Drie films Penny Lane gratis online

De Amerikaanse documentaireregisseur Penny Lane maakt fascinerend werk op de scheidslijn van feit en fictie. Our Nixon, NUTS! en The Pain of Others, nu gratis te bekijken via haar Vimeo-profiel, zijn zelfbewuste onderzoeken naar de verleidende werking van fake news en broodjeaapverhalen.

‘Een grotendeels waargebeurd verhaal’, staat in de beschrijving van NUTS! (2016), Penny Lane’s film over een arts uit Kansas die in 1917 ontdekt dat de testikels van geiten gebruikt kunnen worden als transplantaties voor mannen met impotentie. Lane combineert historische foto’s, stille filmbeelden, speelse animatiesegmenten en traditionele talking head-interviews om het leven van deze net zo befaamde als beruchte John Romulus Brinkley te illustreren.

Bij gebrek aan een beter woord is NUTS! een documentaire over uitzonderlijke rariteiten binnen de medische wereld. Je zou het ook een zelfbewuste reflectie op broodjeaapverhalen kunnen noemen, want de maker is ervan op de hoogte dat Brinkley een charlatan was. Er gebeurt daardoor iets vreemds in deze film: NUTS! begint als een documentaire die Brinkley’s geautoriseerde biografie behandelt en eindigt in een onderzoekend stuk kritiek dat zich tegen dat verhaal keert. Eigenlijk ontkracht de film zo ook een beetje dat het een traditionele documentaire is.

Het ‘grotendeels waargebeurde verhaal’ is waar Penny Lane zich in specialiseert. Veel van haar films maken gebruik van bestaand beeldmateriaal, dat ergens in ‘de werkelijkheid’ is geschoten, om vervolgens de fictionele elementen in die beelden te ondervragen. Een schoolvoorbeeld is Our Nixon (2013), een ongebruikelijk videoportret van Richard Nixon, de 37ste Amerikaanse president. De film maakt gebruik van gearchiveerd en lang vergeten Super-8 filmmateriaal dat door Nixons handlangers werd geschoten aan het begin van zijn presidentschap. De ironie zal je niet ontgaan: cameramannen H.R. Haldeman, John Ehrlichman, Dwight Chapin en Larry Higby dachten dat ze geschiedenis aan het filmen waren – en dat ze zo de geschiedenis zelf konden vormgeven. Ze hadden onmogelijk kunnen voorspellen dat een heel andere versie van de geschiedenis de uiteindelijke de bovenhand zou nemen.

In een recensie voor De Filmkrant beschreef Boyd van Hoeij in 2013, toen Our Nixon op het IFFR te zien was, hoe het zich vervolgens ontluikende Watergate-schandaal de aanstekelijke, optimistische, ietwat naïeve toon in de eerste helft van de film overschaduwt. Daar valt wat voor te zeggen, maar ook die kritiek past weer goed bij het werk van Lane: keer op keer laat ze zien dat fictie vaak interessanter is dan onze echte realiteit.

Inmiddels staat Lane bekend om de populaire documentaire Hail Satan? (2019), over de groeiende populariteit van de Satanische Kerk. Haar beste is echter The Pain of Others, een verontrustend inkijkje in de wereld van zelf-gediagnostiseerde vloggers die op YouTube beschrijven hoe ze lijden aan de ziekte van Morgellon, een ziekte die volgende de medische wetenschap niet bestaat. Deze ‘morgies’ vormen daarom een niche-gemeenschap die op het internet wel gehoord wordt. Hun dokters, vrienden en familie kunnen ze wel garanderen dat de ziekte zich in hun hoofd bevindt, maar als er zoveel andere mensen online met dezelfde symptomen zitten, dan is er toch iets echt mis?

Lane is er niet op uit om het mysterie van Morgellon te ontraadselen. Haar film opent slechts een venster naar een wereld waar we anders niet snel bijkomen. Door de dagboekachtige fragmenten van verschillende patiënten aan elkaar te rijgen geeft ze ons een beeld van hun emotionele belevingswereld. Misschien is de ziekte nep, maar hun pijn en emoties zien er levensecht uit. Het mooie is dat de cynicus ook een ander interpretatie kan geven op The Pain of Others. Eenzaamheid is ook een onderdeel van de levens van de meeste van deze mensen. Voeren ze hun ziekte niet op om verbinding en gezelschap te vinden in de stimulerende omgeving van het internet? Uiteindelijk komen we bij Lane’s films altijd op dezelfde vragen uit: in hoeverre zijn deze mensen de scheppers van hun eigen verhaal? En hoe ver gaan wij, aan de hand van Lane’s eigen manipulaties, met ze mee?

Bekijk Our Nixon, NUTS! en The Pain of Others nu gratis via het Vimeo-kanaal van regisseur Penny Lane.

Verder kijken? Zie ook het fantastische video-essay Watching the Pain of Others dat Chloé Galibert-Laîné vorig jaar over Lane’s meest recente film maakte.