Previously Unreleased – 4 juli 2018

Datum 04-07-2018
Auteur Filmkrant
Thema Filmkrant 411
Deel dit artikel

Park

Elke zomer stelt Eye Filmmuseum een programma samen van niet eerder in Nederland uitgebrachte films die een groot scherm verdienen. Ze zijn afwisselend in Eye en de Filmhallen in Amsterdam te zien en in filmtheaters in het land. De premièrevertoningen in Amsterdam zullen door medewerkers van de Filmkrant worden ingeleid. Volgende maand volgen nog drie titels.

Winter Brothers
Fotogenieke kalkmijn
Voor een geweldige film heb je drie dingen nodig, merkte Hitchcock ooit op: “Het script, het script en het script”. Het zal vast heiligschennis zijn, maar de hysterische nadruk op het scenario — lees: het verhaal — heeft de filmcultuur veel schade berokkend. Het doet vergeten dat de cinema meer mogelijkheden heeft dan het vertellen van een dichtgespijkerd verhaal. Winter Brothers (Vinterbrødre), de debuutfilm van Hlynur Pálmason, verkent die mogelijkheden. Veelzeggend voor de benadering van de in IJsland geboren filmmaker is dat hij eerst de locatie koos en daarna het scenario schreef. Die locatie is een Deense kalkmijn. Dat op het terrein van de mijn alles bedekt is met kalkstof, zorgt voor een vervreemdende sfeer, die nog eens wordt versterkt door de industriële geluiden op de soundtrack.
De kijker belandt in een volstrekt geïsoleerde wereld. De op 16mm gedraaide film volgt twee broers die in de kalkmijn werken en net als hun collega’s op het terrein wonen. Om in deze wereld overeind te blijven, moeten de werkers stevig in hun schoenen staan. Dat is niet het geval bij één van de broers, die nogal onnozel en labiel is. Hij verlangt naar liefde en seks en hallucineert dat de enige vrouw op het terrein met hem vrijt. Als zijn broer het met haar aan legt, knapt er iets.
In Winter Brothers moet de kijker de gedachte aan realisme loslaten. In werkelijkheid zou de onnozele broer al lang zijn ontslagen. Het doet er niet toe, want Winter Brothers is geen realistisch drama, maar een afdaling in een verwarde geest. En een film over de fotogeniekheid van een kalkmijn: wat een locatie!

Jos van der Burg

Menashe
Kugel en kip in Brooklyn
Welkom in het chassidische milieu in Brooklyn. Een jaar geleden stierf de vrouw van Menashe, een zachtaardige, te zware chassidische veertiger, die de schamele kost verdient als medewerker in een koosjere buurtsuper. Zijn zoontje, een engelachtig jochie van een jaar of tien, wordt sinds de dood van Menashe’s vrouw op gezag van de rabbijn door zijn zwager en zus opgevoed. Een man alleen is namelijk niet geschikt om een kind op te voeden, vindt men in het chassidische milieu. Erachter ligt de gedachte dat mensen in een huwelijk horen te leven en veel kinderen moeten voortbrengen. Om zelf zijn zoontje, die de kugel en kip van zijn tante de oren uitkomt, weer te kunnen opvoeden, zal Menashe moeten hertrouwen. Maar wil hij dat wel?
Menashe is het speelfilmregiedebuut van de New Yorker Joshua Z. Weinstein, die, het is te zien aan de zorgvuldig geobserveerde beelden, een documentaire-achtergrond heeft. De film had makkelijk een anti-religieus pamflet kunnen worden over knellende religieuze tradities, maar dat werd het niet. Menashe is een subtiel, intiem drama, waarin de werkelijkheid niet zwart-wit, maar ambigue is. Natuurlijk vinden we dat Menashe zijn zoontje zelf moet kunnen opvoeden, maar het is ook waar dat hij nogal wankel in het leven staat. Dat zijn familie en zijn baas weinig empathisch en zelfs hardvochtig met hem omspringen, neemt niet weg dat het chassidische milieu hem ook bescherming biedt. Wie een hakbijl zoekt om religie mee aan te vallen, heeft niets te zoeken bij het volledig Jiddisch gesproken Menashe. Maar wie open staat voor een klein alledaags drama over de rommeligheid van het leven ziet een fijngevoelig pareltje.

Jos van der Burg

Oorspronkelijk gepubliceerd in De Filmkrant #411, juli/augustus 2018