Dansplaining #26

Lijstjesgekte

Illustratie: Joost Broeren-Huitenga/Midjourney AI

Dan Hassler-Forest zoekt als de Indiana Jones van de filmwetenschappen maandelijks naar verborgen betekenissen en geheime kamers van de filmgeschiedenis.

Vergeet de kerstbomen. Vergeet het vuurwerk. Vergeet de beste wensen. Voor hopeloze filmverslaafden zoals wij staat de jaarwisseling in het teken van maar één ding: lijstjes maken! In een ademloze eindsprint moeten in rap tempo nog even alle opzienbarende films van het afgelopen jaar worden ingehaald – want het filmjaar is niet compleet voordat je mee kunt doen met deze jaarlijkse lijstjesgekte.

Zoals zoveel levenslange cinefielen maakte ik als kind al eindeloze filmlijstjes: niet alleen per jaar, maar ook per decennium, per regisseur, voor elk van mijn favoriete acteurs en uiteraard de Beste Films Aller Tijden. Filmtijdschriften en naslagwerken vormden in die tijd de belangrijkste bronnen van zowel inspiratie als erkenning voor de enigszins dwangmatig geproduceerde rijtjes filmtitels in schriftjes, dagboeken en agenda’s.

Met de introductie van de pc kwam deze hobby al in een stroomversnelling: nu kon je eindeloos blijven schuiven met titels in almaar complexere spreadsheets. Maar sinds de komst van sociale media werd het maken van filmlijstjes pas écht leuk. Platforms als Facebook, Twitter en Letterboxd maakten van dit individuele project een gemeenschappelijke ervaring.

Wie zich afgelopen maand bijvoorbeeld op Twitter of Reddit begaf, kon niet om de eindeloze discussies rondom de grote Sight & Sound-poll heen. Al meer dan een halve eeuw vraagt dit gerenommeerde filmblad elke tien jaar vooraanstaande critici én filmmakers lijstjes met de tien beste films aller tijden in te sturen, om zo een nieuwe ‘definitieve’ filmcanon uit te roepen. Op sociale media circuleerden de afgelopen maand niet alleen de lijstjes van mensen die mee hadden gestemd, maar uiteraard ook alle ‘hypothetische’ lijstjes van alle filmliefhebbers die geen stembiljet hadden ontvangen. Het biedt eindeloze inspiratie en stof voor discussie met andere filmfans.

Maar voor het maken, bewerken, delen en becommentariëren van filmlijstjes is het cinefiele platform Letterboxd de overtreffende trap. Hier hou je in de eerste plaats bij welke films je wanneer hebt gezien (en wat je ervan vond). Maar ook het maken van elke mogelijke vorm van creatieve filmlijstjes is er een geliefde functie. En niet alleen de gebruikelijke lijstjes per jaar, per regisseur en aller tijden – lijstjes maken blijkt even creatief als vermakelijk te kunnen zijn. Lijstjes met de meest absurde categorieën tonen wat we van binnen allemaal al weten: dat het bij onze filmlijstjes niet zozeer gaat om het vaststellen van objectieve kwaliteit, maar om het delen van onze gezamenlijke passie voor alles wat met film te maken heeft.

Geschreven door Dan Hassler-Forest