Filmjaar 2007

De redactie van de Filmkrant kiest hun favoriete films van het jaar. Beschrijvingen van de meeste hieronder genoemde films kunt u vinden via onze zoekfunctie.

Uit coma

Moeten we het weer hebben over Hollywood? Weer klagen dat bij de meeste Amerikaanse films de hoogte van de budgetten omgekeerd evenredig is aan de hersencellen die de bioscoopbezoeker ervoor nodig heeft? Hollywood ligt al jaren in coma, maar de patiënt gaat maar niet dood. Telkens als we definitief afscheid komen nemen, vertoont hij tekenen van leven. Twee ervan staan in de top tien. De andere acht films komen uit filmculturen waar cinema iets anders betekent dan boxoffice. De wereldcinema is democratischer dan we denken: Hollywood smijt met geld, maar op de eerste plaats in de top tien staat een Roemeense film, die minder kostte dan het daghonorarium van een Hollywoodster. Het stemt buitengewoon vrolijk.

1 4 maanden, 3 weken en 2 dagen (Cristian Mungiu)
Het drama over een studente die in het Roemenië van Ceausescu een illegale abortus laat plegen, is een de keel dichtsnoerend meesterwerk. Regisseur Cristian Mungiu bewijst zich als een verbluffend effectieve scenarist en regisseur.
2 adam’s apples (Anders Thomas Jensen)
Wij hebben Alex van Warmerdam, maar Denemarken Anders Thomas Jensen. De ontkenning van een priester dat de beroepscriminelen die hij moet rehabiliteren onverbeterlijke slechteriken zijn, is zo absurd dat lachkramp steeds op de loer ligt. Jensen is een grootmeester van zwartgallige humor.
3 letters from iwo jima (Clint Eastwood)
De 76-jarige Eastwood maakte met flags of our fathers en letters from iwo jima een magistraal tweeluik over de slag om Iwo Jima. In de eerste film kijkt hij vanuit Amerikaans oogpunt naar de slag, maar in letters from iwo jima vanuit Japans perspectief. De film toont Japanse soldaten niet als geniepige spleetogen, maar als jongens die als ratten in de val zitten. Taboedoorbrekend meesterwerk.
4 the diving bell and the butterfly (Julian Schnabel)
Aangrijpend drama over een door een hersenbloeding volledig verlamde man laat zien wat subjectieve cinema vermag. Het eerste half uur kijken we uitsluitend door de ogen van de man. Het claustrofobische effect valt nauwelijks te verdragen. Grootse cinema.
5 hamaca paraguaya (Paz Encina)
Wat heb je nodig voor een indrukwekkend drama? Statisch camerawerk en intense spanning tussen een echtpaar zijn voldoende. In het ultraminimalistische hamaca paraguaya wachten een man en een vrouw op de terugkeer van hun zoon uit de oorlog. Tussen hen hangt een loodzwaar geheim.
6 bamako (Abderrahmane Sissako)
Hoe maak je een zinvolle speelfilm over globalisering? bamako klaagt met een gespeelde rechtszaak de westerse kapitalistische bemoeienis met Afrika aan. Het klinkt naar een politiek pamflet, maar de rijke film brengt vooral een hommage aan Afrikaanse vitaliteit.
7 ratatouille (Brad Bird)
De Pixarfilm over een verdwaalde jonge rat die chefkok wordt in een chique Parijs restaurant is een meesterlijk pleidooi om met frisse blik naar de wereld te kijken.
8 das leben der anderen (Florian Henckel von Donnersmarck)
Het drama over een Stasi-agent die een toneelschrijver moet afluisteren, toont meedogenloze Stasi-praktijken, maar laat ook zien dat zelfs in een poel van verderf goedheid bestaat.
9 iklimler (Nuri Bilge Ceylan)
Antonioni is dood, maar hij leeft voort in Nuri Bilge Ceylan. Geen filmmaker portretteert beter dolende mannen dan hij. iklimler is een subtiele studie van mannelijke blindheid en spijt in de liefde.
10 control (Anton Corbijn)
Het klinkt tamelijk ongelofelijk: je bent fotograaf en je maakt een eerste film die op alle fronten overtuigt. Anton Corbijns sobere portret van Ian Curtis’ Werdegang mijdt alle clichés. Sublieme prestatie.

