Filmjaar 2006

De redactie van de Filmkrant kiest hun tien favoriete films van het jaar.

Bijbelse toren

1 babel (Alejandro González Iñarittú)
Anders dan bij de bouw van de bijbelse toren komt hoogmoed bij de Mexicaanse wonderregisseur Iñarrittú niet voor de val. babel is een hallucinerend meesterwerk.
2 three times (Hou Hsiao-hsien)
De Taiwanese meesterregisseur laat de romantische lyricus in hem los. Nooit werd hartstochtelijker naar liefde gesmacht dan in dit wonderschone drieluik.
3 requiem (Hans Christian Schmid)
De gruwelijke zielenpijn van een godsdienstwaanzinnige studente in de jaren zeventig in Zuid-Duitsland snoert de keel.
4 harvest time (Marina Razbezjkina)
Gevangen in beelden die Tarkovski tot leven wekken, gaat een familie op het Russische platteland in de jaren vijftig ten onder aan het stalinistische vooruitgangsgeloof.
5 united 93 (Paul Greengrass)
Ingetogen maar bloedstollende reconstructie van de vlucht van het gekaapte vliegtuig dat op 9/11 in een weiland neerstortte.
6 fateless (Lajos Koltai)
Wat betekende de Holocaust voor de overlevenden van de concentratiekampen? De sobere verfilming van Imre Kertész autobiografische roman ondergraaft filmclichés.
7 batalla en el cielo (Carlos Reygadas)
Radicale cinema zonder verhaal maar niet zonder tragische personages. En passant krijgen we een beeld van de meedogenloze sociale verhoudingen in Mexico.
8 bubble (Steven Soderbergh)
Zelden werd de illusie van de Amerikaanse Droom scherper doorgeprikt dan in dit drama over fabrieksarbeiders.
9 tzameti (Géla Babluani)
Zeer effectieve en stijlvaste zwart-wit thriller waarin het draait om Russische roulette. Een wonderbaarlijk gaaf debuut.
10 me and you and everyone we know (Miranda July)
Verrukkelijk modern stadssprookje over prettig gestoorde types die in hun zoektocht naar liefde over zichzelf struikelen.

Jos van der Burg

Continuï-tijd

Welke films die in 2006 hun Nederlandse bioscooppremière beleefden zou ik nu en op dit moment nog eens willen zien en in welke volgorde?

1 les amants réguliers (Philippe Garrel)
Grootse poëtica van de revolutie (of is het revolutionaire poëzie?): Garrel pusht ons door de kieren van de pijnlijke continuï-tijd. Denken of doen is de vraag. Zijn en niet-zijn het antwoord. De generatie van 1968 is de generatie van 1789 is de generatie van 2006.
2 t/m 10 (ex aequo, in alfabetische volgorde) crossing the bridge: the sound of istanbul (Fatih Akin), harvest time (Marina Razbezhkina), pirates of the caribbean 2: dead man’s chest (Gore Verbinski), the science of sleep (Michel Gondry), taxidermia (György Pálfi), valse wals (Mark de Cloe), the wayward cloud (Tsai Ming-liang), the world (Jia Zhang-ke), zazie dans le metro (rerelease, Louis Malle).
Een en al geëxalteerde orgastische cinema. Alles zingt en zindert. Daar werd ik blij van dit jaar.

En dan.
De films die ik eigenlijk misschien nog wel mooier, grootser, gedroomder vond.
the awful truth (Leo McCarey, 1937, op dvd).
Screwball comedy op z’n best, met dialogen zo vinnig dat ze de battle of the sexes dodelijk scherp maken: ‘Marriage is based on faith and if you’ve lost that, you’ve lost everything.’
blessed are the dreams of men (Jem Cohen, 2006, op de Viennale).
Een filmdroom in 10 eeuwigdurende minuten van het begin van de filmgeschiedenis naar het einde van de tijd.
hamburger lektionen (Romuald Karmaker, 2006, op de Viennale en tijdens de Duisburger Filmwoche).
Oog in oog met de grenzen van je rationaliteit.
syndromes and a century (Apichatpong Weerasethakul, 2006, New Crowned Hope-festival in Wenen).
Prikkelende meditatie over levend licht.
juventude em marcha (Pedro Costa, 2006, Filmfestival Cannes).
Geboetseerde digitale duisternis.
one way boogie woogie/27 years later (James Benning, 2006, Forum Berlijn).
Onmogelijk verheugende remake van Bennings tweede film. 27 jaar en nog veel meer onmetelijke tijd gaat voorbij tussen 60 shots van één minuut. Requiem voor een verdwijnend geheugenlandschap.

