Nederlands Film Festival en verder

Acht Nederlandse filmmakers met een film op het NFF of in aantocht kregen de volgende vragen voorgelegd:

1 Waarom wilde je deze film maken (en waarom moet ik hem gaan zien)?
2 Waar ben jij als filmmaker heel goed in (wat is jouw handelsmerk)?
3 Wat is je droomproject?
4 Wat is je favoriete Nederlandse filmscène (en waarom)?
5 Dit wil ik dus echt nooit meer zien in een Nederlandse film…

Pieter Kuijpers
dennis p.
1 Bedoel je dennis p.? Die wilde ik graag maken, omdat het een verhaal is dat grappig, spannend en ontroerend is. Dat is een mooie combi voor een film. Voor mij is komedie ook nieuw, dus dat is een extra uitdaging. Daarnaast gaat de film ook nog ergens over: hoe ver ga je om je dromen waar te maken? Een vraag die iedereen zich wel eens stelt, of zou moeten stellen. Dennis P. is iemand die all the way ging. Daarin vind ik hem een held. Of het dan wel of niet lukt is een tweede. Maar je kunt beter spijt hebben van iets dat je doet, dan van iets dat je niet hebt geprobeerd.
2 Ik ben wel redelijk goed met acteurs denk ik. Daarnaast hou ik er van om met filmische middelen het innerlijk van een personage zichtbaar te maken. Hoe beleeft iemand iets? Hoe kan ik dat visualiseren? Mijn handelsmerk is dat ik op het standpunt van de hoofdpersoon ga staan. We zien het verhaal, zoals hij of zij het beleeft. Zijn subjectieve werkelijkheid is de werkelijkheid van de film. Neem off screen. Het doet er niet toe wat waar is of niet in die film, want voor John Voerman is alles waar. De film is zijn waarheid.
3 Mijn droomproject is Umberto Eco’s De slinger van Foucault. Daarin staat het grootste geheim uit het leven. Het is Indiana Jones voor volwassenen. Daarnaast vind ik Filth van Irvine Welsh een uitstekend boek om te verfilmen. Verder staat op mijn verlanglijstje een film over het leven van Andries Riphagen, de Nederlandse Al Capone in de Tweede Wereldoorlog (fouter dan de Duitsers!), een film over mijn jeugdherinneringen (Amarcord aan de Maas), verfilmingen van De brief voor de koning van Tonke Dragt, De broncode van Eric Smit en This is your life van John O’Farrell, een film over een gevluchte TBS-er op genadeloos wraakpad (moet ‘Kwaad bloed’ heten) en een Europese remake van Kurosawa’s seven samurai.
4 Jeroen Krabbé die in de vierde man wakker wordt in het ziekenhuis, Geert de Jong als zuster ziet en zegt: ‘Maria!’ Dokter Dolf de Vries antwoordt: ‘Maria? In Vlissingen?’ Oftewel: Film? In Nederland? Cultuur? In Nederland? Kunst? In Nederland?
5 Acteurs die hardop moeten zeggen wat ze doen of wat ze voelen. Dat kunnen we hen, en het publiek, echt niet meer aandoen.

