Da Bounce Urban Film Festival

De Nederlandse filmwereld was kleurenblind, maar er lijkt verandering op komst. Zoals met het Da Bounce Urban Film Festival dat opent met Nate Parkers veelbesproken The Birth of a Nation.

Door Jos van der Burg

Het was een memorabele debatmiddag op het recente Nederlands Film Festival in Utrecht. Het onderwerp was diversiteit in de Nederlandse filmwereld. Of beter: het gebrek daaraan. Televisie en film blijken voor het overgrote deel wit, verhalen spelen zich af in een witte wereld en worden gemaakt door witte makers.
Treffend noemde documentaire- en tv-maker Tessa Boerman dit het monoculturele drama. "Is het een blinde vlek, onverschilligheid of keihard racisme?" De meeste sprekers in het debat hielden het op een blinde vlek. Dat die bestaat, kon ik als blanke man meteen bij mezelf vaststellen toen filmmaker Hesdy Lonwijk de openingsfilm van het Nederlands Film Festival onder de loep nam. Was het niemand opgevallen dat in Menno Meyes’ verfilming van Jessica Durlachers De held de enige niet-blanke personages een Nederlands-Marokkaanse crimineel en ruige mannen in een sportschool waren? Mij niet. Typisch geval van kleurenblindheid.

Lelieblanke romcoms
Vijf jaar geleden zou Lonwijks tirade tegen De held en de algehele blanke kleurenblindheid zijn afgedaan als etnische spijkers op laag water zoeken. Dat gebeurt nog steeds in de krochten van de sociale media, maar opmerkelijker was het mea culpa bij blanke beleidsmakers op deze debatmiddag.
Frans Klein, directeur televisie van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO), zei dat hij zich inmiddels doodschaamde voor het vorig jaar rond Kerstmis uitgezonden promospotje voor de NPO. Onder het motto ‘Kerst vieren we samen’ waren daarin alleen blanke BN’ers te zien. Een merkwaardige opvatting van ‘samen’ in een multi-etnisch land. Ook Filmfondsdirecteur Doreen Boonekamp erkende dat de filmwereld voornamelijk blank is. Ze kondigde beleid aan om dat te veranderen. Zo zal diversiteit vanaf volgend jaar één van de drie beoordelingscriteria van filmprojecten zijn. Hopelijk leidt het tot minder lelieblanke romkoms die zich afspelen in een Nederland waaruit iedereen met een kleur gedeporteerd lijkt te zijn.

Ku Klux Klan
Dat de blanke dominantie onder vuur ligt en multi-etniciteit langzaam maar zeker zichtbaar wordt, blijkt uit kleine, maar veelbetekende veranderingen, zoals de oprichting twee jaar geleden van het Da Bounce Urban Film Festival dat van 4 t/m 6 november in het Amsterdamse Ketelhuis wordt gehouden. Het vijfentwintig films tellende programma bevat voornamelijk films van en over gekleurde en zwarte mensen.
Het festival opent met The Birth of a Nation. Niet D.W. Griffiths The Birth of a Nation uit 1915, de film waarin voormalige slaven die hun rechten serieus nemen nog gewoon gelyncht konden worden en waarin de Ku Klux Klan werd afgebeld als een club die pal stond voor de beschaving. Nate Parkers The Birth of a Nation is honderd jaar later het antwoord op Griffiths racistische propaganda. Het historische drama gaat over een slavenopstand in 1831 in Virginia waarbij naar schatting zestig blanken en tweehonderd rebellerende slaven om het leven kwamen. Door zijn film The Birth of a Nation te noemen, schuift Parker Griffiths racistische klassieker nadrukkelijk opzij en eist hij de geschiedenis van zwart Amerika op. De film won op Sundance zowel de publieks- als juryprijs. Begin volgend jaar te zien, maar wie niet op de reguliere release wil of kan wachten, kan op 4 november naar het Da Bounce Urban Film Festival of op 6 november naar het Leids International Film Festival. Dat vertoont The Birth of a Nation als slotfilm.

Etnisch profileren
Er zijn meer films te zien op het Da Bounce Urban Film Festival die het debat over kleurenblindheid voeden en historische beelden corrigeren. In de lijn van Parkers The Birth of a Nation ligt The North Star (Thomas K. Philips), een drama over twee gevluchte slaven met een prijs op hun hoofd. De documentaire The Black Panthers: Vanguard of the Revolution (Stanley Nelson) schoffelt de clichés — van terroristen tot vrijheidsstrijders — over de radicale zwarte politieke beweging in de jaren zestig onderuit. Actueel en urgent is de documentaire Stay Woke (Laurens Grant) over de Black Lives Matter Movement, die drie jaar geleden ontstond na de vrijspraak van burgerwacht George Zimmerman op beschuldiging van moord op Trayvon Martin. Zimmerman had de jongen doodgeschoten omdat hij vond dat hij zich verdacht gedroeg. Even actueel is de documentaire 3½ Minutes — Ten Bullets (Marc Silver), over het doodschieten van Jordan Davis door een blanke automobilist bij een tankstation. De reden? Ruzie over het muziekvolume in Davis’ auto.
Nederland is geen Amerika, maar wie maakt een film over etnisch profileren?

Da Bounce Urban Film Festival 4 t/m 6 novem­ber, dbuff.nl, ketelhuis.nl | Vóór het festival zijn er vertoningen in een aantal Pathébios­copen, pathe.nl | Leids International Film Festi­val 28 oktober t/m 6 november