Dana Linssen

Bom

1 babel (Alejandro González Iñárritu)
Angstgedreven reis naar de hel en weer terug tussen beweeglijke close-ups en statische totaalshots-op-veilige-afstand die ervoor zorgen dat je verwacht dat er elk moment een bom kan afgaan. Heelhuids kom je niet los uit Inárritu’s greep.
2 marie antoinette (Sofia Coppola)
Hypermoderne kostuumfilm die de Westerse decadentie een spiegel voorhoudt op een oogverblindend bal. De tienerversie van Kubrick’s eyes wide shut.
3 4 elements (Jiska Rickels)
Woordenloze ode aan wat de moderne, individualistische, van alle gemakken voorziene (young) urban professional is kwijtgeraakt: het contact met de aarde en elkaar door ontberingen.
4 caché (Michael Haneke)
Een film die pas in zijn slotscène begint, het waarnemend vermogen ter discussie stelt en vraagt om reconstructie van een verhaal dat wel en niet is verteld.
5 three times (Hou Hsiao-hsien)
Een kabbelende boottocht met hoog opspattend water en noordenwind in het gezicht.
6 nachtrit (Dana Nechushtan)
Een hartverwarmende wildemansrit door een zwarte stad.
7 me and you and everyone we know (Miranda July)
Er is moed voor nodig om je kwetsbaar op te durven stellen.
8 cave of the yellow dog (Byambasuren Davaa)
Afscheid van een verdwijnende wereld.
9 forever (Heddy Honigmann)
De door de doden gebrachte inspiratie is de drijvende kracht van de levenden.
10 taxidermia (György Pálfi)
Uitdagende filmische virtuositeit die op jongensachtige wijze uit de bocht vliegt.

Neerlands hoop zonder regulier roulement:
here is always somewhere else (Rene Daalder)
Wonderschoon monument voor miskend talent Bas Jan Ader.
monddood (Jan Wouter van Reijen)
Het door het Filmfonds doodgezwegen filmpamflet dat getuigt van de zeldzame moed om openlijk kritiek te leveren op de Nederlandse filmfinancieringspraktijk (zie Geruchtenmachine februari 2006).
grijsgedraaid (Ina van Beek)
De minder makkelijk verteerbare hap die de prijs voor het beste eindexamenproject ten onrechte aan zijn neus voorbij zag gaan. De makers durfden slapstick te maken van het ophokken van bejaarden in een metershoge anonieme flat, waar twee dametjes bij gebrek aan reactiesnelheid tot drie keer toe de lift missen.

Karin Wolfs

Wie kijkt?

1 caché (Michael Haneke)
Haneke’s films veranderen je wereld. Na het zien van caché blijf je koud en onttakeld achter. En wantrouwend. Haneke maakt alles onbetrouwbaar, zelfs het medium film. Kijken we naar een huis, of naar een video van een huis? En wie kijkt er eigenlijk?
2 the new world (Terrence Malick)
Studio New Line gaf een dikke zak lord of the rings-dollars aan mavericks Cronenberg en Terrence Malick die er beiden een dure publieksfilm van maakten over de wortels van Amerika. Cronenberg zag a history of violence, Malick het paradijs. Totdat Europeanen de beschaving brachten. En het betoverend groene landschap verstampten tot modder die je niet meer van je af kan wassen.
3 good night, and good luck (George Clooney)
Clooney maakt zelfs de jaren vijftig cool. Met dank aan David Strathairn als de onkreukbare Edward R. Murrow, de televisie-interviewer die wel zijn poot stijf hield — in tegenstelling tot zijn hedendaagse Amerikaanse collega’s.
4 borat: cultural learnings of america for make benefit glorious nation of kazakhstan (Larry Charles)
Geniale klucht brengt niet alleen poep (in een zakje) en piemel (in een hotellift) grappen tot nieuwe hoogten, maar zet Amerikanen in al hun naakte kleinburgerlijkheid te kakken. Zowel de eenvoudige scènes (kip valt uit koffer in volle metro) als die vol doodsverachting (het volkslied verkrachten in arena vol rednecks) zijn groots.
5 langer licht (David Lammers)
Sfeervol en hartverscheurend drama over rouw, tot in de kleinste rollen perfect geacteerd. Raymond Thiry is fantastisch als boksende vader die zich alleen kan uiten in tucht en discipline. En als Dai Carter als zijn zoon eindelijk eens zijn tanden blootlacht wordt de wereld opeens een mooiere plek. De eindscène is om van te dromen.
6 the departed (Martin Scorsese)
Groots, bruisend en agressief gangsterepos zoals alleen Marty dat kan en waarvan ik tot mijn schaamte dacht dat hij het niet meer in zich had. Thelma Schoonmaker snijdt nog steeds als de scherpste, en Leonardo DiCaprio breekt definitief door als groot acteur.
7 pirates of the caribbean: dead man’s chest (Gore Verbinski)
De mal voor de Hollywood blockbuster van 21ste eeuw: even overdonderend als lichtvoetig. Met special effects die het verhaal dienen, en personages waar je van kan houden. Een lust voor oog én oor.
8 the queen (Stephen Frears)
De botsing tussen een 1000 jarige traditie en de Big Brother tijdgeest van emotioneel exhibitionisme samengebald in een prachtige titanenstrijd. Stephen Frears en Peter Morgan verheffen de realiteit o zo subtiel tot iets nog echters.
9 homecoming (Joe Dante)
Dodelijke satire van oude vos Joe Dante op politiek en media in de vorm van een zombiefilm. Helaas zorgen de taal van de B-film en de esthetiek van televisie-producties ervoor dat de film bij voorbaat kansloos is als serieus politiek statement. Was alleen op het IFFR te zien en daarna op dvd. Maar hoort toch in de lijst.
10 united 93 (Paul Greengrass)
Paul Greengrass kidnapt zijn publiek 90 claustrofobische minuten lang. Waarom, was voor velen de vraag. Wat hij in ieder geval doet is 11 september terugbrengen tot wat het was: terroristen die vliegtuigen kapen en te pletter willen laten vliegen. Niets meer, maar vooral ook niets minder.

