Meet the Archive in Eye

‘Ontdek verborgen schatten uit de collectie’, zo kondigt Eye haar jaarlijkse collectiedag zelf aan. Onder de noemer Meet the Archive wordt getoond waar de collectiespecialisten van het filmmuseum zoal mee bezig zijn geweest.

Een archief komt pas tot leven als het gebruikt wordt en dingen daadwerkelijk te zien zijn. Op de jaarlijkse Collectiedag, dit jaar onder de noemer Meet the Archive, toont filmmuseum Eye de ontwikkelingen rond haar archief. Daarbij worden nieuwe ontdekkingen getoond, zoals dit jaar een aantal korte komische Pathé Frères-films uit 1901 en 1902, verkregen uit een particuliere schenking.

Eye stimuleert daarnaast het hergebruik van haar collectie. Dat kan in beeldende-kunstinstallaties maar ook in documentaires en tv-programma’s als Andere tijden. Tijdens Meet the Archive worden als casestudie bijvoorbeeld fragmenten uit de documentaire Ze noemen me Baboe (Sandra Beerends, 2019) vertoond, die gebruikmaakt van amateur-smalfilms uit de deelcollectie Nederlands-Indië die Eye beheert. Op deze pagina’s worden enkele andere projecten, aanwinsten en vondsten uitgelicht die op de dag worden vertoond.

Het Meet the Archive-programma vormt de aftrap van de driedaagse internationale conferentie Sisters, die begint met de vertoning van de nieuwe restauratie van Filibus (1915), van muziek voorzien door Roosbeef. Sisters is de tiende ‘Women and the Silent Screen’-bijeenkomst, een tweejaarlijks gehouden conferentie die zich toespitst op de aanwezigheid van vrouwen in de vroege filmindustrie, van actrices en regisseurs tot stuntvrouwen en andere medewerkers achter de schermen.

Pal-pareltjes
Voordat de Hongaar George Pal (1908-1980) naar Amerika trok, maakte hij een aantal opdrachtfilms in Nederland. Tussen 1934 en 1940 stond hij aan het hoofd van een professionele animatiestudio in Eindhoven, waar meerdere medewerkers aan teken- en poppenfilms werkten. Tussen de geavanceerde stop-motion poppenanimatiefilms, de zogenaamde Puppetoons, zitten veel pareltjes, vooral de fraaie reclamefilmpjes die Pal voor Philips maakte. Het programma tijdens Meet the Archive opent met Tooveratlas (1935), een reclame voor de radio’s van Philips. Ook is de tekenfilm Vriend in nood (1940) te zien, gemaakt in oogstrelend Technicolor.

Expo 70
Bijna vijftig jaar geleden vond de wereldtentoonstelling in het Japanse Osaka plaats. Het Nederlandse paviljoen met toefjes rood, wit en blauw, ontworpen door Carel Weeber, bood onderdak aan een imposante ‘totaalervaring’, bedacht door Jan Vrijman en gefilmd door Frans Weisz. Op vijftien verschillende filmschermen in diverse formaten en op acht diaschermen was op meerdere verdiepingen van het gebouw een multimediashow te zien. Eye en collega-archief Beeld en Geluid zijn bezig deze te reconstrueren en laten als voorproefje de tien minuten durende meerschermenfilm van Weisz zien. Het is een indrukwekkende audiovisuele ervaring, met veel Holland-promotie: KLM, Heineken, de NS, molens en de kaasmarkt, maar ook een stel dat de liefde bedrijft in een weiland en beelden van protesten. Ook het circuit van Zandvoort komt voorbij, dat prins Bernhard junior anno 2019 weer zo graag open wil hebben. Zijn opa opende in 1970 het Nederlandse paviljoen.

Grootse grootbeelden
Liefhebbers van 70mm en Imax komen aan hun trekken in het onderdeel ‘De Imax van 120 jaar geleden’. Want al in 1899 maakte de Britse tak van het Amerikaanse Mutoscope & Biograph fascinerende films op het 68mm-grootbeeldformaat. Met een zware Biograph-camera werden allerlei opnames gemaakt, variërend van kluchten en bezienswaardigheden tot hoogwaardigheidsbekleders en koningin Victoria en Wilhelmina. Ook maakte Mutoscope & Biograph prachtige ‘phantom rides’, met de camera voorop een trein. Eye heeft ongeveer tweehonderd van deze unieke films in de collectie. Twee conservatoren vertellen over het restauratieproces, en een selectie films wordt vertoond met pianobegeleiding van Stephen Horne, voormalig huispianist van het British Film Institute.

Japanse filmaffiches
Onder de bijna 52.000 filmaffiches in de Eye-collectie zitten bekende, zoals de beroemde poster van Fritz Langs Metropolis, maar ook onbekende pareltjes uit het Oostblok. De laatste jaren verkrijgt Eye via ruil van dubbele exemplaren affiches uit bijvoorbeeld Polen en Japan. Van de 335 recent verkregen Japanse affiches laat Soeluh van den Berg, hoofd filmgerelateerde collecties, er in een kort filmpje 61 zien. Het betreft filmposters van Japanse films, maar ook Japanse affiches van Westerse films. Een boeiende deelcollectie die naar meer smaakt.

Schwarzenegger & Sex Pistols
De Nederlandse kunstenares Babeth M. VanLoo (1948) studeerde midden jaren zeventig aan het San Francisco Art Institute. In Amerika en elders maakte zij in die jaren (maar ook later) films en installaties over dichters, schrijvers en kunstenaars, zoals haar leermeester Joseph Beuys en Andy Warhol. Een van haar projecten was een installatie met Arnold Schwarzenegger, indertijd alleen nog bekend als bodybuilder, in de pose van Rodins standbeeld De denker. Die uit drie schermen bestaande installatie is verloren gegaan, maar het 16mm-beeldmateriaal dat VanLoo draaide van Schwarzenegger, inclusief een interview, is bewaard gebleven. VanLoo presenteert nu een nieuw werk, gebaseerd op dat veertig jaar oude, onbewerkte materiaal. VanLoo werkte ook voor punkbladen als Search & Destroy en filmde het laatste concert van de Sex Pistols met bassist Sid Vicious, voordat die in 1979 stierf aan een overdosis. Tijdens Meet the Archive vindt de première plaats van Berlin Wall and the Sex Pistols, de digitale reconstructie en blow-up van het lekker korrelige Super8-materiaal dat VanLoo schoot op het poppodium Winterland in San Francisco.

Dwaze zielen
In 2017 vond Eye een aantal snippers terug van de verloren gewaande zesdelige ‘serial’ Âmes de fous (1918) van de Franse avant-gardistische filmmaakster Germaine Dulac. De Cinémathèque française beschikte nog over de ‘ciné-roman’ die werd gemaakt van deze serie, een roman in beelden. Dat maakte niet alleen identificatie mogelijk, maar ook een nieuwe manier van vertonen: de overgebleven fragmenten worden begeleid door voorgelezen passages uit de ciné-roman, aangevuld met stills. Zo wordt Dulacs serie honderd jaar later een performance en komt de filmgeschiedenis opnieuw tot leven.

Meet the Archive vindt plaats op 25 mei in Eye, Amsterdam | Voor meer informatie: eyefilm.nl