European Discovery — Prix FIPRESCI

Op het platteland ligt het gevaar altijd op de loer, maar de high society van Helsinki is ook geen pretje, zo is te zien in de uitstekende debuutfilms die genomineerd zijn voor de European Discovery — Prix FIPRESCI, de European Film Award voor een debuterend jonge regisseur.

De 29ste European Film Awards die op 10 december worden uitgereikt in Wroclaw, ruimt naast de grotere Europese arthousefilms ook altijd plek in voor aanstormend talent. Dit jaar nomineerde de jury, in samenwerking met de internationale federatie van filmcritici, een Bulgaarse, een Roemeense, een Duitse, een Finse en een Israëlisch/Franse debuutfilm, allen met een oog voor subtiele gevoelens die zich doorgaans niet zo makkelijk laten filmen.

Dat wapperende lakens in de tuin geen filmcliché hoeven te zijn, laat Thirst van de Bulgaarse regisseur Svetla Tsotsorkova zien. Bovenop een heuvel hangen de lakens te drogen in een imposante spierwitte rij. Het zijn hotellakens, gewassen door een hardwerkende vrouw die haar gezin zo in hun levensonderhoud voorziet maar zich vooral een sloof voelt zonder uitzicht, ook al woont ze op een heuvel. Net als deze vrouw hoop je dat er geen moddervlekken op de lakens spatten, want het water is schaars hier in de buitengewesten, en een tweede wasbeurt zit er niet in. Het geflapper van de lakens krijgt zo iets dreigends, net als de waterput die gegraven wordt door een ingehuurde vader en zijn stuurse dochter, die maar geen water aanboren. Thirst is een sterk debuut, zorgvuldig vormgegeven en subtiel verteld, met veel aandacht voor de manier waarop dorstige mensen elkaar met argwaan of nieuwsgierigheid observeren, en voor de manier waarop ze zich door het uitgestrekte landschap bewegen of juist voelen stilstaan.

In het licht-experimentele debuut Liebmann van de Duitse filmmaker Jules Herrmann is het platteland van het Franse Picardie de raadselachtige plek waar niets lijkt te gebeuren, maar waar het duistere verleden van de hoofdpersoon zich stukje bij beetje manifesteert. De leraar Antik Liebmann duikt tijdens een zomer op in een Frans dorpje waar hij zijn intrek neemt in een huurappartement. Zijn directe buur is Geneviève, een aantrekkelijke alleenstaande moeder die bij een kunstenaarsgroep behoort, en een ouder echtpaar dat hem warm verwelkomt. Liebmann reageert echter zeer gereserveerd, en lang blijft ook onduidelijk waarom hij aan een ernstig geval van slapeloosheid leidt en hij zo door het nabijgelegen bos wordt aangetrokken. Liebmann, in slechts tweeëneenhalve week opgenomen, bestaat uit een bijzondere mix van stijlen en technieken waarbij de film soms ingekleurd wordt, van monochroom tot bloedrood. Ook de oogverblindende pauw aan het begin van de film krijgt door de close-up iets omineus, als een vooraankondiging van het tikje vreemde schouwspel dat de film ons laat zien.

Liebmann

Ook in Dogs van Bogdan Mirica ligt het kwaad altijd op de loer, ditmaal in het Roemeense achterland. In deze sobere, cynische misdaadthriller wordt het kwaad gezien door de ogen van een onbevangen buitenstaander, de stadse Roman, die naar het platteland komt omdat hij het illegaal verkregen huis van zijn grootvader heeft geërfd. Het onheilspellende openingsshot maakt gelijk duidelijk dat hier veel onder het oppervlakte broeit, als de camera over het stilstaande water scheert dat plots begint te borrelen en we een afgehakte menselijke voet ontwaren.
Het vervolg is niet minder sinister. Romans grootvader was een lokale godfather en de lokale politiechef houdt zich in deze afgelegen buitenpost met van alles bezig behalve met rechtshandhaving. Bogdan Mirica heeft er duidelijk plezier in om de immorele kanten van deze minisamenleving uit te vergroten, zoals in een lange scène waarin de politieman de voet uit de schoen probeert los te wrikken alsof hij aan een diner met mes en vork zit.

Dogs

Naast Sand Storm, een Israëlisch/Franse film over een vrouw in een Bedoeïenendorp die het tweede huwelijk van haar eigen man voorbereidt (deze film was niet op tijd te zien voor deze bespreking), is ook The Happiest Day in the Life of Ollie Mäki van Juho Kuosmanen genomineerd. Deze tedere, melancholische biopic volgt een introverte Finse bokser die het in de jaren zestig opneemt tegen de onverslaanbare Amerikaanse wereldkampioen. Tijdens de voorbereidingen gaat hij steeds meer gebukt onder zijn heldenstatus en de mediahype rond zijn persoon, wat leidt tot bitterzoete scènes in cinema vérité-stijl waarin hij zich steeds meer terugtrekt. Zo groeit een relatief obscure Finse bokser uit tot een fascinerend, vertederend personage van wie het onmogelijke wordt verwacht. De high society van Helsinki, de documentaireploeg die hem constant volgt — dit alles is een gruwel voor de verlegen, zichzelf wegcijferende jonge bokser, die liever gewoon met rust wil worden gelaten om zijn tijd door te brengen met zijn geliefde Raija. Maar de hypemachine draait door.
De melancholische ondertoon van dit portret wordt versterkt door de beeldschone zwart-witbeelden die zijn geschoten op 16mm, met veel oog voor het jaren-zestigdecor, wat ook een prachtig tijdsbeeld oplevert rond een man, gevangene van zijn tijd en van de boksring, die zijn vrijheid terug wil.

The Happiest Day in the Life of Ollie Mäki

Mariska Graveland