Dansplaining #57

Dan Hassler-Forrest zoekt als de Indiana Jones van de filmwetenschappen naar verborgen betekenissen en geheime kamers van de filmgeschiedenis.

De feestdagen staan weer voor de deur. Dat idee vult mij altijd met lichte paniek. Want wat moet ik dit jaar nu weer kopen voor alle familieleden die rond de kerstboom bij elkaar komen?

Niet zo heel lang geleden was het makkelijk: ik fietste even langs een platenzaak of warenhuis en zocht voor iedereen een passend dvd’tje. Voor mijn nichtje een Studio Ghibli-film, voor mijn moeder een arthouse-klassieker en voor mijn broer het nieuwe seizoen van zijn lievelingsserie. Naast de pret van andere mensen verblijden met mooie films, ging ik met een beetje geluk zelf ook weer naar huis met een aantal pareltjes voor in de collectie.

Zoals we allemaal weten, werkt dat niet meer zo. Mediawinkels zijn waarschijnlijk voorgoed uit het straatbeeld verdwenen. Je kunt films op schijf nog wel online bestellen, maar de meeste mensen hebben allang geen spelers meer in huis. Sinds de opkomst van streaming is al die apparatuur massaal afgedankt en hebben we onszelf afhankelijk gemaakt van de grillen van Netflix, Disney+, Videoland en de vele andere onlinediensten die steeds duurdere abonnementen verkopen.

Gelukkig worden er wel degelijk nog steeds films op fysieke media uitgebracht. Het is alleen een markt geworden die zich niet meer richt op een massapubliek, maar op verstokte verzamelaars zoals ik. Net zoals LaserDisc als voorloper van dvd ooit een exclusief product was, richten de resterende filmlabels zich nu weer op toegewijde cinefielen die bereid zijn diep in de buidel te tasten om hun favoriete films in huis te halen.

Voor verzamelaars als ik bepaalt het Amerikaanse label The Criterion Collection al sinds jaar en dag de standaard voor film als verzamelobject. Deze uitgaves vormen dan ook een belangrijke factor in het bepalen van de filmcanon. Een film die wordt uitgebracht door The Criterion Collection krijgt immers bijna vanzelf de status van (moderne) klassieker.

Geen wonder dat sommige filmmakers een hechte relatie met het label cultiveren. Wes Anderson bijvoorbeeld zorgde er steeds opnieuw voor dat zijn films niet alleen in reguliere uitgaves verschenen, maar ook in met extra’s overladen special collector’s editions bij Criterion. Dit kerstseizoen viert het label deze jarenlange samenwerking dan ook met het ultieme hebbeding: een luxe box, formaatje schoenendoos, met nieuwe 4K-restauraties van Andersons tien eerste films, met een adviesprijs van (schrik niet) 500 dollar.

Dat zijn geen aardigheidjes meer die je voor een familielid onder de kerstboom legt – en dat is een groot verlies. Filmcultuur gedijt nu eenmaal beter wanneer je door iemand die je kent verrast kunt worden met een film of serie die je zelf niet zomaar had ontdekt. Misschien moet ik dit jaar toch maar dvd-spelers voor mijn familie onder de kerstboom gaan leggen.