‘Ultieme best geziene film van 2006’:
novecento (Bernardo Bertolucci)
Bertolucci stopt zoveel leven in zijn epos dat je het Italiaanse platteland kan ruiken.

Rik Herder

Alles verliefd

1 caché (Michael Haneke)
Alles rot — lees als werkwoord, niet als streven — en Haneke hoeft maar weinig te doen om dat te laten zien.
2 science of sleep (Michel Gondry)
Alles verliefd — lees als streven, niet als werkwoord. Zucht, wat mooi. Haneke’s antithese. En deze is ook waar. Als je al niet verliefd was voordat je deze zag, dan ben je het daarna wel. Let op wie je meeneemt.
3 united 93 (Paul Greengrass)
Fantasie kan ook hyperrealistisch zijn. Na alle patriottisch gezever over morele rechten, eindelijk een realistische reconstructie. Spanning en onbegrip en stille paniek worden subliem voelbaar.
4 good night, and good luck (George Clooney)
Verstikkende stilte komt over door Clooney’s strakke regie. Zelfs het grijs is mooi in zwartwit.
5 crossing the bridge: the sound of istanbul (Fatih Akin)
Ongedwongen muzikale trip die schoonheid en rotzooi van Istanbul laat zien. Al pratend over muziek zien we iets van de geschiedenis en het denken achter de gevels.
6 after the wedding (Susanne Bier)
Bier kan spelen met melodrama en dat is een kunst voorbehouden aan de goden, als ik even pathetisch mag zijn.
7 bubble (Steven Soderbergh)
Zo lelijk en daardoor mooi. Realiteit is saai en fascinerend tegelijk.
8 avenge but one of my two eyes (Avi Mograbi)
Israëls absurde gedrag belachelijk gemaakt door haar geschiedenis als spiegel voor te houden.
9 tzameti (Géla Babluani)
De magie van film is nog steeds de fantasie die stilstaande beelden verbindt. Om dat te laten zien heb je geen groot budget nodig. Alleen talent.
10 jarhead (Sam Mendes)
Elke oorlog begint met demonen van binnen. Die strijd is boeiender. Is misschien niet de strijd die Mendes per se wilde laten zien maar die toch te zien is. En maar hopen dat je die strijd kunt vervangen door de strijd met een tegenstander.

De echte beste film van 2006: tony takitani van Jun Ichikawa. Film als kaligrafische beeldtaal over dichtbij en veraf, nooit helemaal hebben en toch kwijtraken.
Niet in bioscoop te zien, maar te koop op dvd.

