Filmfestival Cannes 2018 (3)

Het Filmfestival Cannes lag de laatste jaren onder vuur vanwege de ongelijke vertegen­woor­diging van vrouwen in selectie en orga­nisatie. De officiële houding was altijd dat de films voor zich moesten spreken, maar tijdens de 71ste editie zette directeur Thierry Frémaux zijn handteke­ning onder het streven naar gendergelijkheid.

Door Ronald Rovers

Niemand kon er tijdens de 71ste editie van het Filmfestival Cannes nog omheen, daar zorgde juryvoorzitter Cate Blanchett wel voor. Genderongelijkheid in de filmwereld en daarbuiten is een obstakel voor vooruitgang en moet worden aangepakt. Samen met Agnès Varda, boegbeeld van vrouwelijke filmmakers wereldwijd, voerde Blanchett een protest aan op de rode loper van in totaal 82 vrouwen. Symbool voor de 82 films van vrouwelijke makers die sinds 1946 in de competitie van het festival te zien waren. Tegenover 1866 films van mannen.
Hoewel artistiek directeur Thierry Frémaux verklaard tegenstander is van het selecteren van regisseurs op basis van geslacht, of andere vormen van positieve actie — de films moeten voor zich spreken, is zijn motto — ondertekende hij namens het festival op 14 mei de ‘Programming Pledge for Parity and Inclusion in Cinema Festivals’, een officiële toezegging voor gendergelijkheid en grotere transparantie in het selectieproces van de films die men in Cannes vertoont.

5050×2020
Dat gebeurde, nota bene op Blanchetts verjaardag, tijdens een bijeenkomst georganiseerd door 5050×2020, de organisatie die eerder verantwoordelijk was voor het protest op de rode loper. Hun doel is om in 2020 een fifty-fifty-verdeling van mannen en vrouwen te hebben. Frémaux was niet de enige die zijn handtekening zette: ook huidig Quinzaine des Réalisateurs-directeur Edouard Waintrop en de man die hem volgend jaar opvolgt, Paolo Moretti, als ook Semaine de la Critique-directeur Charles Tesson tekenden voor meer transparantie en gelijkheid. Ook festivalpresident Pierre Lescure was aanwezig, evenals juryleden Cate Blanchett, Kristen Stewart, Léa Seydoux, en Ava DuVernay.
"Dit gaat over verbinden, niet over verdelen", zei Blanchett tijdens de bijeenkomst. Om daar diplomatiek aan toe te voegen, maar er tegelijk geen misverstanden over te laten bestaan: "We zijn blij dat Thierry Frémaux zo’n overtuigd medestander is. Zonder Frémaux die ja zegt op deze belofte, die ja zei tegen het protest op de rode loper, zouden we hier niet staan. Als hij deel is van het probleem, dan is hij ook deel van de oplossing." Door drie keer Frémaux’ naam te noemen, maakte Blanchett duidelijk dat hij het nooit meer moest vergeten. Hij kan er vanaf nu immers persoonlijk op worden aangesproken.

Ook in Hollywood
Volgens vakblad Screen International, dat tijdens het festival in een dagelijkse editie verschijnt, blijft het niet bij mooie woorden. De belofte houdt onder meer in dat in allerlei commissies op het festival actief naar gendergelijkheid wordt gestreefd, dat cijfers worden verzameld over hoeveel vrouwen meewerken aan alle films die worden ingestuurd en dat naar grotere transparantie in de selectieprocedure wordt gezocht door de namen van de leden van de selectiecommissies openbaar te maken.
5050×2020, dat staat voor ‘evenwichtige vertegenwoordiging in het jaar 2020’, is ook in Hollywood actief. Volgens de succesvolle zwarte producent en scenarist Shonda Rhimes (Grey’s Anatomy, die inmiddels een meerjarige overeenkomst met Netflix tekende), valt te lezen op de site van 5050by2020.com, leidt meer gelijkheid in ieder geval ook tot minder seksuele intimidatie, een pijnlijk actueel onderwerp sinds de Weinsteinaffaire in de openbaarheid kwam. Ook ‘Cannes’ erkende afgelopen editie het bestaan van een intimidatiecultuur door een speciaal telefoonnummer in te stellen voor mensen die daar tijdens het festival mee te maken krijgen. Misschien niet veel meer dan een symbolische daad, maar wel een belangrijke symbolische daad. Zoals actrice Asia Argento zei tijdens haar korte maar furieuze speech tijdens de slotceremonie: "We laten jullie er niet meer mee wegkomen."

Kers
Toch is de strijd verre van gestreden. De beweging voor gendergelijkheid staat nog maar aan het begin. Om meer topfilms van vrouwelijke makers in de selectie te krijgen, zullen er überhaupt meer films door vrouwen moeten worden gemaakt. Zullen meer vrouwen de middelen moeten krijgen om die films te maken. Zullen meer vrouwen als regisseur en camerapersoon en editor etc. moeten worden opgeleid. Of, want een opleiding is niet noodzakelijk voor talent in de kunsten, zullen meer vrouwen in het wilde weg films moeten kunnen gaan maken om dat talent te ontwikkelen.
De opname in de hoofdcompetities van de belangrijkste internationale filmfestivals zijn uiteindelijk de kers op de taart en het is belangrijk dat die het denken en voelen van iedereen in de samenleving laten zien. Het is ook belangrijk dat de festivals daar concrete stappen in zetten en deze afspraak, nogmaals, is een begin. Maar op de lange weg naar de selectie van Cannes, een weg die de meeste filmmakers nooit helemaal zullen afleggen, zal die gendergelijkheid, en die betere representatie van een veelvoud van stemmen ook echt gerealiseerd moeten worden. Anders blijft ook de gendergelijkheid in Cannes slechts cosmetisch.

Zie verdere Cannes-impressies hier, hier en hier | Op filmkrant.nl is de dagelijkse verslaggeving van Ronald Rovers en Joost Broeren uit Cannes te lezen.