IFFR 2012: Zweedse kutmarokkaantjes

Aan migrantenkinderen als per definitie zielige slachtoffers heeft de Zweed Ruben Östlund geen boodschap. De zwarte jongens in zijn film Play zijn geen leuke knuffelbare schoffies.

Klotejongens zijn het, de vijf zwarte knullen, die in Play drie iets jongere blanke schooljongens op geraffineerde wijze beroven van een mobieltje. Zeker, er is groter leed in de wereld, maar de manier waarop de rovertjes in een groot winkelcentrum in Göteborg te werk gaan, is even inventief als stuitend. Hun truc is om een potentieel slachtoffertje te beschuldigen dat zijn mobieltje afkomstig is van diefstal. Het is zogenaamd de telefoon van een van de broers van de rovertjes. Ze weten het zeker, want dat mobieltje had net zo’n kras. Om de zaak op te helderen, stellen ze voor om met zijn allen even naar die broer in een buitenwijk te gaan. Jochies die erin trappen, worden in de buitenwijk van hun spullen beroofd. Wat het stuitend maakt, is dat het met vernederingen gepaard gaat. Zo moet een jongen zich honderd keer opdrukken voor hij naar huis mag.

Regisseur Ruben Östlund baseerde Play op de rechtszaak van een groepje zwarte jongens, dat tussen 2006 en 2008 ongeveer veertig kinderen op deze manier had beroofd. Östlund werd vooral geraakt door het feit dat bijna alle beroofde kinderen braaf waren meegegaan naar de buitenwijk. Waarom hadden ze zich niet verzet? De filmmaker zoekt het antwoord in een doorgeslagen politiek correcte houding tegenover racisme. Zweedse kinderen worden zo doordrongen van de verderfelijkheid van racisme, dat ze hulpeloos staan tegenover agressieve zwarte jongens. Ze laten zich liever beroven, dan voor racist te worden uitgemaakt. Zwarte jongens weten dit ook en doen er hun voordeel mee.

Illustratief voor de Zweedse doorgeslagen politieke correctheid is de scène waarin twee vaders die verhaal gaan halen bij de jongens die het mobieltje hebben gestolen, door een paar vrouwelijke omstanders worden uitgemaakt voor racisten. Hen wordt toegesnauwd dat ze zich diep moeten schamen, omdat ze kansloze, arme migrantenkinderen niet met rust laten. Play, waarin Östlunds afkeer van politieke correctheid wel erg nadrukkelijk doorklinkt, doet denken aan de tijd dat in Nederland omzwachteld werd gesproken over Marokkaanse crimineeltjes. Als de Zweden de Nederlandse weg volgen, hebben ze binnenkort een nieuw woord: kutnegertjes.

Jos van der Burg