Filmbanktour: Under your skin

Hoe dun is de huid van een koe en hoe dik is de huid van een moordenaar? De kortfilms uit het verzamelprogramma ‘Under your skin’ in de Filmbanktour gaan op onderzoek uit.

Je ziet ze wel eens staan, te midden van hijskranen en scheepscontainers of op andere ‘ongezellige’ plekken: de eenzame snackbar. Je vindt ze richting Heijplaat in Rotterdam, bij de afslag naar IJburg in Amsterdam of vroeger op de Kop van Zuid toen het nog een niemandsland was. Geen plek zo ruig of je kunt er een zak friet kopen. Filmmaker Paul van den Wildenberg heeft een fijne neus voor dat soort locaties — niet voor niets heet zijn productiemaatschappij Terrain Vague. In zijn nieuwste kortfilm passage vormt de eenzame snackbar niet de enige entourage van de zwerftocht van de hoofdpersoon — ook de reusachtige, grillige basaltblokken op de pier en het langzaam voorbijvarende vrachtschip laten zien dat de man weinig aanspraak hoeft te verwachten. Zo leeg als de kale omgeving moet ook zijn hoofd worden.
Een groot raadsel is wat er in het hoofd van Mohammed B. omging. Rolf van Eijk doet een poging om de moordenaar van Theo van Gogh te doorgronden. hemel boven holland begint met een paar schoten en vervolgens zien we in omgekeerde volgorde hoe Mohammed B. is geworden wie hij was. In 22 korte scènes, die steevast eindigen met contemplerend zwart beeld en uit één hand-held shot bestaan, zien we Theo van Gogh op zijn fiets, horen we een gesprek met Mohammeds maat uit een ruiger verleden, volgen we een zwijgende tramrit met zijn leermeester, en zien we zijn verdriet om het overlijden van zijn moeder — de gebeurtenis die zijn leven radicaal moet hebben veranderd. Dat hij ooit welzijnswerker was die "zich wilde inzetten voor zijn omgeving", is meer dan wrang. De HKU-afstudeerfilm van Van Eijk valt op door zijn sobere, amorele aanpak, die wel iets doet denken aan de esthetiek van de Dardennes. Het is Van Eijk om zijn psyche te doen, niet om de politieke daad.

Schemerlamp
‘Under your skin’ heet het verzamelprogramma van De Filmbanktour die deze maand een aantal filmtheaters aandoet. Alles blijft onderhuids in de geselecteerde kortfilms, iets wat Pim Zwiers jolanda 23 letterlijk neemt. De huid van de koe Jolanda wordt zorgvuldig gewassen en geschoren, maar waarom wordt pas later duidelijk. Een veefotograaf — nooit geweten dat dit beroep bestond — dirigeert de pronkkoe in de juiste positie om haar te vereeuwigen op de gevoelige plaat. "Rechtsvoor een half hoefje naar voren", roept hij vanachter zijn camera, maar net als de koe eindelijk goed staat, begint ze bokkig te bewegen. Ze kunnen weer opnieuw beginnen met al die hoefjes 5 centimeter naar voren of naar achteren te verplaatsen.
Altijd fijn zijn de ultrakorte films van Francien van Everdingen, die met haar dartele animaties een dynamische miniwereld optrekt. In nook & cranny krioelen deze keer bloemen, Perzische tapijten en schemerlampen door elkaar heen, totdat de vloer begint te stromen en het beeld zich vult met frisgroene bladeren. Haar speelsheid is aanstekelijk als altijd. De film wordt vooraf gegaan door het logo ‘Wat Een Gedoe Films’, waarna er een paar letters verspringen en er opeens ‘Wat Een Goede Films’ staat. Het zijn kleine grapjes, maar wel grapjes die het leven kleuren.

Mariska Graveland

De Filmbanktour: Under your skin
jolanda 23, passage, nook & cranny en hemel boven holland zijn te zien op 14 september in ’t Hoogt in Utrecht, 18 sept. in Plaza Futura, Eindhoven, 20 sept. in Cinema De Balie, Amsterdam, 15 okt. in Filmfoyer Tilburg, 16 okt. in Filmhuis Lumen, Delft, 22 okt. in Focus Filmtheater Arnhem en 28 okt. in Filmmuseum Amsterdam.