Jos van der Burg

Oude matras

1 bamako (Abderrahmane Sissako)
De Vader van de Afrikaanse Cinema — Ousmane Sembene — overleed afgelopen zomer op 84-jarige leeftijd in zijn woonplaats Dakar, maar zoveel publiciteit als Antonioni & Bergman kreeg Sembene niet, ook niet van het Filmmuseum of Africa in the Picture, die zijn schitterende sixties-debuut la noir de… (beter bekend als black girl) natuurlijk gewoon ter nagedachtenis hadden moeten vertonen. Gelukkig was er dit jaar bamako van Abderrahmane Sissako, een film waarin de relatie tussen het Afrikaanse continent en het Westen haarfijn wordt ontleed, in een rechtszitting gesitueerd op de binnenplaats van Sissako’s ouderlijk huis in de Malinese hoofdstad Bamako, gecomponeerd op het ritme van het dagelijks leven, vol polemiek en poëzie, inclusief wonderschoon recitatief: de radicaalste film van 2007.
Oh, en tussendoor hielp Sissako als co-producent een meesterverteller uit Tsjaad in het zadel: Mahamat-Saleh Haroun met zijn wonderlijke wraak-meditatie daratt.
2 i don’t want to sleep alone (Tsai Ming-liang)
Vanwege de hoofdrol voor een oude matras die in de prelude door Kuala Lumpur wordt gesleept, als een goddelijke vondst, en die in de lyrische slotscène zomaar wegzweeft met drie verstrengelde gelieven — naar een andere stad, planeet of toekomst.
3 the host (Bong Joon-ho)
De riviermonsterfilm van de Zuid-Koreaanse regisseur Bong Joon-ho — die eerder de verrukkelijke politiefilm memories of murder maakte — verdient de titel opwindendste spektakelfilm van het jaar. Zie hoe het slijmerige monster — half amfibie, half reptiel — een vulva als gezicht kreeg.
4 4 maanden, 3 weken en 2 dagen (Cristian Mungiu)
Hypnose, en klam zweet, en een perfect raadsel rond de afloop, precies zoals in het meesterstuk the death of mr. lazarescu van Roemeense Broeder Cristi Puiu.
5 nue propriété (Joachim Lafosse)
De spaghetti-schranspartij met Isabelle Huppert in nue propriété was even fijn als de zwempartij met Romy Schneider in la piscine (1969), om de twee heldinnen dan toch maar eens te verenigen.
6 sangre (Amat Escalante)
Echtelieden als stillevens, van de 26-jarige Mexicaanse debutant Amat Escalante van wie we volgend jaar hopelijk opvolger los bastardos te zien krijgen.
7 crank (Mark Neveldine, Brian Taylor)
Zuiver krankjorum en daardoor steengoed, met adrenaline-koning Jason Statham die afstevent op crank ii: high Voltage.
8 au hasard balthazar (Robert Bresson)
Eindelijk heb ik gezien hoe Meisje Marie tussen de oren van Ezeltje Balthazar een krans van margrietjes plant, dankzij het Bresson-retro in het Filmmuseum.
9 rescue dawn (Werner Herzog)
Eigenlijk heb ik meer genoten van encounters at the end of the world, de documentaire (of noem het kostelijke komedie) die Herzog op Antarctica maakte.
10 papa is weg… (Marijn Frank)
Beste Nederlandse Film: papa is weg… en ik wilde nog wat vragen, het pijnlijke en ontroerende familieportret waarmee Marijn Frank dit jaar afstudeerde aan de Nederlandse Film en Televisie Academie. Een talent voor en achter de camera.