Jan-Willem van Dam
als het licht zich anders tot de tijd verhoudt
1 De dromen van een Georgisch meisje en de avonturen van een politieman van de Georgische Binnenlandse Veiligheidsdienst zijn zeer goed verfilmbaar en u moet niets van mij.
2 n.v.t.
3 n.v.t.
4 New York zomer augustus 1972. Deze ochtend staat Leo Vroman vroeg op. Hij zet zich voor de spiegel en gaat op zoek naar de gelijkenis en de tien verschillen. Hij weet dat hij deze ochtend een ommetje zal gaan maken en voelt een lichte gêne. De nacht heeft niet veel opgeleverd. Voor een dichter is dat niet fijn. De voordeur gaat moeilijk open. Zeker met een Super8 camera in de hand. Meneer Vroman verlaat daarom zijn huis zonder dit af te sluiten. Filmen is geen grote liefde van hem en films al helemaal niet. Zijn dochter wil echter weten hoe hij leeft in New York. Toegegeven, het idee dat zij zal zien wat hij ziet is een aardige gedachte. Het zet hem over zijn, anders onoverkomelijke, bezwaren heen.
In het donker komen woorden en beelden vanzelf. Beelden bij daglicht worden maar niet de zijne en woorden zijn reclame. Niets lijkt op dat wat hij zou willen laten zien. In Central Park zijn de schildpadden allemaal onder water en onzichtbaar. De kinderen en hun ouders maken slechts ongecontroleerde bewegingen en lawaai. Dit alles terwijl de camera nog geen reuteltje heeft laten horen.
Totdat de bioloog, onze dichter heeft ook een reden tot bestaan, de roep herkent van de Gele Rietgors (Emberiza schoeniclus). Als de slagen van een rubberen mokertje op zandsteen. Het vogeltje roept haar keeltje schor en met haar gehip omklemt zij verschillende takken. Een Gele Rietgors in New York!
De camera wordt steviger in handen genomen, gericht zelfs. Daar hoog boven tussen al dat gebladerte zit zij. Een mannetje klinkt iets scheller. De dichter zoomt en zoomt. Filmt en filmt, maar niets dat op een Gele rietgors lijkt. Langs de camera kijkend ziet hij haar toch duidelijk zitten. Door de lens ziet hij slechts scherp en onscherp groen. De camera zoekt naar dat wat hij op het oog heeft. De vinger blijft de knop stevig indrukken. Waarom eigenlijk? De dichter ziet een film en geniet bijna.
De cassette nadert het einde. Heel snel schiet er vlak voor het einde van de opname iets vaags, iets geels door het beeld dat op een vliegende Gele Rietgors lijkt. De camera zwijgt. De dochter zal het nooit zien. ‘Ik ben geen filmer. Ik ben een dichter’, zei Leo Vroman toen hij mij, dertig jaar later, zijn Super8 films overhandigde.
Soms zijn we niet wat we doen en levert het toch iets op.
5 Dat er mensen zijn die mijn films net zo slecht vinden als dat ik andere films vind, is al erg genoeg.

Sander Burger
olivier etc.
1 olivier etc. is mijn eerste film. Ik heb hiervoor wel kortfilms en een paar documentaires gemaakt. Het verhaal is ontstaan toen ik in een kroeg met een jongen aan de praat raakte die vertelde dat hij een hartafwijking had waardoor hij niet ouder zou worden dan dertig. Hij was toen een jaar of 27 en ik dacht: ik zit hier dus naast een tikkende tijdbom. De reactie van die jongen was: keihard genieten en lang leve de lol. Toen hij eenmaal in aanmerking kwam voor een donorhart, bleek hij zijn lichaam zo verpest te hebben door drank en drugs dat het geen zin meer had. Maar voor hem was dat een opluchting. Hij zei dat hij niet had geweten wat hij met zijn leven aan zou moeten als hij plotseling oud zou worden.
Ik wist meteen dat ik hiervan een film wilde maken, en ook dat ik die samen met de hoofdrolspeler zou moeten ontwikkelen, omdat alles staat of valt met de geloofwaardigheid van het karakter. Toen ben ik naar Kemna Casting gegaan met een zoekopdracht: een kruising tussen de buurjongen uit american beauty en donnie darko. De eerste die daaruit kwam rollen was Fedja van Hûet, maar die was te oud. Dragan Bakema was de tweede.
De hele film is zonder subsidie gemaakt. Stan Schram heeft de film facilitair mogelijk gemaakt en er wat eigen vermogen in gestoken zodat mensen hun huur konden betalen. Dat gaf ons de absolute vrijheid om de tijd te nemen en te proberen wat we wilden.
2 Dat is moeilijk te zeggen na een eerste film. Ik ben nu met Maria Kraakman aan het praten over een tweede project en ik merk wel dat ik ervan hou om te spelen met ingesleten verwachtingspatronen, zoals de opvatting dat het fijn is om heel oud te worden. Daar moet de toeschouwer dan in meegaan en tegelijkertijd denken: héé, dat klopt niet.
3 Dit was een absoluut droomproject. Maar ik denk dat voor elke filmmaker z’n eerste film een droomproject is. Alleen al omdat je het mag maken. olivier etc. is anderhalf jaar geleden als een sneeuwbal gaan rollen en die komt hopelijk na de première tot rust onder aan de helling. Jonge filmers in Nederland kankeren vaak zo op de filmindustrie; maar als je eenmaal hebt gezegd: oké, ik ga het maken, dan zijn er altijd mensen die willen meewerken, ’s nachts, gratis, noem maar op. Mijn ervaring is dat het frustrerender is om op geld te gaan zitten wachten, dan om gewoon maar aan de slag te gaan. Mijn kortfilm koen! heb ik voor 200 euro gemaakt en die kreeg toch een nominatie voor de NPS-prijs voor de korte film. Daar kreeg ik een enorme ‘boost’ van.
4 Dat moet wel die freaky scène uit de noorderlingen zijn waarin Theo van Gogh op z’n brommertje maniakaal door het bos scheurt. Dat is zo over the top. Daar droom ik soms zelfs van. Wat ik aan Alex van Warmerdam bewonder, is dat hij zo consequent is in z’n keuzes.
5 Blote tieten, blote lullen, dat gezeik. Functieloos naakt. Al is dat een beetje een stigma uit de jaren tachtig, negentig. Wat ik ook erg vind, is dat we nog geen 100 kilometer hiervandaan in Denemarken een fantastische filmcultuur hebben met z’n Dogma-films en dat geen enkele Nederlandse regisseur geprobeerd heeft om dat over te nemen. In Nederland zet de camera vaak het shot zo vast dat je in de montage moet kiezen voor het mooiste shot in plaats voor het shot waarin het beste geacteerd wordt. Oh, daar heb je weer zo’n prachtig Nederlands shot. Terwijl we zoveel goed acteertalent hebben dat niet tot z’n recht komt.