Ronald Rovers

Pornomusical

1 caché (Michael Haneke)
Wat je ziet is niet wat je krijgt in zuigende thriller met een van de akeligste zelfmoordscènes ooit, en met breinbrekend eindshot. Haneke laat, zonder te oordelen, zien wat er gebeurt als je je kop in het zand steekt.
2 the wayward cloud (Tsai Ming-liang)
Een eindscène als een mokerslag in een pornomusical die vooral toch weer over eenzaamheid gaat zoals alleen Tsai die eindeloos mooi en droef kan filmen.
3 our daily bread (Nikolaus Geyrhalter)
Commentaarloze beelden van de voedselindustrie geven een duizelingwekkend beeld van de grootschaligheid van onze consumptie, een niet aflatende stroom van uitgespuugde kuikens en opgepepte tomaten. Vorig jaar op het IDFA en in januari 2007 in de Nederlandse bioscopen, maar moet nu al in dit lijstje.
4 glue (Alexis Dos Santos)
Aanstekelijk speels debuut over tiener in Patagonië die met zijn punkbandje hilarisch slechte maar o zo oprechte teksten schrijft. Soms zou je wel net als hij ongegeneerd willen meezingen met de muziek van Violent Femmes.
5 tzameti (Géla Babluani)
Ook hier een eigenwijs debuut, dat de aloude premisse ‘argeloze man belandt in krankzinnige situatie’ tot een morbide hoogtepunt leidt.
6 homecoming (Joe Dante)
In dvd-box Masters of horror uitgebrachte, hoogst originele mix van zombiefilm en politiek pamflet.
7 requiem (Hans-Christian Schmid)
In de publiciteit werd te veel nadruk gelegd op het exorcisme, want dit uiterst zorgvuldige, levensechte portret van een religieus verwarde jonge vrouw draait vooral om haar coming-of-age.
8 the sun (Aleksandr Sokoerov)
Hoe menselijk en hoe wereldvreemd kan een dictator zijn.
9 batalla en el cielo (Carlos Reygadas)
Geen film om te koesteren maar om je soms walgend van af te keren. Toch knap om dat voor elkaar te krijgen.
10 an inconvenient truth (Davis Guggenheim)
Heel soms is de noodzaak van een onderwerp belangrijker dan de vorm, zoals deze typisch Amerikaanse les in klimaatsverandering, die hopelijk toch heel wat teweeg kan brengen.

Mariska Graveland

Punkmelodietjes

1 caché (Michael Haneke)
Herr Haneke maakt zo’n intelligente thriller, dat je samen met hoofdrolspelers Daniel Auteuil en Juliette Binoche onder hoogspanning komt te staan. Hoofdrolspelers? Daar heb je het al. Hoe heet die Algerijnse acteur eigenlijk, die ‘bijrolspeler’? Voor een soort van vervolg zie volgend jaar indigènes van de Algerijnse regisseur Rachid Bouchareb.
2 the wayward cloud (Tsai Ming-liang)
Misschien een porno-musical, maar meer nog een zinneprikkelend gebed over liefde en verlangen, eenzaamheid en onvermogen. Kijken tot het gehemelte droog wordt, en de tranen beginnen te wellen.
3 crossing the bridge: the sound of istanbul (Fatih Akin)
Op feestelijke ontdekkingstocht door het muzikale landschap van Istanbul. Een documentaire die door de aanwezigheid van Turks klarinetvirtuoos Selim Sesler vanzelfsprekend voortvloeit uit ‘Gegen die Wand’.
4 glue (Alexis Dos Santos)
Onweerstaanbaar tienerportret waarin alle vragen over het leven, het heelal en de groei van okselhaar aan de orde komen, gefilmd tijdens een lange, warme zomer in een gehucht in Patagonië, compleet met de rammelende punkmelodietjes van de Violent Femmes.
5 garpastum (Alexei German Jr.)
German Jr. is een van die bevlogen jonge Russen die de helse 20ste eeuw een menselijk gezicht geeft. garpastum gaat over de Eerste Wereldoorlog, maar vooral over voetballen en vrijen.
6 old joy (Kelly Reichardt)
Verbluffend melancholisch stemmend portret van twee jeugdvrienden die proberen om de ‘oude vreugde’ te doen herleven, wandelend in de bossen, poedelend in warmwaterbron.
7 lights in the dusk (Aki Kaurismäki)
Op de valreep uitgebracht dus misschien ook weer in de race voor volgend jaar. Op locatie in Finland klinkt ‘Volver’, het liedje van de Argentijnse tangolegende Carlos Gardel, pas echt mooi.
8 les amants réguliers (Philippe Garrel)
Godard en Garrel filmden in 1968 samen de Parijse studentenopstanden, maar omdat het materiaal verloren ging, diepte Garrel de gebeurtenissen maar op uit zijn geheugen. In zijn hypnotiserende, drie uur durende reconstructie zien we hoe een jonge Baudelaire samen met zijn vrienden verzeild raakt tussen de molotovcocktails. Niet dat de jongelui verder veel sjoege hebben van politiek of proletariaat.
9 match point en scoop (Woody Allen)
Woody Allen op locatie in Londen: eerst de extreem rijke Britse upper class fileren, daarna met een goochelact vanuit een achteraftheatertje een schitterend eenvoudige, bijna lullige toegift geven.
10 Retrospectief Valerio Zurlini
Dankzij Filmhuis Den Haag was het acht films tellende oeuvre van de vergeten Italiaanse filmmaker Valerio Zurlini te zien. Wat een ontdekking. Alain Delon zwervend over een winterse kade in la prima notte di quiete. Marcello Mastroianni klappertandend in cronaca familiare. IJzersterke existentialistische drama’s uit de Italiaanse jaren zestig en zeventig onder het stof van de geschiedenis vandaan geplukt.

Belinda van de Graaf