Hollywood Blondes
Blonde vrouwen, je kunt er nog wat van leren
Dit najaar toeren er allerlei soorten blondines door de filmtheaters. Domme blondjes en sexy blondjes, blondes-next-door en echte Hollywood Blondes, zoals het retrospectief heet dat Filmhuis Den Haag organiseert. Wat is dat toch met blond?
Vrouwen hebben door de eeuwen heen de gekste dingen gedaan om hun haar te blonderen. De oude Romeinen gebruikten bijvoorbeeld een mengsel van geitenvet en as van beukenhout, of een bijtende, stinkende cocktail van azijnbezinksel en duivenpoep. Rond 1500 verfde Lucrezia Borgia, buitenechtelijke dochter van de latere paus Alexander VI, haar lokken blond met een papje van onder meer stinkende gouwe, komijnolie en saffraan; na een dag en een nacht lang intrekken werd de kleur gefixeerd met een sterk basisch (en dus gevaarlijk) goedje gemaakt van koolstengels en as van roggestro. In de Renaissance was blond haar zó modieus en zó gewild, dat er verschillende zelfhulpboeken met exotische recepten voor verschenen. Vrouwen gebruikten zelfs paardenpis. Of ze kochten — of roofden — blonde lokken van zwerfkinderen en bedelaars, om pruiken van te maken. Alles om net zo bijzonder en bewonderd te worden als de circa vijf procent blanke Noord-Amerikanen en Noord-Europeanen die van nature blond zijn.
Zonnig, sexy, jeugdig
Joanna Pitman beschrijft het allemaal gretig in haar boek On Blondes (2003), hét standaardwerk over de aantrekkingskracht van blond haar. Blond haar, met name op het hoofd van een vrouw, staat voor vrolijk, zonnig, sexy, jeugdig, aandoenlijk, onschuldig, betoverend en opwindend — en dat al eeuwen. In de jaren twintig, dertig begon Hollywood op grote schaal en met veel succes gebruik te maken van al die associaties van blond dameshaar. En natuurlijk van het feit dat blond zo lekker van het doek af spat, zowel in zwartwitfilms als in de intense kleuren van het toen pas uitgevonden Technicolor.
Filmhuis Den Haag brengt die klassieke ‘Hollywood Blondes’ dit najaar weer terug in de bioscoop door meer dan twintig blondjesfilms uit de jaren 20 tot en met 60 langs filmtheaters in het hele land te laten rouleren. Aanleiding is opperblondine Marilyn Monroe, die vijftig jaar geleden overleed, maar eigenlijk heeft zo’n programma natuurlijk geen aanleiding nodig. Het publiek komt toch wel — er zijn immers mooie blonde vrouwen te zien.
Giftige haarverf
Hoewel, blond… In de films zijn het blondines, ja, maar oorspronkelijk waren de meeste beroemde blonde actrices dat niet. Over Jean Harlow gaat het gerucht dat haar vroegtijdige dood (in 1937, ze was toen 26) te maken had met de giftige haarverf die ze gebruikte. Joanna Pitman weet te vertellen dat Harlow toen allang een pruik droeg, nadat de actrice haar eigen haar verwoest had met ‘een duivels mengsel van peroxide, huishoudbleek, zeepvlokken en ammonia’.
Ook Monroe was niet echt blond; zij liet haar van oorsprong peper-en-zout-kleurige haar wekelijks bijwerken in een tint die ‘dirty pillow slip’ heette, zodat het weer bijna licht gaf op het witte doek. Dat hun haarkleur nep was, is eigenlijk wel toepasselijk, want de vrouwtypen die de actrices moesten verbeelden zijn al even onecht. Het Haags Filmhuis deelt ze in drie soorten in — de sexy blonde, de cool blonde, en de blonde girl-next-door — en het zijn alledrie groteske mannenfantasieën. De sexy blonde is de meest primaire fantasie: een meisjesachtig onschuldig tiepje, schaars gekleed en volledig bereid om door een wat oudere man ingewijd te worden in de geheimen van het leven. Zoals Marilyn Monroe in The Seven Year Itch (Billy Wilder, 1955), die als onnozel plattelandsmeisje het hoofd op hol brengt van een getrouwde braverik (Tom Ewell) wiens vrouw een paar weken weg is.
De keerzijde van die mannenfantasie is de angst dat de sexy vrouw in kwestie helemaal niet zo onschuldig is, maar juist van plan is om de man in kwestie op ingenieuze wijze te schaden. Cool blonde Barbara Stanwyck doet dat bijvoorbeeld met Fred MacMurray in de geweldig geplotte verzekeringsfraudethriller Double Indemnity (Billy Wilder, 1944).
De girl-next-door kun je dan zien als veilige troostfantasie: een stoere vrouw die niet zeurt en zich opstelt als one of the guys, dat is uiteindelijk wat elke man wil. En ja, ook een halve eeuw geleden had je al zulke Meg Ryans, al heetten ze toen bijvoorbeeld Ginger Rogers of Doris Day.
Totale sukkel
Dat zulke vrouwen in het echt niet bestaan, betekent nog niet dat het niet geweldig kan zijn om naar ze te kijken. Ook voor vrouwen, al is het maar omdat de meeste mannen op het doek naast een sexy of koele blondine een totale sukkel worden. In de vrolijke musical Gentlemen Prefer Blondes (Howard Hawks, 1953) klinkt er zelfs een tekenfilmachtig geluidje telkens als Lorelei (Monroe) de rijke man zoent die ze aan de haak probeert te slaan; de arme sul staat na zo’n kuis kusje nog secondelang met wijd open ogen voor zich uit te staren (het is dan ook zo’n beetje het meest erotische wat nog mocht van de Hollywoodse censuur, de zogenaamde Hays Code).
Zo’n film is een fantastisch stripverhaal, dat met het echte leven niet veel te maken heeft. In het echte leven sleepte Monroe zich bijvoorbeeld van het ene slechte huwelijk naar het volgende, en van psychiater naar psychiater. Maar dat is een ander verhaal: de films in ‘Hollywood Blondes’ zijn bedoeld als escapisme; ze laten je vluchten van de boze buitenwereld. Veel van de geprogrammeerde films slagen daar nog steeds heerlijk in.
Speldenprikje
En er is zelfs af en toe al een emancipatoir speldenprikje te bespeuren. Bijvoorbeeld als Lorelei zegt: "Ik kan best slim zijn als het belangrijk is, maar de meeste mannen houden daar niet van." Hoe waar is dat? Het klopt voor Monroes personage, het klopte voor Monroe zelf, en eerlijk gezegd klopt het nu vaak nog steeds. Blonde vrouwen, je kunt er nog wat van leren.
Ellen de Bruin
Van 5 september tot eind november organiseert het Filmhuis Den Haag Hollywood Blondes, een programma over blonde filmsterren uit de jaren 1920-1965 dat in 16 steden te zien is. Voor meer informatie filmhuisdenhaag.nl
Who’s that blonde? Wie waren de blonde actrices op de foto’s in de vorige Filmkrant? De juiste antwoorden waren: A Dorothy Malone, B June Allyson, C Barbara Lang, D Sandra Dee, E Hope Lange, F Mamie van Doren, G Virginia Mayo, H Joanne Woodward, I Lee Remick, J Martha Hyer. De winnaars van de vrijkaarten voor het ‘Hollywood Blondes’-programma (S. Stigter, M. Meijer en H. Struijk) hebben inmiddels persoonlijk bericht ontvangen.