die ruit heeft vervangen mag hij als straf de klas niet in. Het gebroken raam is tijdelijk dicht getaped maar in het noorden van Iran blijkt regen en wind net zo normaal te zijn als in Nederland en dus wordt alles en iedereen in het lokaal nat geregend. De leraar is genadeloos – het duurt nu al een paar dagen en als Kuchakpourso het niet voor morgen heeft geregeld wordt hij van school gestuurd. In de ogen van de jongen zien we de wanhoop, hij wil koste wat kost op school blijven, maar voor een nieuw raam is geld nodig en dat heeft zijn familie niet.

Als Kuchakpourso uiteindelijk via de vader van een vriendje alsnog genoeg geld kan lenen begint er een zenuwslopende trip waarin de jongen te voet, door weer en wind, een nieuwe ruit gaat kopen. Met het stuk glas, in lengte zo groot als hij zelf, moet hij vervolgens de hele weg terug naar school. Hij waadt door water, wankelt door een storm en krijgt een lift achterop een brommer. Je zit op het puntje van je stoel, een thriller is het, zenuwslopend omdat je constant voelt hoe hij zijn eigen toekomst ieder moment uit zijn handen kapot kan laten vallen.

De laatste tientallen jaren zijn er zoveel bijzondere films gemaakt in Iran, een land waarin het in diezelfde periode helaas niet uitzonderlijk was dat filmmakers gecensureerd, opgepakt, of zelfs verbannen werden op basis van hun werk. Zo ontstond er een traditie waarin films steeds meer ‘ondergronds’ gemaakt en uitgebracht werden en makers hun maatschappijkritiek steeds meer via metaforische vertellingen overbrachten.

Zo is er in Willow and Wind een moment dat Kuchakpourso tegen de regen en de wind schuilt onder een boom. Hij houdt de glazen ruit voor zich vast en zo zien we als kijker een jongen achter glas, gevangen als het ware, afgesloten van de wereld om hem heen. Vervolgens is er ook nog een point of view-shot door de ruit heen waarin we even voelen hoe het is om achter glas te leven, kijkend naar de wereld zonder er echt onderdeel van te kunnen zijn.

Tijdens zijn masterclass merkte ik dat Mohammad Ali-Talebi een dappere en hyperintelligente filmmaker is. Een meesterlijke verteller die zoveel gevoel, controle en gelaagdheid aanbrengt in zijn films dat hij op geen enkele manier onderdoet voor collega-regisseurs als Fincher of Wenders. Met Willow and Wind maakte hij een meesterwerk over hoe armoede ervoor kan zorgen dat kinderen er al vroeg alleen voor komen te staan in het leven, en over het uitzichtloze gevecht van een individu tegen een hogere macht, met uitputting tot gevolg.

Geschreven door Shady El-Hamus