Belinda van de Graaf

Perfecte vorm

1 tussenstand (Mijke de Jong)
Mijke de Jong vond de perfecte vorm om twee gescheiden bloedzuigers en hun zwijgende tienerzoon in beeld te brengen: zij in beweeglijke close-ups en hij in bewegingsloze totaalshots.
2 ex drummer (Koen Mortier)
Goor, gruwelijk en gewelddadig, na het ondergaan van deze helletocht was het fijn ginnegappen met de hilarische nep-‘making of’ op de dvd.
3 De Roemenen
Met 12:08 east of bucharest, 4 maanden, 3 weken en 2 dagen, the death of mr. lazarescu en the way i spent the end of the world kon niemand meer om de Roemenen heen.
4 sangre (Amat Escalante)
Dankzij een uitgekiende mise-en-scène wordt er spanning opgeroepen in het saaie leven van een Mexicaanse portier, die niet anders doet dan fastfood eten en mechanisch seksen op een wankele keukentafel.
5 pan’s labyrinth (Guillermo del Toro)
De griezelscène met het gedrocht dat zijn ogen op zijn handen draagt, is een instant klassieker.
6 manufacturing landscapes (Jennifer Baichwal)
Bijzonder mooi gefotografeerde film over industrialisatie geeft antwoord op de vraag waar je strijkijzer wordt gemaakt en op welke schroothoop hij eindigt.
7 adam’s apples (Anders Thomas Jensen)
Een van de merkwaardigste films van het jaar over een priester en een neonazi die tot elkaar veroordeeld zijn.
8 the bourne ultimatum (Paul Greengrass)
Iedereen wordt altijd en overal in de gaten gehouden, en dat zullen we voelen ook, dankzij het fysieke camerawerk dat deze actiefilm zo buitengewoon maakt.
9 hamaca paraguaya (Paz Encina)
Een bos, een hangmat en twee mensen, meer heb je niet nodig om een ontroerende film te maken over rouw.
10 the host (Bong Joon-ho)
Geniale vondst: monsterfilm laat ook de dramatische, realistische kant van het bloedverslinden zien.

Helaas niet uitgebracht: de minimale horror ils (them) en de zwarte komedie the bothersome man, een Noors-IJslandse satire over een jonge man die in de hel op aarde belandt: het kantoor.

