Gesneuvelde films

Elk jaar vertoont het IFFR prachtige films van over de hele wereld. Dat geeft een kijkje in werelden die anders ver van ons vandaan lijken te blijven. Ook kwets­bare verhalen vinden hun weg naar het festival dankzij ondersteuning van bijvoorbeeld het Hubert Bals Fonds. Maar soms komen de films uit zulke fragiele gebieden dat ze een vroege dood sterven gaandeweg de productie, of meer geld of tijd nodig hebben. In dit denkbeeldige programmaboekje staan we stil bij vijf urgente films die nu nog niet de zalen halen, of misschien voorgoed gesneuveld zijn.

Door Beri Shalmashi

Havibon
Documentaire

Iraaks Koerdistan | De yezidi’s, aanhangers van een Koerdische religieuze minderheid, slaan massaal op de vlucht nadat hun gebied in augustus 2014 in handen komt van IS. Ze zitten dagen vast op de Sinjarberg zonder water, voedsel, of hoop. Ten einde raad gaan drie mannen op zoek naar middelen om hun families in leven te houden. Ondertussen komen hun vrouwen en kinderen weg, naar veiliger gebied. Havibon gaat over de mensen die wachten op nieuws van hun verdwenen vaders en broers terwijl ze proberen te overleven in een nieuwe omgeving.

Regisseur Hakar Abdulqadir: "Sinds de komst van IS zijn in Irak alleen al meer dan drie miljoen mensen gemigreerd, waarvan ruim een miljoen naar Koerdistan. Deze vluchtelingen deelden hun gruwelijke verhalen met mij. Geen enkele Koerd is onbekend met zulke omstandigheden. 27 jaar geleden pleegde Saddam Hoessein een genocide tegen ons, ook toen sloegen we massaal op de vlucht. Ik was acht en raakte mijn familie kwijt, ik heb net zo lang gezocht tot ik ze weer terug vond. Havibon moest ik wel maken. Ik hoop dat de personages ook herenigd worden met hun familie en door kunnen met hun levens, net als ik."
Havibon werd tijdens de Biënnale van Venetië gepresenteerd in het Final Cut-programma en beloond met de Marketing and Distrubution Award. De film is in postproductie blijven hangen. Het filmfonds in Iraaks Koerdistan kan het toegezegde postproductiebudget niet kan betalen als gevolg van de crisis in de regio. Vele festivals vragen om de film, de producent is naarstig op zoek naar bronnen om de film alsnog af te ronden.

Forget About Your Son
Drama

Iran | Vier broers vervoeren opium bij gebrek aan andere manieren om hun geld te verdienen. Na een jaar werk worden zij gearresteerd door de veiligheidsdienst. In de rechtbank valt het vonnis dat alle vier hun misdaad moeten bekopen met de doodstraf. De familie vindt een advocaat die probeert dit verschrikkelijke lot te wijzigen. Er wordt een uitweg gevonden: Als één van de broers de verantwoordelijkheid op zich neemt, zal hij als enige geëxecuteerd worden. De jongste broer is bereid zijn leven te offeren, hij is immers nog niet getrouwd. Maar zijn moeder vindt het moeilijk om haar lieveling los te laten.

Scenarist Kaveh Kiani: "Het gaat mij in Forget About Your Son om verschillende aspecten: de uitzichtloosheid van veel families in Iran, enerzijds. Dit is nogal een blinde vlek voor de buitenwereld. Maar ook de betekenis van zichzelf offeren speelt een centrale rol, ik wil een parallel trekken met de functie die dit heeft in religie. Het offer van de jongste broer brengt een spannende dynamiek teweeg tussen de broers, maar ook hun vrouwen, en natuurlijk ook de moeder die wordt verscheurd van verdriet."
Het is moeilijk in Iran een producent te vinden die zich kan verbinden aan een dergelijke speelfilm die zich afspeelt in een gebied dat tot nu toe onder de radar is gebleven. Bovendien vindt, zoals het scenario nu staat, een groot deel van het verhaal plaats in de gevangenis en speelt de doodstraf een grote rol. Een verhaal als dit is niet zomaar te verantwoorden naar de autoriteiten.

Skulls
Documentaire

Namibië | Een film over de strijd die de Herero, de kleinste stam in Namibië, levert om de schedels terug te krijgen die de Duitsers meenamen voor rassenexperimenten na de genocide van 1904. Centraal staan de overgebleven Herero die een oude zaak afstoffen, op zoek naar erkenning van Duitsland. De genocide tegen de Herero en Nama staat bekend als de eerste genocide van de twintigste eeuw. Nadat de lokale bevolking in opstand kwam tegen de onderdrukking door de kolonisten, volgde het bevel van een Duitse generaal om deze volledig uit te roeien.

