Cinema Magreb

Beleeft de Cinema Magreb een opleving? De Tunesische filmcriticus Hassouna Mansouri bekeek het programma van het Filmfestival Rotterdam en zag films tussen hoop en wanhoop.

Er zijn niet vaak films uit de Magreb op het Filmfestival Rotterdam te zien. Tijdens de komende editie worden Algerije, Marokko en Tunesië in de verschillende programmaonderdelen door vier films vertegenwoordigd. Daarin is een nieuw geluid uit deze regio te horen, al zijn ze zoals gebruikelijk niet voor de officiële competitie geselecteerd: baraka! van Djamilla Sahraoui en rome rather than you van Tariq Teguia komen uit Algerije, www: what a wonderful world is van de Marokkaan Faouzi Bensaïdi en tendresse du loup werd gemaakt door Jilani Saadi uit Tunesië.
Bij Bensaïdi’s wonderful world en Saadi’s tendresse is dat nieuwe geluid het duidelijkst aanwezig. Tenminste drie dingen vallen op aan hun films. Het gaat om urbane cinema, hun belangrijkste onderwerp is de jeugd en beide cineasten profiteren in hun vorm van hun cinefiele bagage.
Beide films zijn gebaseerd op de gangsterfilm, maar met een bijna surrealistische atmosfeer. De karaktertrekken van de hoofdpersonen worden zodanig dik aangezet dat de personages meer karikaturen dan realistische verbeeldingen worden. De klassieke tegenstelling tussen de huurmoordenaar en de politieagent wordt in wonderful world volkomen op z’n kop gezet door een amoureuze relatie tussen beiden. De meest ludieke fantasieën komen samen met de meest tragische hartstocht.
Ook in tendresse du loup ontbreekt het de regisseur niet aan fantasie. Ook in deze film worden de scheidslijnen tussen de verschillende personages volkomen door elkaar gehaald. De belevenissen van Stoufa en zijn vrienden duren niet langer dan een nacht, een nacht waarin alles uit de hand dreigt te lopen na een ontmoeting met een prostituee. De hoofdpersonen verworden door de absurde omstandigheden tot antihelden.

Visum
Ondanks hun genrevervagende aanpak, ontbreekt het tendresse du loup en wonderul world niet aan een sociologische portée. Zonder de boodschap al te expliciet te maken, hebben beide makers een heldere maar subtiele kijk op de samenlevingen waarin zij leven. In www: what a wonderful world laat Bensaïdi het niet na om te wijzen op de staat van verval waarin de jeugd zich bevindt en toont hij hun wanhopige zoektocht naar een mogelijke ontsnapping naar een betere wereld. De beelden die te maken hebben met illegale emigratie worden evenwel aan de kant geschoven. En het thema van het visum, een obsessie voor veel Noord-Afrikaanse jongeren, wordt belachelijk gemaakt door het in musicalvorm te gieten.
Saadi’s tendresse du loup is minder eenduidig. Terwijl de Marokkaanse regisseur Bensaïdi zijn film laat uitmonden in de moord op twee geliefden door de maffia, draait het in tendresse om zelfmoord. Die heeft een duidelijke symbolische dimensie. De vicieuze cirkel waarin de vijf jongeren zich bevinden, verbeeldt een generatie die tot pure wanhoop is gedreven. De film zou zelfs volkomen somber zijn zonder zijn optimistische slotakkoord. Het hoofdpersonage zet niet de laatste stap in de destructieve keten van gebeurtenissen die de vriendengroep een nacht lang voortdreef. Door de jonge vrouw te sparen, wendt Saadi het noodlot af dat de hele film leek te beheersen.

Hassouna Mansouri

baraka!, rome rather than you, www: what a wonderful world en tendresse du loup zijn te zien op het Filmfestival Rotterdam.