Mariska Graveland

100% clichévrij

1 the host (Bong Joon-ho)
Een zeldzaam feest van een film, deze Koreaanse monsterfilm van Bong Joon-ho. Een weergaloze, 100% clichévrije achtbaan met ademinhoudende suspense, zinderende actie, fantastische special effects, subtiele gniffelgrapjes en hardop-lachende dijenkletsers. Met als warmkloppend hart een ontroerend familiedrama.
2 letters from iwo jima (Clint Eastwood)
Wijze, humane oorlogsfilm van Clint Eastwood geeft Japanse soldaten een menselijk gezicht — een primeur voor Hollywood. Dat oorlog hel is en helden niet bestaan (zie ook andere kant van de medaille, flags of our fathers) is een boodschap die niet vaak genoeg herhaald kan worden.
3 black narcissus (Powell & Pressburger)
Zestig jaar oude Powell & Pressburger neemt bezit van je, zoals de ijle lucht van de Himalaya’s de nonnen van het bergklooster hypnotiseert. Sensueel, opwindend en oogverblindend.
4 das leben der anderen (Florian Henckel von Donnersmarck)
Ulrich Mühe is onvergetelijk als plichtsgetrouwe Stasi-spion met zijn te krappe grijze jasje. Langzaam maar zeker raakt hij betrokken bij de mensen die hij afluistert, en zien wij hoe een man zonder eigenschappen mens wordt.
5 ex drummer (Koen Mortier)
Zelden werd afval — menselijk, maatschappelijk, filmisch — zo virtuoos op het doek gesmeten als in deze hellevaart van Koen Mortier. Je wordt meegesleurd door de pompende soundtrack van loodzware gitaarmuziek en blijft achter met beukende koppijn, bloeddoorlopen ogen en verrotte smaak in je mond.
6 adam’s apples (Anders Thomas Jensen)
Conflict tussen stoïcijnse neonazi en hemeltergend optimistische priester groeit in handen van Deense regisseur Anders Thomas Jensen uit tot titanenstrijd van bijbelse proporties. Een uniek brouwsel van psychologische thriller en inktzwarte komedie, gekruid met stukjes slapstick en afgeblust met een vleugje magie.
7 300 (Zack Snyder)
Bulderende comicverfilming (geen geschiedenisles dus, en ook geen politiek pamflet, hou er over op!) is meest overtuigende green-screen (voor virtuele decors geschoten) film tot nu toe. Zack Snyder heeft een heerlijk vloeiende stijl, met veel lange, ononderbroken takes, zodat je de actie uitstekend kan volgen — na al die chaotisch gemonteerde actiefilms een verademing.
8 pan’s labyrinth (Guillermo del Toro)
Voor de 11-jarige Ofelia vloeit de horror van het dagelijks leven in oorlogstijd rimpelloos over in de angstaanjagende magie van een ondergrondse sprookjeswereld. Net als voor auteur Guillermo del Toro, die een nieuw fantastisch meesterstuk aan zijn imposante oeuvre toevoegt.
9 control (Anton Corbijn)
Zelfverzekerd, dwingend en intens droevig, deze biopic over de onvermijdelijke zelfmoord van Joy Division-voorman Ian Curtis. Hoe acteur Sam Riley de zanger laat transformeren van doodgewone pubganger naar manisch podiumbeest is verbijsterend om te zien.
10 transformers (Michael Bay)
Vechtende robots moet je natuurlijk niet al te serieus nemen, en dat doet Michael Bay dan ook niet: transformers is evengoed komedie als actiefilm. Het duurt lang voor de intergalactische oorlog losbarst — we vermaken ons ondertussen uitstekend met Shia LeBeouf en zijn hilarische, tenenkromtrekkende ouders — maar dan worden we ook getrakteerd op het spektakel van het jaar.

Beste niet-uitgebrachte film: this is england
Beste documentaire: when the levees broke
Beste Nederlandse film: alles is liefde
Beste genrevernieuwers: crank en shoot ‘m up
Grootste ontdekking: bigger than life
Grootste teleurstelling: eastern promises
Grootste hype: Roemeense cinema
Grootste irritatie: IDFA-winnaar stranded

Rik Herder

Jodeln rocks!

Welke films die in 2007 hun Nederlandse bioscooppremière beleefden zou ik nu en op dit moment nog eens willen zien? (En in welke volgorde?).

