Filmfestival Breda: David Dusa over FLEURS DU MAL

Een lovestory gemaakt en vernietigd door de sociale media, dat is fleurs du mal. Een film van David Dusa die al eerder op het festival van Rotterdam te zien was. En nu op het Filmfestival Breda. Het is een tragische ontmoeting tussen een Marokkaanse freerunner en een Iraanse jongedame. Hij voelt zich frank en vrij in Parijs. Zij volgt via Facebook, internet en Twitter de verkiezingen in Teheran van 2009 en moet machteloos toezien hoe de demonstraties die daarop volgen door het Iraanse regime uit elkaar worden geslagen.

Ben je zelf een ‘heavy user’ van de sociale media? Nee, niet echt. Ik gebruik internet om de krant te lezen en om te e-mailen. Ik heb ook een Facebookpagina. Vooral om contact met vrienden te onderhouden. Het is ook handig voor mijn werk. Als ik een screening heb, bijvoorbeeld in Rotterdam, dan kan ik iedereen oproepen om te komen kijken. Maar mijn persoonlijke leven… ‘O, mijn kind heeft net een banaan gegeten’, dat soort dingen, nee dat doe ik niet.

Geloof je in de macht van de sociale media? Het is gereedschap. Net als de drukpers. En zoals elk stuk gereedschap kun je het gebruiken of misbruiken. Maar er zit een adder onder het gras. Sociale media kunnen je het valse gevoel geven dat je iets doet. Bijvoorbeeld bij de demonstraties in Egypte of Iran, al die mensen die op Twitter of Facebook actief waren… Als je naar het Tahrirplein gaat en je helpt bij de bezetting, dan doe je iets. Als je zegt op Twitter of op Facebook; "Het is goed dat het plein wordt bezet" en that’s it, dat is niks. Twitteren is alleen zinvol als het deel uitmaakt van een reeks andere activiteiten.

Maar Twitter of Facebook kan wel gebruikt worden om de massa te mobiliseren. Natuurlijk. En dat is de kracht ervan. Het wordt voor dictators steeds moeilijker om de massa te controleren. Maar op een individueel niveau… Aan het eind van de film begrijpt de jongen dat hun relatie nergens heengaat. Ze houdt wel van hem, ze wil bij hem zijn. Maar geestelijk is ze voortdurend ergens anders. In Iran. Ze is in limbo. Zij hebben elkaar ontmoet via het net. Maar hun relatie wordt uiteindelijk ook door de sociale media kapotgemaakt.

Dat gevoel van limbo, is dat specifiek voor de sociale media? Vluchtelingen die vroeger dergelijke revoluties moesten volgen via de televisie zaten toch met hetzelfde probleem? De televisie is anders. Daar zit vaak een journalist die alles in een context plaatst. Dat zorgt voor afstand. Het heeft iets geruststellends. Via de sociale media krijg je een stortvloed aan informatie, van duizend kanten tegelijk. Het is totaal ongecontroleerd. Je ziet ook veel meer schokkende beelden. Dat geeft je veel meer het gevoel dat je er echt bij bent.

De titel is fleurs du mal, een verwijzing naar Baudelaire. Waarom heb je het lidwoord ‘les’ weggelaten? Omdat het niet over het boek zelf gaat. Natuurlijk, ze praten erover. Maar de reden dat ik de film die titel heb gegeven is omdat er in die internetfilmpjes poëzie zit. Door de pixels en de kleuren hebben die beelden iets abstracts. Het zijn net impressionistische schilderijen.

Je ziet schoonheid in die beelden? Ja, ook al is de inhoud vaak gruwelijk. Mensen filmen omdat ze iets willen documenteren. Ze zijn niet kunstzinnig bezig. Daarmee leggen deze beelden iets van hun onderbewuste bloot. Het is puur en direct. En dat geldt ook voor het werk van Baudelaire. Die overigens ook mooi kon schrijven over lelijke dingen.

Is het toeval dat de twee hoofdpersonen een islamitische achtergrond hebben? Het hadden ook twee Chinezen kunnen zijn. Maar het waren de gebeurtenissen in Iran die mij inspireerden. De verkiezingen in Iran en de demonstraties volgde ik op de voet. Ik heb vele vrienden die Iraans zijn. Wat wel mooi is, is dat veel Iraniërs dit verhaal nogal verwonderlijk vinden. De wat rijkere Iraniërs, die zijn niet zo religieus, die kunnen zich niet voortellen dat je duizenden kilometers verderop in Parijs zit en dat je je dan als een moslim gaat gedragen. En wat overkomt dit meisje; ze wordt verliefd op een moslim, op een jongen die geen alcohol drinkt. Dat schuurt, dat vond ik mooi.

Dit lijkt me een film die op internet te zien moet zijn. Ja, absoluut. En dat gaat ook gebeuren. Ik weet alleen nog niet hoe. Ik kan de film op YouTube zetten. Maar YouTube is een oceaan. Waar ik aan denk is om hem op een site te zetten waar je niet alleen de film kan zien, maar ook alle filmpjes die ik hebt gebruikt. Ze zijn er nog allemaal, al die beelden uit Iran. Maar voordat ik dat doe zou het toch fijn zijn als de film eerst in de bioscoop te zien is. Dat maakt het sterker als het daarna op het net wordt gezet.

Jeroen Stout