Job, Joris en Marieke: A Triple Life

Job, Joris en Marieke zijn met stip de bekendste animatoren van Nederland. De Kunsthal in Rotterdam wijdt een tentoonstelling aan het drietal dat opereert als designers: met puntige ideeën en een heldere, direct herkenbare beeldtaal.

Vrouw draait een plaatje en komt erachter dat het vinyl direct haar leven beïnvloedt. Ze gaat heen en weer, wordt jonger en ouder, totdat de naald pardoes naar het gaatje stuitert en ze in een urn belandt. Een leven met de lengte van één liedje.

Toen A Single Life in 2015 op de shortlist voor de Oscars belandde, waren Job Roggeveen, Joris Oprins en Marieke Blauw in één klap wereldberoemd. Zeven jaar later is het Utrechtse trio, dat opereert onder enkel hun voornamen, een vaste waarde in het internationale animatiecircuit en organiseert de Kunsthal in Rotterdam een tentoonstelling over hun werk en vooral hun werkwijze.

Want dat laatste is wat het drietal speciaal en tentoonstellingswaardig maakt. Job, Joris en Marieke zijn van huis uit namelijk geen animatoren en zelfs geen filmmakers, maar studeerden productontwerp aan de Design Academy Eindhoven. En dat is terug te zien in hun werk. Hun films draaien telkens om één enkel idee, dat grondig is schoongeborsteld en uitgebeend om vervolgens systematisch en helder te worden uitgewerkt. Het zijn punchlines die zich ontvouwen in een paar minuten en zich laten omschrijven in één zin. Of zoals het drietal het zelf zegt: “Pixar maakt symfonieën, wij goede popsongs.”

Humor is een vast ingrediënt, liefst van de ietwat zwarte soort. Zo transformeert in A Double Life een vrouw zich tot dubbelganger van haar man en gaat ze de concurrentie met hem aan, tot de dood erop volgt. En in Mute komen bewoners van een wereld zonder monden erachter dat zo’n scheur in je gezicht enorme expressiemogelijkheden heeft, waarna deurwaarders, kantoorklerken en huismoeders zichzelf opensnijden met prikkeldraad, een citruspers en zelfs een kettingzaag.

De beeldtaal van Job, Joris en Marieke is direct herkenbaar. Dat komt vooral door de manier waarop ze mensen tekenen: als propjes met lichaamsdelen die gemodelleerd zijn naar pillen en worsten. Alles wat overbodig is, is weggelaten. Zo hebben de personage geen nek, slechts drie vingers aan hun handen en niet altijd een neus. Het is cartoonesk in de beste zin van het woord: ondanks verregaande simplificatie blijven de figuurtjes herkenbaar en hebben ze maximale uitdrukkingskracht.

In hun collectieve zelfportret laten Job, Joris en Marieke zien hoever deze strategie kan gaan. Het drietal is gereduceerd tot pilaren met een streepje of ruitje aan de onderkant bij wijze van kleding en een lok bruin bovenaan als haar. Het is een portret als een logo, maar ze zijn het onmiskenbaar. Kijk een beetje tussen je wimperharen door en je ziet bovendien een soort theaterpodium met gordijnen aan weerszijde.

Je zou kunnen zeggen dat die less is more-filosofie gecombineerd met stekelige humor typisch Nederlands is, verwant ook met het Dutch Design dat in de jaren negentig de wereld veroverde. Typisch Nederlands zijn in ieder geval de decors waar de personages in rondlopen. De rijtjeshuizen en speeltuintjes in Sef, Wesley en Marjolein zijn herkenbaar voor iedereen die zijn jeugd sleet in een groeigemeente. En voor de woonboerderij in Otto hoef je in het oosten des lands maar heel even de snelweg af.

Met storyboards en moodboards wordt het creatieve proces een beetje inzichtelijk gemaakt, hoewel ze er bijna net zo af uitzien als het eindresultaat. Happy Camper, de band waarmee Roggeveen de films van muziek voorziet, had wel iets meer aandacht verdiend dan het hoekje waar nu één video te zien is. En de action figures voegen niet echt iets toe, of het zou een illustratie moeten zijn van het commerciële instinct van het trio. Gelukkig is er dan ook nog de vitrine met een stuk steen erin. Dit artefact bezorgde Joris een wondje aan zijn voet dat zich opende als een mondje – de directe inspiratiebron voor Mute. Een gezonde dosis zelfspot is de makers gelukkig niet vreemd.

Job, Joris en Marieke: A Triple Life | T/m 8 mei | De Kunsthal, Rotterdam