1 heimatklänge (Stefan Schwietert)
Jodeln rocks! Een en al klanklandschap. Van de Zwitserse bergen die als oorschelpen liggen te wachten tot er een man stappestap met zijn knapzak aan komt wandelen en uitbarst in onaards gejodel. Ja! Het grootste muzikale smaaktaboe wordt geslecht in een film die poëtisch is en visueel verheven en zo aards en down to earth als een schnapsje in het dal. En droogkomisch. Want de helft van de hoofdpersonen snapt ook niks van dat experimentele gejodel. Dat het leven zingt, daar weten ze echter alles van.
2 pirates of the carribean: at world’s end (Gore Verbinbski)
Alleen al om die scène met die 64 Kapitein Jacks in die zoutwoestijn. Wil niemand ooit meer dwepen met house of flying daggers en andere exotische spektakels als subversieve avantgarde cinema gewoon verstopt kan zitten in vernuftige Hollywoodpulp?
3 bamako (Abderahmane Sissako)
Het hart zingt een indrukwekkende aanklacht tegen de morele schuldenlast die het Westen op zich heeft gelegd als rente voor de schijninvesteringen die het in Afrika doet.
4 daratt (Mahamat-Saleh Haroun), hamaca paraquaya (Paz Encina) en i don’t want to sleep alone (Tsai Ming-liang)
Oftewel bijna alle films die Simon Field en Keith Griffiths meeproduceerden in het kader van hun New Crowned Hope-project. En dan heeft de allerbeste uit de reeks nog niet eens de Nederlandse filmtheaters bereikt: syndromes and a century van Apitchatpong Weerasathekul. Wie durft?
5 still life (Jia Zhang-ke)
Chinees Atlantis. Een slagveld van hijskranen, betonmolens, spookdorpen en bergen bakstenen. Er is niets pijnlijker dan secuur kijken naar destructie.
6 tussenstand (Mijke de Jong)
De mythe van de gelukkige scheiding.
7 adam’s apples (Anders Thomas Jensen)
Verrassingshit van de Deense Alex van Warmerdam. Zondeval rondom de laatste appelboom uit het paradijs.
8 the host (Bong Joon-ho)
Het meest ontroerende filmmonster sinds de weerwolven uit the howling (Joe Dante, 1981) waarvan Zwitserse dames met parelkettinkjes ooit verzuchtten dat het zo tragisch en droevig moest zijn om een weerwolf te zijn. Toen old school-metamorfoses. Nu ontroerd door (en ondanks) CGI.
9 flandres (Bruno Dumont)
flandres gaat over de oorlog. Niet over de Eerste Wereldoorlog, maar over de laatste, die zich naar stramien van die eerste eindeloos herhaalt. Loopgraven. Orders. Anonieme doden. Een oorlog die nog steeds als een nevel over de Vlaamse velden van (wel)eer hangt. Dumonts land wordt louter bevolkt door jonge mannen en vrouwen in de kracht van hun leven. Dit is de wereld van de achttienjarigen, van zon en zaad. Maar het is herfst. Dus er groeit niets op die vruchtbare velden. De natuur wacht en slaapt. En daar op het dode punt tussen herfst en winter breekt het spookbeeld van die oorlog uit de vers geploegde voren.
10 the bourne ultimatum (Paul Greengrass)
Dit soort films gaat al lang niet meer om het verhaaltje (al heeft de goede verstaander aan het ontbreken van Paul Greengrass’ dialogen en een half gegromd woord genoeg om zijn luis-in-de-pels-achtige Amerika-kritiek te verstaan). Eindeloze achtervolgingsscènes waar geen mensen meer aan te pas komen: lege gangen en doorkijkjes, verstoppertje spelen met de (bewakings)camera. De nachtmerrie van de informatiemaatschappij.

Dana Linssen

Eigen ritme

In willekeurige volgorde:

the assassination of jesse james by the coward robert ford (Andrew Dominik)
the bourne ultimatum (Paul Greengrass)
césar et rosalie (Claude Sautet)
a guide to recognizing your saints (Dito Montiel)
inland empire (David Lynch)
nue propriété (Joachim Lafosse)
pan’s labyrinth (Guillermo del Toro)
les témoins (André Téchiné)
tussenstand (Mijke de Jong)
summer palace (Lou Ye)