Cyrus Frisch
blackwater fever
1 In 1995 zag ik op tv een reportage over de landen in de Hoorn van Afrika. Op het moment dat er beelden van uitgemergelde zwarte lichamen in een voedseldistributiekamp getoond werden, greep ik naar de afstandsbediening om weg te zappen. Maar een gevoel van schaamte bekroop mij. Ik ben toch begaan met het leed van anderen? Ik ben op de hoogte van de cijfers van de Wereldbank waaruit blijkt dat 85 procent van het wereldinkomen door minder dan een kwart van de wereldbevolking wordt verdiend. Die ongelijke verdeling van rijkdom gaat mij aan het hart. Waarom wilde ik hier dan niet naar kijken?
Ik concludeerde dat naarmate beelden gruwelijker worden, ik me er steeds meer voor afsluit, waardoor ze me paradoxaal genoeg minder raken. Ik realiseerde mij dat ik dergelijke ellende niet kan verwerken als ik er zo plotseling mee geconfronteerd wordt. Dat het gewoon te erg is, waardoor ik op zo’n moment als het ware een harnas aantrek, om mezelf te beschermen, en zo de informatie als het ware langs mij heen laat glijden.
Dat ik niet de enige ben die op zo’n manier met dergelijke informatie omga, bewees voor mij het feit dat hulporganisaties klagen over ‘donormoeheid’. "Het publiek is niet zozeer immuun als wel allergisch geworden voor beelden van uitgehongerde zwarte kindjes", aldus de directeur van Artsen zonder Grenzen.
Het bracht mij ertoe een fictieve film te bedenken waarbij je gedurende zestig minuten op een meer geleidelijke manier naar de beelden wordt geleidt waar ik mij destijds voor afsloot.
Door de toeschouwer in die eerste zestig minuten als het ware te ‘ontwapenen’, hoop ik te bereiken dat de werkelijkheid van de eindscène (met zijn uitgemergelde zwarte lichamen) extra hard aankomt.
2 Ik acht het niet mijn taak deze zelf te benoemen.
3 Het creëren van een platform voor regisseurs die zich willen inzetten voor een betere wereld.
4 (geen mening)
5 1. Een gebrek aan ambitie. 2. Een arrogante houding van de maker. 3. Een gebrek aan inhoud.
Als je geld krijgt om aan een film te besteden, doe er dan alsjeblieft iets nuttigs mee!

