Filmkrantroute Movies that Matter

Het Movies that Matter Film Festival richt de blik op mensenrechten in films, documentaires en debatten. De Filmkrant koos drie films uit het programma die ieder op een eigen manier het begrip ‘recht’ onderzoeken.

Vrijheid van meningsuiting Zero Silence
Het begon allemaal in Tunesië, toen op 17 december 2010 straathandelaar Mohammed Bouazizi zichzelf uit protest in brand stak en hij daarmee de vlam aanwakkerde onder wat later de Arabische Lente is gaan heten. Zero Silence van Javeria Rizvi Kabani maakt een reis van door Noord-Afrika en Midden-Oosten van Tunesië via Egypte naar Libanon en weer terug en spreekt met een grote groep jonge mensen, veelal activisten, bloggers en journalisten over de veranderingen in de regio. En over hun dromen.
Zonder een film over sociale media te willen zijn, wordt wel duidelijk hoe groot het belang van sites als Facebook, YouTube, Twitter en Flickr is geweest voor het uiten en verspreiden van informatie die in de traditionele media niet aan bod kwamen. Dat roept weer allerlei interessante kwesties op. Uit de film blijkt dat als je geen mogelijkheid hebt om je te uiten, al die andere mensenrechten er opeens ook niet meer toe doen. Is er zoiets als een grondrecht wat boven alle andere prevaleert, en is dat de vrijheid van meningsuiting?
Als je bedenkt hoe het begrip hier in Nederland is gedevalueerd, kan het inspirerend werken om te zien wat vrijheid van meningsuiting weer betekent als het een even grote noodzaak is om te overleven als de lucht die je inademt om niet te hoeven stikken. Maar Zero Silence legt ook dilemma’s bloot: kun je journalist en activist tegelijk zijn? En wat betekent dat voor onze ideeën over de objectiviteit en betrouwbaarheid van het nieuws?

Botsende rechten Peace Versus Justice
Wat doe je als twee waardensystemen op elkaar botsen? Wie heeft er dan het meeste gelijk? Dat is de vraag die de Nederlandse documentairemaker Klaartje Quirijns onderzoekt in Peace Versus Justice. In Oeganda woedt al meer dan twintig jaar een bloedige strijd tussen president Museveni en Joseph Kony’s rebellerende Lord’s Resistance Army, dat het noorden van het land bezet houdt.
Een van de zaken die het in 2002 opgerichte Internationale Strafhof in Den Haag onder zijn hoede heeft is hoe het probleem van Kony en zijn guerilla’s op te lossen. Men staat tamelijk machteloos tegenover de gruwelijke manier waarop hij zijn kindsoldaten ontvoert en ronselt en ondertussen een spoor van lijken achterlaat. Maar hoe pak je zo’n man nou aan? De Oegandezen zelf geloven in ‘restorative justice’, die gebaseerd is op waarheidsvinding en daarna op vergeving en het herstellen van de verhoudingen, terwijl de Westerse rechtspraak en dus ook die van het ICC gericht is op het opleggen van straffen (de zogenaamde ‘punitive justice’).
Quirijns vertelt dit verhaal door heen en weer te schakelen tussen Den Haag en Kampala en volgt Betty Bigombe, een lid van het Oegandese parlement, die het haar levenswerk heeft gemaakt om een uitweg te vinden uit dit dilemma. Is er een recht dat zwaarder telt dan een ander recht? En hoe ver gaat onze verantwoordelijkheid voor de ander, en wanneer wordt het exporteren van een waardensysteem een ongewenste vorm van inmenging?

Eigen schuld? Sinner’s Disease
Sinner’s Disease drijft een discussie op de spits die ook al een tijdje in Nederland gevoerd wordt. Wie hebben er eigenlijk recht op zorg als er niet voldoende middelen zijn? En kun je mensen die op een gegeven moment in hun leven hun gezondheid op het spel hebben gezet door risicovol of ongezond gedrag met goed fatsoen uitsluiten van zorg?
De Russische seropositieve drugsverslaafden die worden geportretteerd in Sinner’s Disease van Jan Jaap Kuiper en Katja Sokolova zijn paria’s in hun eigen maatschappij. Er zijn niet genoeg medicijnen en de artsen zien het niet als prioriteit. Deze mensen lijden immers aan een ziekte van zondaars. Eigen schuld. Dikke bult. Maar bestaat er zoiets als schuld in het licht van medische zorg waar mensen ongeacht hun voorgeschiedenis of afkomst recht op zouden moeten hebben? Juist door te zien waar het niet werkt, kijk je misschien wel met wat meer barmhartigheid naar je eigen situatie.

Dana Linssen

Lezersaanbieding
Het Movies that Matter Film Festival heeft plaats van 22 tot en met 28 maart in Den Haag en stelt 2 x 3 vrijkaarten beschikbaar voor bovenstaande Filmkrantroute. Stuur voor 10 maart een email naar info@moviesthatmatter.nl.

Voor meer informatie over het festival zie moviesthatmatter.nl