– Een van de beste, zo niet de beste film van 2007 zal voor het eerst te zien zijn tijdens IFFR en in roulatie gaan vanaf 14 februari: no country for old men van Joel en Ethan Coen. Monumentale cinema met Javier Bardem als de dood en een belachelijk goed acterende Tommy Lee Jones.
– Dezelfde sense of purpose — ‘doelgerichtheid’ in het Nederlands maar dat is een afschuwelijk woord — heeft there will be blood, de nieuwe film van Paul Thomas Anderson (uitbreng: 28 februari), met een eveneens belachelijk goed acterende Daniel Day Lewis. Je vraagt je af of PTA eerst aan Daniel dacht en toen de film is gaan schrijven. De ultieme ‘character driven’ film.
– Verder the park van de Chinese debutant Yin Lichuan. Niet uitgebracht in Nederland. De film vertelt het verhaal van een dochter en haar vader die bij haar langskomt en via gesprekken met andere ouders in het park, een huwelijkspartner probeert te vinden. In het park komen daartoe dagelijks mensen bij elkaar. Maar dochter en vader denken nogal verschillend over wat een goede partner is.
– En tie a yellow ribbon van de in Korea geboren Amerikaanse filmmaker Joy Dietrich, over een jonge Amerikaanse vrouw van Koreaanse komaf, die als wees opgroeide in een Amerikaans gezin, en nu haar eigen weg wil vinden. De film heeft een volstrekt eigen ritme en slaagt er wonderbaarlijk in de afstand tussen de hoofdpersoon en de werkelijkheid tastbaar te maken.

Ronald Rovers

Verzetshelden

Onbehagen is de bindende factor tussen veel van de beste films die dit jaar in de filmhuizen en bioscoop draaiden. Verhalen over mensen die zich geen raad weten met wie ze zijn, hun relaties, de wereld waarin ze leven, maar die tegen de klippen op op zoek gaan naar zichzelf, een zielsverwant of zich stomweg verzetten tegen de rol die ze geacht worden te spelen. Ziedaar de moderne verzetshelden van de eigentijdse, zogenaamd welvarende maatschappij met zijn vele schrikgezichten. De beste filmers wisten daarin desondanks ook nu weer een nieuwe, soms angstaanjagende schoonheid te vinden om ons kijkers mee in het gezicht te slaan en zwarte humor om ons scherp mee te houden. Net zo wonderbaarlijk vertrouwd als een wandeling door graaf Orsini’s halfvergane Park van de monsters in Bomarzo.

1 wolfsbergen (Nanouk Leopold)
Hartverscheurende kilte naast droogkomische lichtvoetigheid; de pijlers onder de ondraaglijke lichtheid van Leopolds filmische bestaan.
2 yo (Rafa Cortés)
Even treurig als humorvol op ware feiten gebaseerd thriller-achtig relaas van een tuinman die zo kleurloos is dat hij dankbaar de identiteit van zijn verdwenen voorganger overneemt — ook al heeft hij geen idee wat die op zijn kerfstok had.
3 death proof (Quentin Tarantino)
Ongegeneerd genieten voor liefhebbers van onbehouwen autogescheur én messcherpe dialogen, dankzij een briljante Kurt Russell en chicks die behalve slim, knap en cool ook nog letterlijke femmes fatales zijn.
4 control (Anton Corbijn)
Een ingehouden, in raak zwart-wit gefotografeerd al te menselijk monument voor een legendarisch zanger en zijn springlevende muziek.
5 still life (Jia Zhang-ke)
Bewegende beelden van het voortwoekerende leven tussen de restanten van een vermoorde stad.
6 tussenstand (Mijke de Jong)
Liefde is… elkaar kwetsen, negeren, bevechten tot er ruimte is om op een nieuwe manier te zien, horen, voelen.
7 die unerzogenen (Pia Marais)
Laatste zomer van een veertienjarig enig kind dat bij haar egocentrische ouders nooit thuis krijgt en dat ook niet meer zal vragen.
8 ex drummer (Koen Mortier)
Lekker agressieve maar daarom niet minder gestileerde film met inktzwarte strip-humor die een verademing vormt tussen de in en in-brave films waar de makers van de lage landen zo langzamerhand patent op hebben.
9 manufactured landscapes (Jennifer Baichwal)
Het bewijs dat er oogverblindende schoonheid in verwoesting schuilt en dat esthetiek geen in regels te vangen normatieve grootheid is.
10 das leben der anderen (Florian Henckel von Donnersmarck)
De ultieme verzetsheld van het jaar is de onzichtbare grijze muis in de coulissen van het theater in het theater in het theater van alledag die stiekem de teksten van de acteurs herschrijft.

Karin Wolfs