Lichting 2018: Filmacademie

Enkele afstuderende studenten aan de Nederlandse Filmacademie laten een eigen stem zien, maar lichting 2018 heeft geen enorme uitschieters.

Frans Weisz ontving afgelopen maandag een lintje: Officier in de Orde van Oranje-Nassau. “Ik ben best koningsgezind, maar ik weet niet eens of dit hoog of laag in rang is!” Hij kreeg de onderscheiding overhandigd tijdens de vertoning van de afstudeerfilms van de Nederlandse Filmacademie, die nog deze hele week in EYE te zien zijn. Weisz was namelijk ooit de eerste student: “Ik heb nog helpen verhuizen.”

Hij staat niet alleen vóór het doek in de schijnwerpers. Ter gelegenheid van het zestigjarig bestaan doken producenten Josephine Moen en Dominique Hoogendoorn de archieven in voor de documentaire De Nederlandse Filmacademie presenteert. Voor elk decennium lichten ze één regisseur uit die afstudeerde aan de academie, te beginnen met Weisz. Het resultaat is wat dubieus. Het is een arbitraire opsomming geworden en daarmee een soort promofilm voor de filmschool.

Directeur Bart Römer weidde zijn openingspraatje meer aan de vernieuwingen die de school de komende tijd tegemoet gaat, dan aan lichting 2018. “Ze zijn zoekende en onzeker,” zegt hij, een student citerend. Dan moet je misschien al op je hoede zijn. Vooral de documentaires, die in veel eerdere jaren interessanter waren dan de fictiefilms, stellen enigszins teleur. De makers van The Long Road Home (Jennifer Gijrath) en zelf (Carolien van Maaswaal) gebruiken hun films als zelftherapie om rouw en een afwezige vader te verwerken. Met name bij zelf is dat jammer. De film heeft potentie en belooft ons mee te nemen in een onderzoek naar zelfbeschikking, maar door gebrek aan focus is het vooral een afscheidsboodschap (in voice-over) aan de overleden moeder van Van Maaswaal. Dat Gijraths vader je in The Long Road Home onverschillig laat, is extra schrijnend. We zien hoe zij hem probeert te begrijpen en hoopt dat er ‘meer’ achter zijn gedrag zit. Dat ‘meer’ mist ook in hem als filmpersonage.

Thema’s als geschiedenis, oorsprong en afkomst komen in verschillende vormen terug dit jaar. In The Soap of Life zoeken drie Congolese soapacteurs in Europa de balans tussen hun nieuwe en oude leven. Sjoerd Niekamp, die in 2013 al afstudeerde, regisseerde de film. Het is duidelijk dat een persoonlijk onderwerp hem beter afgaat, want deze film heeft geen pointe.

SISTERS (Daphne Lucker)

Toch is het niet allemaal bar en boos. De stuurloosheid in At Mignight Plays a Dance-Tune werkt. Regisseur Roy Seerden neemt je mee in zijn associatieve zoektocht naar een verdwenen buurman van twintig jaar geleden. Door verhalen van de andere buren over nachtelijke housemuziek en ‘danse macabre’ op repeat wordt hij een episch en mystiek figuur, met wie de filmmaker in zijn eigen nachtelijke avonturen op den duur lijkt samen te vallen. De wilde, excentrieke cameravoering en montage schieten soms uit de bocht, maar maken de film tevens smakelijk hallucinant.

Het zaad van Karbaat won dit jaar terecht de VPRO Documentaire Prijs. Het is een goed gemaakte documentaire die uitgaat van nieuwsgierigheid. In 2017 werd bekend dat vruchtbaarheidsdokter Jan Karbaat meer dan veertig vrouwen met zijn eigen sperma bevruchtte, zonder dat zij het wisten. Regisseur Miriam Guttmann neemt de weerslag die het nieuws heeft op de slachtoffers als onderwerp. Wat doet die kennis met de relatie tussen moeder en kind? Hoe kijken Karbaats donorkinderen naar hun verwekker? Fascinerend is hoe zij speculeren over hun karakterovereenkomsten met de arts. Guttmann betoont zich door haar heldere en uitgesproken conceptuele stijl een maker met een sterke eigen visie.

Ook in de fictiefilms zien we griezelvaders. In de dansfilm SISTERS (winnaar van de Topkapi Films Fictie Award) trekt een vader een van zijn drie dochters aan haar enkels onder het bed vandaan. Het verhaal is een tikkeltje pathetisch, maar dans, cameravoering, belichting en montage vallen prachtig samen en versterken elkaar. Regisseur Daphne Lucker is te prijzen om haar lef iets anders dan anders te willen maken.

In de absurde komedie Pure lucht van regisseur Casper Buijtendijk ontdekt de hoofdpersoon dat zijn vriendin in een ballon is veranderd (in haar navel zit het knoopje) en richt een slagveld van lek geprikt plastic aan in zijn woonplaats. De film begint leuk, maar overstijgt de anekdote niet. Dramafilms Tot het einde van de wereld en Bladgoud blinken niet van dezelfde originaliteit, maar zijn aardige acteursfilms. In Tot het einde van de wereld (Florence Bouvy), winnaar van de KNF-prijs, zien we de verminkte relatie tussen een meisje van een jaar of acht en haar alcoholistische vader. De film richt zich op de onvoorwaardelijke liefde van kinderen voor hun ouders, ook als zij die niet verdienen. In Bladgoud (Vincent Tilanus) wil een jongen zijn schulden niet onder ogen komen.

Dante vs. Mohammed Ali (Marc Wagenaar)

De acteurs van DRIFT (Ruben Nijsen) spelen minder sterk. Een puberjongen wil zich losmaken van zijn overheersende motorclubvader. Soapacteur Poal Cairo speelt die vader en maakt de film soms onbedoeld komisch. Hij verslikt zich in zijn eigen machismo. Nijsen regisseerde eveneens de 3D-animatiefilm The Library of Things, het project waarop de afdeling Special Effects zich mocht uitleven. Een Alice van middelbare leeftijd duikt achter een soort ruimteman aan een konijnenhol in, dat leidt naar een alternatief Wonderland: een computerwereld waar van alles mogelijk is. De film blijft inhoudelijk aan de oppervlakte, maar is mooi gemaakt.

Dante vs. Mohammed Ali wordt goed verkocht door regisseur Marc Wagenaar. “Ik ben een romanticus,” zegt hij. Het lukt hem om van boksen een metafoor te maken voor de klappen die je krijgt bij een eerste verliefdheid. De film is niet zonder problemen, maar de eigenzinnigheid en leuke acteurs maken hem de moeite waard.

De afstudeerfilms van de Filmacademie zijn deze week nog te zien tijdens het Keep an Eye Festival in EYE, Amsterdam. De hele komende zomer zijn op filmkrant.nl interviews te lezen met de afstudeerders van diverse Nederlandse filmopleidingen.