Jan-Willem van Ewijk
nu.
1 nu. is de allereerste film die ik heb gemaakt. Ik had daarvoor nog nooit iets met film gedaan. Ik wilde hem maken omdat ik wilde kijken of ik het kon. Of ik de verhalen en de beelden die ik al jaren in mijn hoofd had, kon vertalen naar het witte doek. Ik wilde hem ook maken om te kijken of ik films maken überhaupt leuk zou vinden. Ik zou nu. gaan bekijken als je wilt zien wat voor fantastisch mooie dingen gewone mensen (zowel mijn cast en crew als de personages in de film) kunnen doen.
2 Ik ben als filmmaker nog nergens heel goed in want ik kom net kijken. Voordat ik deze film heb gemaakt, heb ik wel al heel lang gefotografeerd en ik denk dat je dat terugziet in mijn keuzes voor de camerastandpunten.
Daarnaast denk ik dat ik heel erg goed kan worden in het regisseren van acteurs. Als je het acteerniveau in nu. met louter acteurs die nog nooit in een film hebben gespeeld, vergelijkt met dat in veel grotere producties met ervaren filmacteurs, dan doen we daar vaak niet voor onder. Ik zou ook graag goed worden in het schrijven van scripts. Schrijven is één van de leukste maar ook één van de moeilijkste aspecten van filmmaken.
3 Naast de scripts waar ik nu aan werk, heb ik in mijn achterhoofd een idee voor een film over een Amerikaanse F-16 piloot die met de keerzijde van zijn liefde voor vliegen wordt geconfronteerd als hij naar Irak wordt uitgezonden. Dat zou echt een megaproductie worden. Sean Penn in de hoofdrol? Ha ha. Ik ben zelf afgestudeerd in de Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek en zou dit onderwerp graag een keer in een dramatische setting verfilmen.
4 Monic Hendrickx die door Jaap Spijkers onder de douche wordt afgespoeld in de poolse bruid van Karim Traïda. Daarin zit zoveel schoonheid, breekbaarheid, tragiek maar ook spanning en hoop en geborgenheid. En dat alles in één shot. Daarnaast vind ik de scène uit paradise now van Hany Abu-Assad (ook een Luchtvaart- en Ruimtevaarttechnisch ingenieur!) waarin de Palestijnse hoofdrolspeler aan zijn opdrachtgever uitlegt waarom hij alsnog een aanslag wil plegen, één van de heftigste uit de Nederlandse filmgeschiedenis.
5 Er is niets dat ik nooit meer wil zien in een Nederlandse film. Ik wil alles zien. Ook de futloze voice-over in ik ook van jou, Rutger Hauer die over een spiegel kotst, Fedja van Huêt die schreeuwend door de lucht zeilt, een villa die wordt opgeblazen door een tank, Nederlands beste actrice die haar schaamhaar blond verft, het past allemaal prachtig in de Nederlandse filmcultuur.

Albert ter Heerdt
kicks
1 Ik wilde graag een film maken over conflicten die lokaal maar ook internationaal spelen. kicks zit vol onderhuidse spanning van personages in onze huidige samenleving die heftig botsen, met elkaar en met zichzelf. En humor sluipt er altijd ook wel in. Maar gelukkig deze keer ook veel mooie vrouwen voor wie daar niet van houdt.
2 Soms schrijf ik wel een aardig scenario en tref ik in de regie redelijk de bij dat scenario horende toon, zodat de talloze onderdelen van wat we uiteindelijk ‘een film’ noemen samen blijven werken, in balans blijven en een eigen gezicht krijgen. Maar verder moet er vooral nog veel geleerd worden.
3 Een heel groot project over het ‘Nederland van nu’, maar ik vrees dat ik daarover eerst met John de Mol of Joop van den Ende zou moeten praten, want via de normale kanalen is dat niet te financieren. Na kicks ga ik er eens mee aan de slag. Er lopen overigens meer dingen, die ook droomprojecten zijn. Een film is altijd een mirakel. Er worden er zo weinig gemaakt. Zo ga ik ook nog een afsluitende shouf-film maken, maar dan moet eerst onze shouf-tv-serie ten einde zijn waarvan op dit moment het tweede seizoen wordt opgenomen.
4 Het bezoek van Alex van Warmerdam in abel aan het Naakte Meisje Annet Malherbe. In Nederland niet meer geëvenaarde sensualiteit.
5 Kots en kapot gegooide interieurs. Als een personage in een Nederlandse film gevoelens van afkeer en weerzin voelt opkomen, volgt er nog wel eens een bezoekje aan wastafel of toilet, waarin vervolgens flink wordt gekotst. In zwartboek zit er ook weer een: Carice van Houten kotst haar ellende boven de toiletpot weg na het vrolijke zangduet met de moordenaar van haar familie. Een andere in mijn ogen weinig sterke, vaak terugkerende scène in Nederlandse films heeft te maken met de verbeelding van woede: een personage heeft ruzie, opponent loopt kwaad de kamer uit, waarna ons personage besluit het hele ameublement in de kamer aan gort te gooien en te slaan. Ik hoop die scènes nooit meer te zien. De kots in max havelaar is in mijn herinnering overigens fluorescerend groen wat wel weer aardig was.

