Freeze Frame #14

I vitelloni

Illustratie: Lae Schäfer

Regisseur Shady El-Hamus (De libi) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze maand: het vertrek uit I vitelloni van Fellini.

Moraldo vertrekt als een dief in de nacht. Het dorp dat hem grootbracht, ligt nog diep te slapen als hij op het verlaten station aankomt. Zijn lijf is zwaar, gaat gebukt onder zijn reeds genomen besluit. Benen zwaar, armen zwaar – daar staat hij, alleen. Zet hij door? Kan hij nog terug?

Als de ochtendtrein met veel lawaai het spoor op komt denderen, stapt Moraldo in, zijn ogen vol van melancholie. De trein begint piepend te rijden en terwijl hij uitkijkt over het voorbijtrekkende landschap zien we shots voorbijschieten van zijn vrienden in bed – het geluid van de rijdende trein klinkt door en de camera ‘rijdt’ als het ware door hun slaapkamers, waardoor het lijkt alsof Moraldo vanuit de trein kijkt naar de mensen die hij achterlaat. Een laatste blik, een afscheid, op naar een nieuw begin.

Einde.

De hoofdrolspelers van I vitelloni, letterlijk vertaald ‘De kalveren’, zijn Italiaanse Titaantjes. Jongvolwassen mannen met een heel leven voor zich die hardop dromen maar weinig klaarspelen. Ze willen een groots en meeslepend leven en nooit, maar dan ook nooit, op dezelfde plek eindigen als waar ze begonnen. Het is een verhaal gebaseerd op het leven van regisseur Fellini die zelf opgroeide in het kustplaatsje Rimini en uiteindelijk op de trein naar Rome stapte om zijn dromen te verwezenlijken.

In I vitelloni volgt hij een vriendengroep in eenzelfde soort kustplaatsje, met hoofdpersoon Moraldo als een jongere versie van zichzelf. Moraldo is de observator. Hij heeft een groter plan, dat zie je in zijn ogen – alsof hij onbewust afstand houdt omdat hij weet wat er staat te gebeuren. Zijn vrienden buitelen over elkaar heen met grote opschepperige verhalen over de toekomst, over Rome. Maar uiteindelijk is het niet meer dan het overcompenseren van hun angst. Weggaan betekent namelijk in het diepe springen en daar is moed voor nodig. Moed die alleen Moraldo uiteindelijk weet op te brengen want zijn vrienden raken verstrikt, of laten zichzelf verstrikken, in het leven. Een kind, een baan, een huis – voor je er erg in hebt, is vertrekken geen optie meer. Hun grootse dromen worden bijgesteld en krijgen een andere toon, opeens is het tijd om volwassen te worden, te settelen en worden de beloftes van toen gezien als naïef en kinderachtig. Zo worden de jongens alles wat ze altijd verafschuwden. Moraldo ziet het gebeuren en kiest voor zichzelf.

De film eindigt met Moraldo’s vertrek. Over open eindes zei Fellini: “Als filmmaker heb ik de verantwoordelijkheid om mijn publiek naar een eindstation te leiden maar op het moment van aankomst laat ik hen los en kiest ieder zijn eigen trein.”

Het einde van zijn tweede speelfilm is open maar welke trein je uiteindelijk ook pakt, Fellini heeft zijn punt gemaakt. Wat hij invoelbaar maakt, is de pijn die gepaard gaat met een vertrek, ook al is dat vertrek de enige juiste beslissing. Fellini zal er waarschijnlijk een litteken aan overgehouden hebben, een litteken waarvan je het ontstaan in Moraldo’s ogen ziet als hij zijn dorp uitrijdt.

I vitelloni laat zien dat je risico moet durven nemen om dromen te verwezenlijken. Moraldo is dan ook niet alleen een versie van Fellini zelf, Moraldo is net zo goed mijn vader die de moed opbracht Egypte achter zich te laten en naar Nederland te komen om acteur te worden. Moraldo is iedereen die op een trein durft te stappen, iedereen die durft te springen.

Daarom moest ik vaak aan hem denken toen ik een paar jaar terug twijfelde of ik het aandurfde te debuteren met een lowbudget film over drie jonge Amsterdamse Titaantjes in een rode Canta.

Geschreven door Shady El-Hamus