Noul Val

Noul Val heet de Roemeense Nouvelle Vague, een sterke stroom films waar voorlopig nog geen einde aan lijkt te komen.

Als het festival van Cannes dit jaar op zijn einde loopt staat er nog één film op het programma: california dreamin‘. Regisseur Cristian Nemescu kwam tijdens de montage bij een auto-ongeluk om het leven. Maar de film is niet alleen geprogrammeerd omdat de regisseur zo droevig aan zijn einde kwam. Er lijkt maar geen einde te komen aan de reeks geslaagde recente Roemeense films: the death of mr. lazarescu, 12.08 east of bucharest, the way i spent the end of the world, the paper will be blue. In Cannes kwam daar nog 4 maanden, 3 weken en 2 dagen bij, die uiteindelijk de Gouden Palm zou winnen.
Hoe kan het dat die jonge regisseurs de ene na de andere boeiende film maken? In een land zonder noemenswaardige cinematografische traditie? Afgelopen januari beschreef Bas Blokker in NRC Handelsblad een ruziënde groep filmmakers, die elkaar het licht in de ogen niet gunt. "Ze haten mij, allemaal", aldus Cristi Puiu (mr. lazarescu). De Roemenen vormen geen hechte groep. Ze hebben niet op dezelfde filmschool gezeten of les gehad van dezelfde leraar. De vraag is of de Noul Val, de Roemeense Nouvelle Vague überhaupt wel bestaat. "De waarheid is dat we niet dezelfde soort films maken", beweert Gouden Palm-winnaar Cristian Mungiu. "De stijlverschillen zijn vrij groot."
Daar valt veel voor te zeggen. Neem california dreamin‘. De film loopt uit op een groteske allegorie, waarin zowel de Amerikaanse politiek uit heden en verleden als Roemeense samenleving op de hak wordt genomen. Zet daar 4 maanden, 3 weken en 2 dagen tegenover. Een ingetogen persoonlijke geschiedenis over vriendschap, eigen verantwoordelijkheid en het maken van keuzes.
Op filmgebied behoort Roemenië nog altijd tot de achterhoede van Europa. De budgetten zijn klein. Geen grootse decors of overdonderende special effects dus, maar een opvallend sobere manier van filmen en sterk natuurlijke manier van acteren, een direct gevolg van de sterke theatertraditie van het land. Zie hoe Anamaria Marinca Otilia weet neer te zetten in 4 maanden. Of Paul Ipate Costi in the paper will be blue. Het zijn mensen van vlees en bloed, die zo naast je in de bus kunnen zitten.
Even opmerkelijk is dat het vaak personages zijn die worden meegesleurd door de wereld om hen heen. Of het nou een illegale abortus is in het geval van Otilia, of gevechten in de straten van Boekarest in het geval van Costi. Onder het bewind van Ceausescu was er geen ruimte voor het individu. Sporters, kunstenaars, iedereen werkte ter ere van het communisme, het Roemeense volk en Ceausescu in het bijzonder. Logisch dat nu het land van zijn demonen verlost lijkt te zijn, er eindelijk ruimte is voor dat individu. En het is die spanning tussen individu en de grote geschiedenis, die de nieuwe Roemeense films zo interessant maakt. Daarom zijn hun makers ook nogal huiverig om zich in een hokje te laten stoppen. Hebben ze zich eindelijk verlost van het juk van ‘volk en vaderland ‘, worden ze weer door buitenlandse journalisten in een groep gestopt. Mungiu werd na zijn zegetocht in Cannes op het vliegveld door duizenden opgewacht. Eindelijk een Roemeen die het land op een positieve manier in het nieuws had gebracht. Wat een held, voor volk en vaderland. Je zou bijna medelijden met hem krijgen.

Jeroen Stout