Marilyn Monroe

50 jaar geleden overleed Marilyn Monroe. Fritz de Jong over zijn lievelingsfoto van de actrice die af wilde van haar dommeblondjesimago.

Maart 1955. Marilyn Monroe leunt, zichtbaar ontspannen, over de balustrade van het Ambassador Hotel. Terwijl ze een sigaretje rookt overziet ze de straten van New York. De stad die aan haar voeten ligt. De stad die alles al eens meemaakte, maar toch in hysterie ontstak toen Monroe zich een half jaar eerder voor het oog van de filmcamera, honderden fotografen en duizenden nieuwsgierigen liet vereeuwigen op Lexington Avenue, met een opwaaiend jurkje. Hoewel ik The Seven Year Itch nog steeds een van Monroe’s leukste komedies vind, heeft het mij nooit zo kunnen bekoren, dat iconische beeld van seksbom MM die ‘verrast’ wordt door een toevallige windvlaag uit een metrorooster. Te koket, te geposeerd en te veel een marketingstunt: alle betrokkenen wisten dat de scène later nog eens moest worden overgedaan in de studio.
Op mijn lievelingsfoto van Marilyn — die balkonscène in het Ambassador dus — lijkt ze juist het tegenovergestelde van de glamoureuze Monroe. Kijken we hier naar Norma Jeane? De vrouw achter het icoon? We kijken in elk geval naar een vrouw die even pauze heeft genomen. Die misschien even uitblaast na het stranden van haar stormachtige huwelijk met Joe DiMaggio. Want die scène met de opwaaiende witte jurk kon de honkballer ook al niet bekoren. Na zeven maanden ruzie, geweld en wederzijds ongenoegen erkenden de notoir onzekere filmster en de jaloerse sportheld dat hun huwelijk een vergissing was geweest.
Maar Marilyn had niet alleen pauze van DiMaggio. Ze nam ook pauze van Hollywood. Ze vond dat studio Fox haar te hard liet werken. Ze eiste inspraak in de keuze voor haar rollen, en wilde af van haar dommeblondjesimago.

Ulysses
In januari 1955 schorste de studio haar omdat ze niet kwam opdagen voor de opnamen van How To Be Very, Very Famous. Monroe wist inmiddels precies hoe het was om zeer, zeer beroemd te zijn en koesterde een andere ambitie. Nu wilde ze graag zeer, zeer gewaardeerd worden om haar acteertalent. In februari 1955 begon ze te werken met Lee Strasberg, de geestelijk vader van method acting. In maart 1955 kocht Marilyn tassen vol verantwoorde boeken, waaronder James Joyce’ Ulysses en Noel Cowards toneelklassieker Fallen Angels.
In diezelfde maand, waarin ze premières bezocht van de method-acting-mijlpalen East of Eden en Cat On A Hot Tin Roof, sprak ze ook met de om zijn impulsiviteit bekend staande fotograaf Ed Feingersh af dat hij haar vier dagen mocht volgen. Met foto’s van een Andere Marilyn hoopte Monroe wellicht ook echt een Andere Actrice te worden. Fotograaf en ster maakten glamourloze kiekjes in de New Yorkse metro — hoewel de actrice in werkelijkheid nooit in de buurt kwam van openbaar vervoer. Op het balkon van het Ambassador Hotel maakte Feingersh enkele foto’s waarop Marilyn naturel uitdagend in de camera kijkt, terwijl ze aan haar sigaret lurkt. Te midden van die serie ving de fotograaf ook dat gestolen moment, dat mij als foto zo dierbaar is, maar dat helemaal niet zo gestolen blijkt te zijn. Marilyn poseert hier als de gewone jonge vrouw die ze wilde wezen. En omdat ze echt een goede actrice was — Strasberg zei het later zelf! — overtuigt haar pose. Het lijkt misschien een pauzefoto. Maar dat is slechts schijn. Want als er een camera in de buurt was, dan was Marilyn Monroe aan het werk.

Fritz de Jong