Regisseur Vincent Moloi: "Skulls is het verhaal van een gewone groep mensen, die met hele simpele middelen probeert te vechten tegen de machthebbers, koste wat het kost. Het gaat om grassroots tegenover het establishment."
Dat het onderwerp van de film, dat als het ware onderzoek doet naar de genocide tegen de Herero-stam in 1904, nog steeds gevoelig ligt, blijkt uit het feit dat de maker moeite heeft om de gewenste mensen en locaties te filmen. Namibië kent nog altijd een Duitstalig deel van de bevolking, een flink deel daarvan ontkent dat er sprake was van een genocide. Er zijn wel monumenten die aan de oorlog herinneren, zoals in de Namibische hoofdstad Windhoek, daar worden de circa 1750 Duitsers die omkwamen herdacht. Maar de 80.000 doden onder de lokale stammen worden niet genoemd. Skulls werd in 2009 ondersteund door het IDFA Bertha Fonds, maar heeft nooit de geplande release die uiteindelijk in 2013 lag kunnen halen.

Money Baby
Thriller

Iraaks Koerdistan | Een thriller met als arena de Koerdische stad hoofdstad Erbil, post-Saddam Hoessein. De protagonist vocht ooit tegen het Ba’ath regime en vluchtte vervolgens naar Frankrijk. Nu keert hij terug naar een regio waar idealen hebben plaatsgemaakt voor kapitalisme. De regio is booming, en de vrijheidsstrijders van vroeger zijn nu miljonair. Zo ook de hoofdpersoon. Zijn Franse vrouw werd verliefd op hem toen hij idealist was, en heeft moeite met hem nu er dollartekens in zijn ogen staan.

Regisseur Hiner Saleem: "In het nieuwe Irak hebben de Koerden toegang tot het oliegeld van hun regio, daarom gaat het economisch hard vooruit. De film gaat over het uiteenvallen van een gedroomd land, nu geld het collectieve ideaal van vrijheid ruïneert, zoals dat in Europa ook gebeurde na de jaren zeventig. Er is niets meer van over."
Hiner Saleem is een bekroonde filmmaker, wiens laatste film My Sweet Pepper Land, een western, ook Iraaks Koerdistan als decor gebruikt. Enkele weken voordat IS Mosoel verovert, een uur van Erbil vandaan, kondigt Sanad, het filmfonds van Abu Dhabi, in Cannes groots aan de productie van Money Baby te ondersteunen. Niet veel later wordt het onmogelijk om filmprojecten in Erbil te draaien. De veiligheidssituatie wordt instabiel en ook inhoudelijk raakt de werkelijkheid steeds verder van het verhaal van Money Baby verwijderd. De peshmerga’s keren terug naar het front en het geld raakt op. Inmiddels verkeert Iraaks Koerdi­stan in een economische crisis, en deelt de regio een grens van meer dan duizend kilometer met IS.

Bonbon
Drama

Palestina | Een man wordt een gevangenisstraf van twintig jaar opgelegd in een Israëlische gevangenis. Hij voelt zich onzeker over de toekomst met zijn vrouw. Toch heeft het stel een kinderwens. Fysiek contact is niet toegestaan in de cel, en daardoor is het onmogelijk om de liefde te bedrijven. De enige manier om een kind te verwekken is door sperma uit de gevangenis te smokkelen. Niets is onmogelijk als je het echt wilt, en wie weet lukt het dit stel ook om ondanks alles hun droom in vervulling te doen gaan.

Regisseur Rakan Mayasi: "Het gegeven van de film klinkt totaal bizar, maar gebeurt echt, ik was totaal verrast toen ik het las in een artikel. Palestijnse koppels smokkelen sperma uit de gevangenis, de vrouw raakt zwanger, en bevalt uiteindelijk van een kind. Het is alsof in een wereld vol onrecht het leven nog steeds de schoonheid kan laten zien, schoonheid in creatie. Het gegeven toont mij hoe nietig mijn problemen zijn, en hoe de natuur zichzelf gaande weet te houden."
Bonbon speelt zich af in een Israëlische gevangenis, maar werd volledig opgenomen in Libanon. Er was toen weinig, maar voldoende budget, tot één van de investeerders zich terug trok. Desalniettemin is er gefilmd op 35mm, dat materiaal is ontwikkeld, maar de rest van de postproductie ligt stil door gebrek aan financiering. Palestina kent geen eigen filmfonds en de Libanees-Palestijns Mayasi is zelf nog nooit in Palestina geweest. Hij overweegt een crowdfunding-campagne te lanceren om de rest van het budget bij elkaar te krijgen.