Profiel Amy Schumer

In korte tijd werd standup comédienne Amy Schumer wereldberoemd, onder meer dankzij Train­wreck. Schumer is in haar standupshows wel scherper en grover dan ze in de film laat zien.

Door Sandra Heerma van Voss

Is Amy Schumer een racist? Guardian-journalist Monica Heisey weet het niet zeker. Voor zo’n ‘scherp observator van sociale normen’ heeft Schumer een ‘schokkend grote blinde vlek’ als het over ras gaat, schreef Heisey afgelopen juni in een profiel over de recente, razendsnelle opmars van de New Yorkse comédienne. Waarom die platte, misplaatste grappen over Mexicanen, Latino’s en zwarten? En joden, moet daar meteen aan worden toegevoegd. Schumers vader is joods, en in het ‘Iers-katholieke mekka van Long Island’ waar ze opgroeide, noemden de kinderen haar ‘Amy Jewmer’. Ook daar maakt ze grappen over: "Echt, jij ook joods?" koert ze in haar stand-up show naar iemand uit het publiek, "maar je bent zo knap, ik kan je hoorntjes niet eens zien…"
In Inside Amy Schumer, een rond haar komische alter-ego opgebouwd tv-programma op Comedy Central — de  hoogtepunten van de eerste drie seizoenen staan op YouTube, een vierde seizoen staat voor komend voorjaar gepland — gaat het iets subtieler toe. In de sketch ‘Generations’  probeert een getergde docent een groepje bejaarde cursisten van hun racistische ideeën te genezen: deze meneer is géén Oriental, want dat is een tapijt, en ja, deze zwarte meneer kan zwemmen! In de sketch ‘Urban Fitters’ staat Schumer zelf met haar mond vol tanden als ze het zwarte personeel in een kledingzaak niet uit elkaar kan houden. Zelfs in Trainwreck, haar eerste, zelf geschreven stervehikel in de bioscoop, durft ze het onderwerp ten koste van haar eigen personage aan te snijden: als ‘Amy Townsend’ tegen sportarts Aaron Conners (Bill Hader) opschept over al haar zwarte vrienden, kan ze er niet één uit haar telefoontje toveren.
In elk van ons schuilt een racist, wil de 34-jarige, hoogblonde stoot met het kindergezichtje maar zeggen. We zitten allemaal vol vooroordelen en houden ons sociale kringetje liefst zo veilig mogelijk. Schumers missie is om taboes boven tafel te krijgen, ook en vooral als het om seksisme en (on-)wenselijk vrouwengedrag gaat. In haar stand-up tirades zet ze zichzelf neer als een brutaal, bij vlagen vilein mens in kleine jurkjes die te veel drinkt, met te veel mannen naar bed gaat en abortus laat plegen als daar ongelukjes van komen. Een vrouw die walgt van vriendinnen die zodra ze ‘hem’ gevonden hebben transformeren tot zedenpriesteres, en van glossy’s die je vertellen dat je nooit dun/glad/sexy genoeg bent. Schumer maakt grappen in de harde stijl van Roseanne Barr en Sarah Silverman, met de maatschappelijke lading van Chris Rock of Larry David — maar als jonge blonde vrouw komt ze er minder gemakkelijk mee weg.
Schumers humor heeft een duistere kern, vertelde ze in interviews. Tot haar negende groeide haar familie in welvaart op; dat veranderde toen het babymeubelbedrijf van haar vader failliet ging, hij met MS werd gediagnosticeerd en haar ouders uit elkaar gingen, met verhuizingen en het gevoel een buitenbeentje te zijn tot gevolg. "Onze reactie op tragedies was om er grappen over te maken. En ik ben altijd sterk en uitgesproken geweest." Schumers eretitels op high school waren ‘Class Clown’ en ‘Teacher’s Worst Nightmare’.
Als film- en comedyfan ging ze theater studeren in Baltimore met de ambitie om een serieus actrice te worden. Terug in New York leidde Schumer het klassieke dubbelleven van elke beginnende acteur, met horecabaantjes, audities en toneellessen, tot ze in 2004 op goed geluk haar eerste stand-up optreden gaf in de Gotham Comedy Club. Hoewel ze de jaren erna als loodzwaar omschrijft, met lange, eenzame tournees en veel ‘kei-, keihard falen’, leerde ze haar act aan te scherpen tot ze nergens meer bang voor was. In 2007 werd ze vierde in de tv-talentenjacht Last Comic Standing, en bereikte ze opeens een miljoenenpubliek.
Door de tv-roem maakte ze ook kennis met de keerzijde van het door mannen overheerste stand-up vak: wrede, anonieme commentaren. ‘Haters’. "Tegen vriendinnen kan ik makkelijk roepen: ‘Negeren! Dat is een of andere dertienjarige in een kelder!’ Maar je denkt toch: misschien bén ik lelijk. Misschien ben ik dik.’
"Veel vrouwen haakten af, aldus Schumer, temeer daar het touren je kansen op een relatie niet bepaald vergrootte. Na een lompe grap over de verongelukte Jackass-stuntman Ryan Dunn in een bijna ongemakkelijk brutaal optreden in The Roast of Charlie Sheen in 2011 kreeg Schumer doodsbedreigingen, maar ook dat hield haar niet tegen. Collega’s Tina Fey en Janeane Garofalo was hetzelfde overkomen, zei ze. Twee jaar later kwam haar ‘droom’ van een eigen tv-programma uit.
Vergeleken met stand-up is Inside Amy Schumer een vriendelijke speeltuin. Tietenbars, sexy selfies, de porno-industrie, digibete moeders — het komt allemaal voorbij, vaak ridicuul uitvergroot. Lena Dunham’s Girls en de vrouwen uit Bridesmaids effenden het pad voor dit soort humoristisch feminisme, waar vooral vrouwen zich graag mee vereenzelvigen.
Trainwreck is, ondanks schuttingtaal en geestige bedscènes, veel braver: hier wordt het bandeloze gedrag van de hoofdpersoon gekoppeld aan een slecht vaderlijk voorbeeld en een gebrek aan zelfvertrouwen. Als de sportarts die ze moet interviewen van Amy blijkt te houden, rent ze eerst weg, om vervolgens haar leven te beteren. Apatow drong aan op een lichtere toets en een happy end, valt in de production notes te lezen, en Schumer ging akkoord. Hollywood stelt zijn eigen regels. Ook in haar mediagedrag is Schumer voorzichtiger geworden. Kort nadat het Guardian-artikel met de racisme-vraag online verscheen postte ze een verklaring op Twitter: "Ik ben een grappenmaker. […] Ik speel soms een onwetende idioot. […] Geloof me. Ik ben geen racist." Later verontschuldigde ze zich alsnog: "Ik hoop dat ik niemand gekwetst heb."
"Ik dacht dat ik dat publieke afbranden zou kunnen overslaan", zei ze deze zomer in een openbaar interview in New York. "Maar zo werkt het kennelijk. Ik ben opeens heel beroemd, dat is vreemd, nieuw,  en dan word je behandeld als een soort politicus en moet je opeens een mening hebben over zaken als de doodstraf […] Ik heb nu een verantwoordelijkheid." Van het ‘domme blanke meisje’ uit haar stand-up act neemt Schumer nu afstand. In het echt drinkt ze heus niet zoveel, is ze introvert, trouw en emotioneel. Ze kan zo een man in bed krijgen, maar ze zoekt echte liefde.
Het klinkt bijna ouderwets.