Laurence Lamers
paid
1 Ik wilde films maken en zag niet hoe dat in Nederland zou gaan lukken. Ik vind namelijk dat film geld moet opbrengen en Nederland is daarvoor te klein. Het Filmfonds is duidelijk. Zij stimuleren de Nederlandse filmcultuur. Maar mijn hart ligt niet echt bij de Nederlandse cultuur. Ik wil films maken voor de wereld. Daarom hebben de producent en ik besloten om hem op een ander manier te financieren, via ouderwets risicokapitaal. Dan hou je ook alles zelf in de hand. paid is een gangsterfilm over een Franse callgirl die in Amsterdam een relatie onderhoudt met een Engelse drugsbaron en verliefd wordt op een huurmoordenaar. Ik hou erg van gangsterfilms. Ze gaan over mensen aan de zelfkant die beslissingen nemen die jij en ik nooit zullen nemen. Mensen zijn niet per se slecht. Ze zijn door de omstandigheden slecht gemaakt.
2 Het strijden, vechten, mensen over de streep halen, wat ik voor deze film heb moeten doen, vind ik hartstikke leuk. Ik kan heel goed mensen motiveren. Ik weet in deze film wat ik had willen doen en wat ik niet kon doen. Ik weet wel wat ik in m’n mars heb. Ik zie wel een stijl: niet helemaal realistisch, beetje ‘gothic’, Hitchockiaans. Films waar ik erg door ben beïnvloed, zijn north by northwest, touch of evil en le samouraï.
3 Dit was niet per se m’n droomproject. Er komen er nog meer. Over m’n volgende film kan ik nog niets zeggen. Ik ben toch iemand van de gangsterfilm, al wordt dat toevallig een romantische film.
4 Ik heb wel favoriete films: left luggage, karakter en indertijd smaak van water. En zwartboek, nou, dat is de beste film die Verhoeven ooit in Nederland heeft gemaakt.’
5 Het probleem in Nederland is dat regisseurs en acteurs een soort raffinement missen. Nederlandse films zijn te eerlijk en te bot. Wat jammer toch, zo’n Carice van Houten in zwartboek: ‘Houdt het dan nooit op?’ Dat moet je niet zeggen. Dat moet je voelen. Ik ben verder niet anti Nederlandse film. De Nederlandse film zegt iets over de Nederlandse cultuur.

Dana Nechushtan
nachtrit
1 Ik wilde nachtrit maken naar aanleiding van de taxioorlog. Er speelden zich on-Nederlandse taferelen af in de straten van Amsterdam die grote indruk op mij maakten en veel vragen bij me opriepen. Je moet de film gaan zien omdat hij spannend en ontroerend is. Bijzonder, donker, rauw en Frank Lammers speelt de rol van zijn leven.
2 Om dat zelf te beantwoorden vind ik een beetje gênant. Maar als het dan toch moet: ik denk dat acteursregie een van mijn sterke punten is. Acteursregie en het creëren van het juiste team.
3 Ik wil heel graag een film maken over Kenau Simons Hasselaar. Ik ben er ook al mee bezig. Kenau leefde van 1526 tot en met 1588 en was de eerste vrouwelijke bendeleider in de Nederlandse geschiedenis. Onder haar leiding en haar gewelddadige vrouwenbende, groeide het Haarlems verzet en leden de Spanjaarden in de 80-jarige oorlog grote verliezen. Een kostuumdrama met klompen, geïnspireerd door Japanse en Chinese vechtfilms.
4 Ik kan niet kiezen tussen mijn favoriete scènes. Alex van Warmerdam heeft er een aantal gemaakt. Maar ook in wilde mossels en van god los zitten er een paar die enorme indruk op me hebben gemaakt. Ik heb wel een favoriete film waar je me ’s nachts voor wakker kunt maken: minoes. Carice van Houten en Theo Maassen vind ik hier echt fantastisch. Ik kan niet wachten tot mijn zoontje groot genoeg is; minoes zal zijn eerste Nederlandse film worden.
5 Als ik daar antwoord op geef, beledig ik vast iemand. Dat vind ik onaardig.

Jos van der Burg | Dana Linssen

blackwater fever, nachtrit, nu., olivier etc., paid en sl8n8 draaien op het Nederlands Film Festival. dennis p. en kicks gaan later dit jaar in première.

Het Nederlands Film Festival vindt dit jaar plaats van 27 september tot en met 6 oktober.