IFFR 24/7

Begint het te irriteren dat je altijd bereikbaar moet zijn? En weet je dat er een mus is die de wereld kan veranderen? Het bizarre verband tussen die twee — en nog veel meer — wordt duidelijk in het IFFR-programma 24/7.

Door Ronald Rovers

Altijd verbonden zijn met de wereld. Ik kan me nog herinneren dat dat leuk was. Ongeveer vijfentwintig jaar geleden, net na de val van de Muur, toen de geschiedenis nog vanachter een bureau ten einde kon worden verklaard en de Happy Mondays scoorden met 24 Hour Party People. Het bleek het oog van de storm.
De tijden veranderden. En de tijd zelf ook, schreef cultureel historicus Jonathan Crary vorig jaar in het polemische 24/7: Late Capitalism and the Ends of Sleep, het boek dat programmeur Edwin Carels inspireerde bij het samenstellen van het IFFR-programma 24/7. Altijd online zijn betekent altijd aan het werk zijn, waarbij grenzen tussen privé en werk en dag en nacht verdwijnen. Onze fysieke behoefte om te slapen is eigenlijk de final frontier in de strijd van het kapitalisme voor maximale efficiëntie, want slapen is het laatste onbenutte moment in een permanent online bestaan. Als tijd geld is, dan zijn slapen en dromen geldverspilling.

Lifestyle
Echte vooruitgang komt uit de seks- of wapenindustrie — Freud zou zeggen de seks- of de doodsdrift — dus het zal niemand verbazen dat het Amerikaanse leger vooroploopt in die strijd. Meer precies DARPA, het Defense Advanced Research Projects Agency van het Pentagon. Dat doet al vijf jaar onderzoek naar de witkruingors, schreef Crary, omdat deze mussensoort tijdens de migratie tot zeven dagen zonder slaap kan. Dat is ook voor militairen een lucratieve eigenschap, want zo kost een invasie al snel de helft minder. De geschiedenis leert dat toepassingen in het civiele leven vervolgens niet lang op zich laten wachten, al zullen in het begin vooral de early adopters antislaapproducten slikken omdat het een lifestyle-dingetje is. Later volgt de rest en dat betekent dag en nacht werken. Jammer dat Frederick Taylor al honderd jaar dood is, want die zou hier een permanent orgasme van krijgen.

Kolonisatie
Het is niet onredelijk om te vragen of we daar wel zin in hebben, dag en nacht werken, al lijkt onze bereidheid om altijd online en bereikbaar te zijn geleidelijk de weg te bereiden. In de woorden van Edwin Carels: beseffen we wel hoezeer ons privéleven door al die informatie en bereikbaarheid gekoloniseerd wordt?
Wie nu denkt dat het programma alleen films voorschotelt die hele dagdelen bestrijken heeft het mis. Carels wil niet zomaar "meestappen in het bewieroken van zulke monumentale, tijdrovende formats. 24/7 richt de aandacht vooral op ons (bio)ritme, op het wissen van tijdszones en geografische grenzen, op het verstrengeld raken van productieve en vrije tijd, op de veranderende werk- en slaappatronen, en zoals Crary zo nadrukkelijk aanbeveelt, op een herwaardering van het (dag-)dromen."

Inherent vice
Daar moet je wel iets voor doen. De bioscoop uit, ten eerste. Behalve het, ok, monumentale en tijdrovende Park Lanes van Kevin Jerome Everson, dat in realtime een achturige werkdag in een fabriek volgt, zijn de films, installaties en performances van 24/7 niet in de zalen te zien.
Waar dan wel? In hotels. Plekken waar alle elementen uit het programma samenkomen. Waar je dag en nacht terechtkunt. Waar alles te koop is. Waar alles op elkaar lijkt ook. Want dat is waar Crary vooral over schrijft. Niet alleen over vrije tijd die verandert in productieve tijd, dat is niet meer dan een symptoom. Het draait uiteindelijk om de uniformering van individuen, de reductie van eigenzinnigheid en afwijkingen van het patroon. Slaap- en droomtijd is allerindividueelste tijd, terwijl arbeidstijd je in een patroon stopt. Want daar kun je niet simpelweg doen wat je wilt.
Je ziet het op het gebied van meningen, kleding, huis­inrichting, entertainment, erotiek: elk aspect van ons leven beweegt zich richting uniformiteit. Als je gezond paranoïde bent of een inherent vice te verbergen hebt, of allebei, kun je hier een link met de groeiende inzet en invloed van surveillancetechnologie zien. Want hoe uniformer we ons gedragen, hoe sneller de afwijking wordt gesignaleerd.

1378 kilometer
24/7 speelt zich vooral — maar niet uitsluitend — in de lobby’s, vergaderzalen en kamers van drie hotels af: het Hilton, Hotel Central en het nhow hotel aan de Wilhelminakade.
Wat vind je daar? Bijvoorbeeld de zeventien minuten van Être vivant: Living Being van Emmanuel Gras, waarin een dakloze Parijzenaar vertelt hoe snel het bergafwaarts kan gaan als je even het dak boven je hoofd verliest. Of de vijftien minuten van The Visitor van Rachel Monosov, waarin een vrouw het tijdloze landschap van de Judeïsche woestijn verkent. Een ontworteld individu op jacht naar eigen sociale geschiedenis. Twee stripfiguren uit de jaren dertig ondergaan de utopieën van sociale vooruitgang en industrieel management in Zoe Beloffs installatie The Infernal Dream of Mutt and Jeff en reflecteren zo op het eeuwige probleem van de werkdruk.
Onthaasten kun je met het zestien uur durende Narbe Deutschland van de Duitse fotograaf Burkhard Von Harder — een deel kijken mag ook — een zweefvlucht over de volledige 1378 kilometer van het voormalige IJzeren Gordijn. Of ga nog een stap verder met het bed-and-breakfast concert van Nurse With Wound frontman Steve Stapleton, die de hele nacht door een dj-set speelt terwijl het publiek op campingbedjes ligt.
De Nederlandse kunstenares Sara van der Heide spreekt onze biologische klok op een andere manier aan met Mother Earth Breathing: The Garden, waarin ze een ritmische montage laat zien van beelden die ze in de loop van een jaar in haar tuin filmde. De natuurwetten als alternatief model om onze kijk op tijd en waarde te herzien en het dictaat van permanent verbonden zijn los te kunnen laten.

Routine
Het blijft natuurlijk iets vrijblijvends houden. Want zonder ingrijpen, en dat zul je zelf moeten doen, verandert er niets. Maar 24/7 kan je wel even uit de routine halen. Ook uit de routine van de bioscoopzaal en het overheersende 90-minuten format en die houding van bevredig-mij-maar. Dus ook al waait het op het Schouwburgplein en moet je voor het nhow hotel de brug over en vind je het eng om onbekende hotels binnen te lopen, het loont misschien om je programma vol lange dagen en korte nachten af te stemmen op 24/7.
Nieuwe technologieën zijn nooit alleen maar zaligmakend geweest. Dat weten we allang. Door het eeuwige licht van de nieuwe schermen is de donkere kant ervan alleen nauwelijks te zien. Nu het normaal is geworden dat je elk moment van de dag gestoord kunt worden, is het tijd om daarover na te denken. Word wakker, zegt Crary. En ga slapen.